Της Ξένης Μουστάκα,
Η προέλευση του animation μπορεί να εντοπιστεί στην αρχαιότητα. Το animation υπήρξε σε πολλές μορφές σε όλη την ιστορία, μέχρι να εξελιχθεί στο τεχνολογικό θαύμα που βλέπουμε σήμερα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την ελληνική κεραμική από την αρχαιότητα, τα οφθαλμικά παιχνίδια του 17ου αιώνα και τις εικόνες που δημιουργούνται από υπολογιστή του 21ου αιώνα. Η διαδικασία δημιουργίας εικόνων που ζωντανεύουν μέσω εικονογραφήσεων ή άψυχων αντικειμένων είναι γνωστή ως κινούμενα σχέδια. Χρησιμοποιώντας τεχνικές κινούμενων σχεδίων, οι εικόνες και τα σχέδια τροποποιούνται για να δημιουργήσουν την εμφάνιση της κίνησης και να αφηγηθούν μια ιστορία στους θεατές. Μερικοί βλέπουν τα πρώιμα ελληνικά κεραμικά, τα οποία διαθέτουν κινήσεις και σκηνές έκφρασης σε στυλ κόμικς, σε όλη την επιφάνειά τους, ως πρώιμο παράδειγμα κινουμένων σχεδίων.
Η ιστορία των κινουμένων σχεδίων προϋπήρχε της ταινίας κατά πολλούς αιώνες, καθώς οι πρώτοι εμψυχωτές κατάφεραν να κάνουν κινηματογραφικές ταινίες χωρίς τη χρήση φωτογραφικών μηχανών ή άλλων συσκευών εγγραφής. Πριν από το Toy Story 3 της Pixar (2010) και το βραβευμένο με Όσκαρ Finding Nemo (2003), το The Enchanted Drawing (1900) του J. Stuart Blackton ήταν η πρώτη επιδίωξη κινουμένων σχεδίων που αποτυπώθηκε σε τυπική ταινία. Ήταν μια κωμική σκηνή δύο λεπτών που χρησιμοποιούσε stop-motion, live-action ηθοποιούς και σκηνικά. Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας, το animation αναπτύχθηκε περαιτέρω.
Ένα από τα πρώτα κινούμενα σχέδια ήταν το δίλεπτο κινούμενο σχέδιο Fantasmagorie (1908) του Émile Cohl που δημιουργήθηκε στη Γαλλία. Ως η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που χρησιμοποιεί κλειδική πλαισίωση και loops κινουμένων σχεδίων, η Gertie the Dinosaur (1914) του Winsor McCay έθεσε νέα πρότυπα για τη βιομηχανία του animation και έγινε το πρότυπο για άλλες παραγωγές κινουμένων σχεδίων. Στη συνέχεια, ο Μίκυ Μάους και η χρήση του ήχου σε ταινίες κινουμένων σχεδίων έγιναν δημοφιλείς από τη μικρού μήκους ταινία του Walt Disney Steamboat Willie (1928), η οποία έγινε επίσης η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που είχε πλήρη παρτιτούρα.
Υπήρξαν πολλά παιχνίδια και gadget σε όλη την ιστορία που μπορούν να εμφανίσουν κινούμενους χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, ανθρώπους, αντικείμενα και γεγονότα σε δυναμικές σκηνές. Το πρώτο ήταν το μαγικό φανάρι, ένα όργανο για την προβολή εικόνων που δημιουργήθηκε το 1603. Αυτή η συσκευή πρόβαλλε τις εικόνες από μακριές γυάλινες διαφάνειες χρησιμοποιώντας έναν καθρέφτη πίσω από μια πηγή φωτός —αρχικά ένα κερί— για να κατευθύνει το φως μέσα από αυτές. Ενώνοντας τις διαφάνειες, δημιουργήθηκε κίνηση και το μαγικό φανάρι έγινε το πρώτο παράδειγμα «κινούμενης εικόνας». Ένας δίσκος εικόνας που υποστηρίζεται από δύο χορδές ήταν το χαρακτηριστικό του οπτικού παιχνιδιού του 19ου αιώνα, γνωστό ως «θαυματρόπιο» (1824). Η περιστροφή των χορδών προκάλεσε την περιστροφή του δίσκου, συγχωνεύοντας τις εικόνες και στις δύο πλευρές του, μέσω μιας οπτικής ψευδαίσθησης γνωστής ως «επιμονή της όρασης», η οποία κάνει το μάτι να αντιλαμβάνεται την κίνηση ακόμη και αφού σταματήσει.
Το «φενακιστοσκόπιο», που ονομάζεται επίσης Fantascope και περιστασιακά γράφεται “phenakistiscope”, έκανε το ντεμπούτο του το 1831 ή γύρω στο 1833. Χρησιμοποιούσε περιστρεφόμενους, βαμμένους δίσκους από χαρτόνι που αντανακλούνταν στους καθρέφτες για να δίνουν την εντύπωση της κίνησης. Η μοναδική εμπειρία που προσέφερε το φαινακιστοσκόπιο περιοριζόταν σε έναν παρατηρητή τη φορά. Το ζωότροπο, η αντικατάσταση του φαινακιστοσκοπίου, ήταν μια περιστρεφόμενη κυλινδρική συσκευή που επέτρεπε σε πολλούς θεατές να παρακολουθούν εικόνες σε διαδοχικές φάσεις κίνησης ταυτόχρονα. Οι πολλαπλές κάθετες σχισμές του κυλίνδρου έδιναν στο μάτι έναν τρόπο να αποτρέψει τη συγχώνευση των περιστρεφόμενων εικόνων ενώ βρίσκονταν σε κίνηση.
Ο «κινογράφος» (φιλοσκόπιο), που ονομάζεται επίσης flipbook, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1868 και είναι λατινικός για «κινούμενη εικόνα». Ο κινογράφος είναι ένα μικρό βιβλίο με σχέδια που, όταν γυρίζουν γρήγορα στη σειρά, ζωντανεύουν μια σκηνή. Κάθε σελίδα απεικονίζει ένα διαφορετικό είδος κίνησης. Όταν το ζωότροπο αντικαταστάθηκε το 1877, ένας εσωτερικός κύκλος από γωνιακούς καθρέφτες πήρε τη θέση των στενών κάθετων σχισμών του τελευταίου στο «πραξινοσκόπιο». Αυτοί οι γωνιακοί καθρέφτες συνέβαλαν σε μια πιο φωτεινή, πιο ευδιάκριτη εικόνα.
Χρησιμοποιώντας ένα μεγαλύτερο ρολό εικόνας για το «πραξινοσκόπιο», ο Émile Reynaud μπόρεσε να δημιουργήσει το Pauvre Pierrot (1892), το οποίο επέτρεψε μια εκτεταμένη διάρκεια προβολής. Ο λόγος που ο Pauvre Pierrot αναφέρεται συχνά ως η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων είναι ότι ο Reynaud ζωγράφισε στο χέρι 500 ξεχωριστές εικόνες στο ρολό του (αντί να τραβήξει φωτογραφίες)! Οι ιστορικοί κινηματογράφου υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι το Fantasmagorie (1908) του Émile Cohl είναι η πρώτη αληθινή ταινία κινουμένων σχεδίων, επειδή ήταν η πρώτη εικόνα που δημιουργήθηκε με συμβατικές μεθόδους κινουμένων σχεδίων.
Ήδη από τη δεκαετία του 1940, οι άνθρωποι άρχισαν να πειραματίζονται με γραφικά υπολογιστών για επιστημονικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Ο John Whitney Sr., εφευρέτης, εμψυχωτής και συνθέτης, τροποποίησε ένα αντιαεροπορικό σύστημα ελέγχου πυρός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ονομάζεται Kerrison Predictor για να δημιουργήσει μια μοναδική συσκευή υπολογιστή. Κατάφεραν να δημιουργήσουν ακριβείς γραμμές και σχήματα χρησιμοποιώντας μαθηματικά για να λειτουργήσουν τη συσκευή με πιο εστιασμένους τρόπους. Η Whitney Sr. σχεδίασε την εναρκτήρια σκηνική του τίτλου για την ταινία Vertigo του 1958 του Alfred Hitchcock με τη βοήθεια του διάσημου γραφίστα Saul Bass.
Μία από τις πρώτες ταινίες ζωντανής δράσης που χρησιμοποίησαν κινούμενα σχέδια υπολογιστή είναι η παραπάνω αγαπημένη ταινία. Όταν περισσότεροι υπολογιστές έγιναν ευρέως διαθέσιμοι στη δεκαετία του 1960, τα δημιουργικά ψηφιακά γραφικά απογειώθηκαν και μέχρι τη δεκαετία του 1970, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων είχε στραφεί στα γραφικά υπολογιστών ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης. Λογισμικό υπολογιστών και εργαλεία για γραφικό σχεδιασμό συνέχισαν να αναπτύσσονται και με την κρατική υποστήριξη που χορηγήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, άρχισαν να εμφανίζονται καινοτόμα έργα κινουμένων σχεδίων — όπως το Hand/Face του Ed Catmull (1972). Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούσαν τις δυνατότητες αυτού του νέου μέσου, οι δυνάμεις των κινούμενων εικόνων για υπολογιστές αυξάνονταν και τελικά εξελίχθηκαν στα αριστουργήματα CGI που τώρα κυβερνούν τα μέσα μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ιστορία του κινούμενου σχεδίου, animationartati.weebly.com, διαθέσιμο εδώ.
- Η ιστορία πίσω από τα “cartoon” και πως εξελίχθηκαν στα κινούμενα σχέδια που όλοι αγαπάμε!, worldyhub.com, διαθέσιμο εδώ.
