Του Ευγενίου Ακαρίδη,
Το τέλος του 2ου Καρχηδονιακού Πολέμου βρήκε την Καρχηδόνα ολοκληρωτικά ηττημένη και κοντά στο τέλος της ιστορίας της. Θα περνούσε τον επόμενο μισό περίπου αιώνα αντιμέτωπη με συνεχείς επιδρομές από τους νουμιδικούς γείτονές της, ανήμπορη να αντιδράσει εξαιτίας της συμφωνίας της με τη Ρώμη. Μιλώντας για τη Ρώμη, δεν επαναπαύθηκε καθόλου στα 52 χρόνια ανάμεσα στον 2ο και 3ο πόλεμό της με την Καρχηδόνα. Όντας η αναμφισβήτητη πλέον υπερδύναμη της Μεσογείου, προσπάθησε με επιτυχία να σταθεροποιήσει τη νέα θέση της στον κόσμο, αντιμετωπίζοντας τόσο τους γειτονικούς εχθρούς της όσο και τα εσωτερικά, κοινωνικά προβλήματα. Ας επικεντρωθούμε, αυτή τη φορά, στα εξωτερικά της ζητήματα.
Αρχικά, η Ρώμη έπρεπε να λύσει ένα πρόβλημα που είχε προκύψει κατά τη διάρκεια του 2ου Καρχηδονιακού Πολέμου, όταν ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος Ε’ συμμάχησε με τον Αννίβα και προετοιμάστηκε να επιτεθεί στην Ιταλική Χερσόνησο. Παρότι μια ρωμαϊκή συμμαχία με τους Αιτωλούς έβαλε τέλος στα σχέδιά του αυτά, η προσβολή και απειλή δεν ξεχάστηκαν και μια εξοργισμένη πλέον Ρώμη έψαχνε για εκδίκηση.
Η αφορμή της δόθηκε όταν της ζητήθηκε βοήθεια έναντι του Φιλίππου από τη Ρόδο και την Πέργαμο, παρότι είχαν το πάνω χέρι στον αμυντικό τους πόλεμο απέναντί του. Έτσι, το 200 π.Χ., αποβιβάστηκε στην Ιλλυρία ρωμαϊκός στρατός από νέους στρατιώτες και βετεράνους του 2ου Καρχηδονιακού Πολέμου. Παράλληλα, ο Φίλιππος έσπευσε να τερματίσει την εκστρατεία του στην Ανατολή και να βελτιστοποιήσει τη θέση του στη νότια και κεντρική Ελλάδα, ώστε να μπορέσει να επικεντρωθεί στις ρωμαϊκές λεγεώνες. Η Ρώμη, ερχόμενη στην άμυνα της Ρόδου, Περγάμου, Αθήνας και της Αιτωλικής Συμπολιτείας, δε φαινόταν να προσπαθεί να επεκτείνει τα συμφέροντά της στην περιοχή. Άλλωστε, παρά την επέκταση και τις μάχες που είχε δώσει με Έλληνες στη δυτική Μεσόγειο (Συρακούσες, Πύρρο, άλλες πόλεις-κράτη της «Μεγάλης Ελλάδας») δεν είχε ποτέ μπλεχτεί ενεργά στα θέματα του κυρίως ελλαδικού χώρου. Η επίσημη στάση της ήταν, φαινομενικά, αυτή του λυτρωτή, του απελευθερωτή των αδύναμων ελλαδικών πόλεων και κρατιδίων από του κατακτητές Μακεδόνες.
Ο πόλεμος αυτός καθαυτός ήταν αρκετά σύντομος, κρατώντας μόλις 3 χρόνια. Το 197 π.Χ. δόθηκε η μεγαλύτερη μάχη του πολέμου και το πρότυπο μάχης λεγεώνας με φάλαγγα, η Μάχη των Κυνός Κεφαλών. Όταν οι λεγεώνες επικράτησαν, ο Φίλιππος αναγκάστηκε να αποδεχθεί ειρήνη υπό ρωμαϊκούς όρους. Η ειρήνη ήταν παρόμοια με αυτή που είχαν αποδεχτεί οι Καρχηδόνιοι λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα. Ο Φίλιππος περιορίστηκε, δηλαδή, αυστηρά στον χώρο της Μακεδονίας και αναγκάστηκε να μειώσει το στρατό και να καταργήσει το ναυτικό του, ενώ δε μπορούσε να εκστρατεύσει εκτός της χώρας του χωρίς ρωμαϊκή άδεια.
Ακόμα κι αυτή η ελευθερία ύπαρξης, όμως, ήταν σύντομη, καθώς το 179 π.Χ. ο Φίλιππος πέθανε και τα ηνία της χώρας του πήρε ο φιλόδοξος και αυστηρά κατά των Ρωμαίων γιος του, Περσέας. Μετά από πολιτικές μανούβρες από τις δύο πλευρές, καθώς και από τρίτους που ήθελαν να επωφεληθούν από την πτώση της Μακεδονίας, ξέσπασε ο 3ος Μακεδονικός Πόλεμος, στον οποίο η Ρώμη κατατρόπωσε για άλλη μια φορά την ελληνική φάλαγγα. Οι περιοχές της Μακεδονίας διαιρέθηκαν σε πιο αδύναμες τεχνητές δημοκρατίες, υποτελείς πάντοτε στη Ρώμη, η οποία φαινόταν πλέον να είναι η κύρια αυθεντία στα θέματα του ελληνικού χώρου.
Γιατί, όμως, επικεντρώνομαι σε αυτό το άρθρο στους Μακεδονικούς Πολέμους; Στην ίδια χρονική περίοδο η Ρώμη κατατρόπωσε και τους Σελευκίδες, τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία της Ανατολής και κύριους διαδόχους της αυτοκρατορίας του Μεγαλέξανδρου. Μάλιστα, σε μία από τις 2 αποφασιστικές ναυμαχίες του πολέμου, το στόλο των Σελευκίδων δεν ηγούταν κανένας άλλος παρά ο Αννίβας Βάρκας, ο Καρχηδόνιος στρατηγός που απείλησε τη Ρώμη όσο κανένας άλλος και τήρησε τον όρκο του να περάσει όλη του τη ζωή ως εχθρός της.
Αυτό που κάνει τη Μακεδονική Αυτοκρατορία την περίοδο εκείνη πιο σημαντική στα μάτια μου είναι πως, κάπως ποιητικά, η μοίρα της συνδέεται με την Καρχηδόνα. Η αντιπαλότητα με τους Ρωμαίους ξεκίνησε όταν υποστήριξε τον Αννίβα. Λίγα χρόνια μετά την πτώση της Καρχηδόνας εξαιτίας μιας ταπεινωτικής ειρήνης, οι Μακεδόνες υπέστησαν μια παρόμοια ήττα και παρόμοιους όρους. Το μοτίβο αυτό συνεχίζεται, και τελειώνει κάπως τραγικά, το 150 π.Χ.
Λιγότερο από 20 χρόνια μετά το τέλος του 3ου Μακεδονικού Πολέμου, ένας άνδρας ονόματι Ανδρίσκος, ο οποίος ισχυριζόταν πως ήταν γιος του Περσέα, κατάφερε με θρακικά στρατεύματα να επανακτήσει τη Μακεδονία, ξεκινώντας τον 4ο Μακεδονικό Πόλεμο. Παράλληλα, στην απέναντι όχθη της Μεσογείου, η Καρχηδόνα αποφάσισε να αμυνθεί έναντι της Νουμιδίας, παρά τη συμφωνία με τη Ρώμη και το γεγονός πως ο Βασιλιάς της Νουμιδίας ήταν σύμμαχος των Ρωμαίων. Αυτό έδωσε την αφορμή που έψαχναν πολλοί Ρωμαίοι να δώσουν τέλος στην ύπαρξη της Καρχηδόνας, ξεκινώντας τον 3ο Καρχηδονιακό Πόλεμο.
Παρά τη συμμαχία τους, καμία από τις δύο δυνάμεις δεν είχε πλέον ελπίδα να σταθεί απέναντι στη Ρώμη. Μετά από μερικές αρχικές νίκες και καθυστερήσεις, τόσο η Μακεδονία (148 π.Χ.) όσο και η Καρχηδόνα (146 π.Χ.) θα έχαναν για τελευταία φορά από τους Ρωμαίους. Παρότι και οι δύο πολιτισμοί συνυπήρξαν για αρκετούς αιώνες, εξαφανίστηκαν σχεδόν μαζί από τον χάρτη, αφήνοντας τον δρόμο ελεύθερο για τη Ρώμη να κυριαρχήσει ανενόχλητη τον αρχαίο κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- The Third Punic War – History of the Roman Empire – Part 6, youtube.com, Διαθέσιμο εδώ
- How Rome Conquered Greece – Roman History DOCUMENTARY, youtube.com, Διαθέσιμο εδώ
- Benedictus Niese, Geschichte der griechischen und makedonischen Staaten seit der Schlacht bei Chaeronea, archive.org, Διαθέσιμο εδώ
