Της Δανάης Γαζή,
Στην Ελλάδα του 2024 εμφανίζεται αρκετά έντονο το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας. Πρόκειται, βέβαια, για ένα φαινόμενο που ανέκαθεν ταλάνιζε τη χώρα μας, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει ότι δεν έγιναν προσπάθειες καταπολέμησής του, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα. Ήδη, λοιπόν, από την περίοδο μεταξύ του 2010-2014 λαμβάνονται τα πρώτα σκληρά μέτρα, προκειμένου να μειωθεί σημαντικά το ποσοστό της αδήλωτης εργασίας, με τα μέτρα αυτά να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα. Φαίνεται, όμως, ότι τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο αυτό εντοπίζεται σε όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται σε αυτές που απασχολούν μεγάλο μέρος είτε αλλοδαπών είτε ανήλικων εργαζομένων. Όλα αυτά, βέβαια, έρχονται σε αντίθεση με ό,τι προβλέπει η εργατική νομοθεσία, που έχει μεριμνήσει και για αυτό το ζήτημα.
Αρχικά, προκειμένου να διαπιστωθεί το φαινόμενο αυτό, απαιτείται έλεγχος, ο οποίος διενεργείται από ελεγκτές της Επιθεώρησης Εργασίας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στατιστικά των ελέγχων που διενεργήθηκαν το 2023, παρατηρείται αύξηση των παραβιάσεων σχετικά με τη δήλωση εργασίας περίπου κατά 13% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το γεγονός ότι σημειώνεται τόσο μεγάλη αύξηση οφείλεται αφενός στους επιχειρηματίες, οι οποίοι προβαίνουν σε εκμετάλλευση των εργαζομένων, αφετέρου στους νέους σύγχρονους ελέγχους που πραγματοποιούν οι ελεγκτές, οι οποίοι είναι πολύ πιο αποδοτικοί από ότι οι προγενέστεροι. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για την εφαρμογή του συστήματος risk analysis, με το οποίο εμφανίστηκαν σχεδόν διπλασιασμένα τα ποσοστά παραβατικότητας σε σχέση με τους παλαιότερους μηχανισμούς.
Η διενέργεια, πάντως, είναι από μόνη της μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία για τους ελεγκτές, καθώς πολλοί επιχειρηματίες, προκειμένου να αποφύγουν την επιβολή προστίμων για τις παραβάσεις τους, προσφεύγουν σε διάφορων ειδών τεχνάσματα. Δεν έχουν λείψει, άλλωστε, και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ελεγκτές έχουν δεχτεί ύβρεις ή και απειλές, ενόσω ασκούν το επάγγελμά τους. Σύμφωνα, μάλιστα, με περιστατικό που αντιμετώπισε ελεγκτής, πολλοί επιχειρηματίες αποφασίζουν να κρύψουν τους εργαζόμενους, προκειμένου να μην εντοπιστούν, ή άλλες φορές οι ίδιοι εργαζόμενοι, όντας ήδη ενημερωμένοι, παριστάνουν τους πελάτες. Προφανώς, τέτοια περιστατικά εμφανίζονται, κυρίως, σε καταστήματα εστίασης που λειτουργούν σε τουριστικούς προορισμούς.
Ήδη κατά την περίοδο του καλοκαιριού έγινε έλεγχος σε κατάστημα ενός νησιού από κλιμάκιο του Σ.ΕΠ.Ε. και οι ελεγκτές αναγκάστηκαν να μεταβούν στον χώρο, κρύβοντας τα στοιχεία τους, ώστε να μην γίνουν αντιληπτοί. Οι καταστηματάρχες, άλλωστε, ενημερώνονται νωρίτερα για τη διενέργεια του ελέγχου, είτε μέσω του συστήματος ΔΙΑΥΓΕΙΑ είτε με τη μεταξύ τους επικοινωνία μέσω μηνυμάτων. Η κατάσταση αυτή, όμως, θέτει εμπόδια στην αποτελεσματική άσκηση του ελέγχου, χωρίς να εντοπίζονται όλες οι παραβιάσεις, το οποίο έχει ως απόρροια τη διαιώνιση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Αποφασίστηκε, λοιπόν, για το νέο έτος του 2024 να αυξηθεί το προσωπικό των εργαζομένων στην Επιθεώρηση Εργασίας, καθώς και να γίνονται έλεγχοι, ιδίως σε τουριστικά καταστήματα, μέσω ψηφιακών μέσων, όπως drown. Ενώ σε επιχειρήσεις που έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή το σύστημα της ψηφιακής κάρτας, ο έλεγχος καθίσταται ήδη πιο εύκολος και προσβάσιμος.
Συμπερασματικά, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, εύλογα συνάγεται το συμπέρασμα ότι η διενέργεια των ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας είναι μια απαραίτητη διαδικασία, που πρέπει να λαμβάνει χώρα όχι μόνο για να σταματήσουν τα φαινόμενα της κατάχρησης των εργαζομένων, αλλά και προκειμένου να υπάρχει οικονομικός έλεγχος όσον αφορά τη φορολογία της χώρας. Η ψηφιοποίηση, λοιπόν, των συστημάτων ελέγχου, αλλά και η αύξηση του αρμόδιου προσωπικού κρίνεται αναγκαία, προκειμένου να γίνεται καλύτερος εντοπισμός των παραβιάσεων και, παράλληλα, να μην δέχονται είτε λεκτικές είτε σωματικές επιθέσεις οι ελεγκτές. Βέβαια, στην επίλυση του όλου ζητήματος θα πρέπει να συνδράμουν και οι επιχειρηματίες, κατανοώντας τη μεγάλη σημασία του ελέγχου και δημιουργώντας, συγχρόνως, καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εργαζομένους, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο καλή εντύπωση όχι μόνο στους πελάτες, αλλά και εν γένει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Απόστολος Καψάλης, Η αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα: Αξιολόγηση των σύγχρονων μέτρων καταπολέμησης του φαινομένου, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, διαθέσιμο εδώ
- Έκρυβαν εργαζομένους σε ψυγεία και φέρετρα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
