Του Μάριου Δεστούνη,
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προχώρησε στην έκδοση της απόφασής του, αναφορικά με τις δύο προσφυγές της Ουκρανίας κατά της Ρωσίας.
Να θυμίσουμε ότι το ένα μέρος της προσφυγής της Ουκρανίας κατά της Ρωσίας αφορά την περιοχή της Κριμαίας. Πιο συγκεκριμένα, οι κατηγορίες σχετίζονται με τη διεθνή σύμβαση της εξάλειψης όλων των φυλετικών διακρίσεων (γνωστή και ως CERD). Η Ουκρανία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι, στην περιοχή τη Κριμαίας, ακολούθησε μια συστηματική πρακτική διάκρισης και δίωξης των Ουκρανών και της μειονότητας των Τατάρων. Στο δεύτερο μέρος της ίδιας προσφυγής, η Ουκρανία κατηγορεί τη Ρωσία με βάση τη σύμβαση της καταστολής της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ICSFT). Οι κατηγορίες αφορούν την περιοχή του Ντόνμπας. Η Ουκρανία υποστηρίζει ότι η Ρωσία χρηματοδότησε ένοπλες οργανώσεις της περιοχής, με στόχο την επιτέλεση τρομοκρατικών χτυπημάτων, ενάντια στον ουκρανικό πληθυσμό.
Η δεύτερη προσφυγή που εκδικάστηκε είναι αυτή που αφορά το ζήτημα της γενοκτονίας. Η Ρωσία με την Ουκρανία διαφωνούν σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή όσων ορίζει η σύμβαση της γενοκτονίας και, ταυτόχρονα, η Ουκρανία ζήτησε από το δικαστήριο να εκδικάσει ως ανυπόστατες τις κατηγόριες της Ρωσίας ότι η ουκρανική Κυβέρνηση τέλεσε γενοκτονία εις βάρος των ρωσόφωνων της Ουκρανίας.
Επιπλέον, σημαντικό είναι να τονιστεί ότι η Ουκρανία προχώρησε σε αυτές τις δύο πρόσφυγες, προσπαθώντας να φέρει τη Ρωσία ενώπιον του δικαιοδοτικού οργάνου, με πραγματικό σκοπό να αποδειχθεί ότι η κατάληψη της Κριμαίας είναι παράνομη και, έτσι, να καταδικαστεί η Ρωσία και για την εισβολή της στην Ουκρανία. Η Ρωσία, όμως, δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου για οποιοδήποτε ζήτημα, πλην υποθέσεων που αφορούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία δεν μπορούσε να καταφύγει στο δικαιοδοτικό όργανο με ευθείες κατηγορίες, σχετικά με την Κριμαία και τη ρωσική εισβολή. Για αυτό κι επιχειρεί να κατηγορήσει τη Ρωσία με βάση τις παραπάνω συμβάσεις, ελπίζοντας ότι θα πετύχει την καταδίκη της. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όμως, ήταν ξεκάθαρο ότι δεν επρόκειτο να αποφανθεί για κανένα άλλο ζήτημα, πλην του περιεχομένου των συμβάσεων.
Μετά την έκδοση των αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, μπορούμε να πούμε ότι η Ουκρανία κέρδισε και συγχρόνως… έχασε. Κατάφερε να καταδικαστεί η Ρωσία για παραβίαση των διεθνών υποχρεώσεών της, όμως ο όγκος των κατηγοριών προς τη Ρωσία δεν έγινε αποδεκτός από το Δικαστήριο. Ο λόγος είναι ότι η Ουκρανία απέτυχε να αποδείξει πως οι κατηγορίες της, βασισμένες στις συγκεκριμένες διεθνείς συμβάσεις, είναι πράγματι αντικείμενο των τελευταίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατηγορία ότι η Ρωσία χρηματοδότησε τρομοκρατικές οργανώσεις, η οποία κρίνεται άκυρη, διότι η κρατική χρηματοδότηση της τρομοκρατίας είναι εκτός πεδίου της σύμβασης ICSFT.
Αποτέλεσμα είναι και η κατάρριψη της πτήσης ΜΗ17 της Malaysian Airlines, το 2014, να μην καταλογιστεί στη Ρωσία. Το πολύνεκρο συμβάν είχε προκύψει μετά από εκτόξευση πυραύλου από τα εδάφη που ελέγχουν οι Ρώσοι αυτονομιστές, έναντι του επιβατικού αεροπλάνου, με το Δικαστήριο να κρίνει ότι η Ρωσία δεν μπορεί να κριθεί υπόλογη για το γεγονός. Αντίστοιχα, η κατηγορία περί φυλετικών διακρίσεων δεν έγινε αποδεκτή στην πλειοψηφία των επιχειρημάτων της Ουκρανίας, διότι το κίνητρο πίσω από τις διώξεις και διακρίσεις κρίθηκε ως πολιτικό και όχι ως φυλετικό και, άρα, έκτος πεδίου της σύμβασης. Φυσικά και οι πολιτικές διώξεις αποτελούν παράβαση, αλλά, εφόσον το νομικό κείμενο που η Ουκρανία βασίζει τις κατηγορίες αφορά τις καθαρά φυλετικές, δεν δύναται να παρεκκλίνει το Δικαστήριο από αυτό. Αυτό, άλλωστε, αποτελεί και περίτρανη απόδειξη του ότι, ακόμα και εάν η μια πλευρά έχει δίκιο, «ακρογωνιαίος λίθος» ενώπιον της Δικαιοσύνης αποτελεί το που βασίζεται αυτό.
Η Ρωσία, παρά την καταδίκη της για ελάχιστες παραβιάσεις, θεώρησε την απόφαση μεγάλη νίκη για την ίδια, ενώ η Ουκρανία, αν και δεν πέτυχε την πλειοψηφία των στόχων της, εξέφρασε ικανοποίηση, γιατί κατάφερε να καταδικαστεί η Ρωσία έστω και για μικρό αριθμό παραβιάσεων. Το Δικαστήριο απέδωσε, ως όφειλε, Δικαιοσύνη, ανεξαρτήτως αν στη μια πλευρά ήταν η Ρωσία.
Η Ουκρανία πράγματι κέρδισε, παρότι οι πιθανότητες ήταν εξ αρχής εναντίον της, καθώς προσπαθούσε να «πιάσει» τη Ρωσία από κάπου και να τη φέρει ενώπιον της Δικαιοσύνης. Πάντως, το κεντρικό ζήτημα παραμένει ένα: Η Ρωσία κατέλαβε παράνομα την Κριμαία το 2014 και το 2022 εισέβαλε μαζικά στα εδάφη της Ουκρανίας, χωρίς την τελευταία να μπορεί να την κατηγορήσει ευθέως για τέτοιες κατάφορες παραβιάσεις, αποδεικνύοντας για ακόμα μια φορά ότι οι ισχυροί του κόσμου, ιδίως σε επίπεδο κρατών, μπορούν να πράξουν ανεξέλεγκτα και να τη γλιτώσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- World court rejects bulk of Ukraine’s terrorism charges against Russia, United Nations News, διαθέσιμο εδώ
- World Court dismisses much of Ukraine’s case against Russia, CNN, διαθέσιμο εδώ
