Του Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια αποκαλυπτική έρευνα που διεξήχθη από το γραφείο εποπτείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκαλύφθηκε ότι η υπηρεσία συνόρων της Ε.Ε., Frontex, δεν είναι σε θέση να αποτρέψει θαλάσσιες καταστροφές, παρόμοιες με αυτή που οδήγησε στον τραγικό πνιγμό περισσότερων από 600 μεταναστών στη Μεσόγειο, πριν από οκτώ μήνες. Το περιστατικό, που συνέβη στα ανοικτά των ακτών της Ελλάδας, οδήγησε σε απώλειες ζώων, ανδρών, γυναικών και παιδιών και έκτοτε πυροδότησε έκκληση για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην προσέγγιση της Ε.Ε. για την ασφάλεια στη θάλασσα και την προστασία των μεταναστών.
Η Emily O’Reilly, επικεφαλής του οργανισμού εποπτείας της Ε.Ε., τόνισε το χάσμα μεταξύ των ευθυνών της Frontex και των επιχειρησιακών της δυνατοτήτων. «Ο ρόλος της Frontex περιλαμβάνει τη λέξη “ακτοφυλακή” στον τίτλο της, ωστόσο είναι προφανές ότι ο στόχος και οι αξίες της δεν επαρκούν για την εκπλήρωση αυτών των καθηκόντων», σημείωσε η O’Reilly, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη νομοθετικής παρέμβασης από την Ε.Ε., ώστε να οπλιστεί ο οργανισμός με απαραίτητα εργαλεία για την αποτελεσματική διεξαγωγή αποστολών έρευνας και διάσωσης.
Η έρευνα, που ξεκίνησε ως απάντηση στη βύθιση του Adriana, επεσήμανε μια κραυγαλέα παράβλεψη στην ετοιμότητα της Ε.Ε. για θαλάσσιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Τόσο η Frontex όσο και η Ελληνική Ακτοφυλακή δέχθηκαν επικρίσεις για την αποτυχία τους να βοηθήσουν τους επιβάτες του σκάφους, οι οποίοι αντιμετώπιζαν προβλήματα για ώρες πριν υποκύψουν στη θάλασσα. Ο απόηχος της τραγωδίας, που χαρακτηρίστηκε ως το πιο θανατηφόρο ναυάγιο στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια, οδήγησε σε πολλές έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής έκθεσης του γραφείου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Η έκθεση συνηγορεί υπέρ μιας πιο ισχυρής νομοθετικής εξουσίας, σε επίπεδο Ε.Ε., για την προστασία των μεταναστών και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εκτέλεσης των αποστολών έρευνας και διάσωσης. Προτείνει, επίσης, μια επανεκτίμηση των επιχειρήσεων της Frontex, σε περιοχές που είναι γνωστές για συστημικές παραβιάσεις δικαιωμάτων κατά των μεταναστών.
Ένα σημαντικό ελάττωμα, που εντόπισαν οι ερευνητές, ήταν η έλλειψη εσωτερικών κατευθυντήριων γραμμών της Frontex για την αντιμετώπιση ναυαγίων, σε συνδυασμό με την ασάφεια σχετικά με την κατανομή των ευθυνών με τις εθνικές αρχές. Αυτή η έλλειψη σαφήνειας και ετοιμότητας υπογραμμίζει την κρίσιμη ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, εντός του επιχειρησιακού πλαισίου του οργανισμού. Η Frontex, επιφορτισμένη με τη φύλαξη των συνόρων της Ε.Ε. και την παράλληλη προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Η υπηρεσία, η οποία αναπτύσσει φρουρούς και εξοπλισμό σε όλη την Ευρώπη, έχει αντιμετωπίσει κατηγορίες που σχετίζονται με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά την παραίτηση του πρώην εκτελεστικού διευθυντή του, Fabrice Leggeri, για πολλαπλές καταγγελίες, ο οργανισμός βρίσκεται στη διαδικασία εφαρμογής μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, η έρευνα διαπίστωσε ότι οι νεοδιορισθείς παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ενσωματώθηκαν επαρκώς στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του Frontex.
Καθώς η Ε.Ε. παλεύει με τα διδάγματα της τραγωδίας τoυ Adriana, η O’Reilly προτρέπει τα θεσμικά όργανα της Ένωσης να αναλογιστούν τις δεσμεύσεις τους για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η έκκληση, για νομοθετικές μεταρρυθμίσεις και ενισχυμένο συντονισμό μεταξύ των κρατών – μελών και των οργανισμών της Ε.Ε., υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης των τρωτών σημείων του τρέχοντος συστήματος.
Καθώς η Ε.Ε. επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις περίπλοκες προκλήσεις της μετανάστευσης και της ασφάλειας των συνόρων, η έμφαση παραμένει στην εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ της προστασίας των συνόρων και της εξασφάλισης της ανθρώπινης μεταχείρισης όσων αναζητούν καταφύγιο στις ακτές της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Watchdog Finds E.U. Border Agency Too Weak to Prevent Migrant Disasters at Sea, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Significant rise in irregular border crossings in 2023, highest since 2016, Frontex, διαθέσιμο εδώ
