Της Ιωάννας Κουτσοτόλη,
Ανέκαθεν στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, κάποιοι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούσαν τα ζώα ως ενδιάμεσους φορείς, ώστε να καταλήξουν να εγκατασταθούν και να μολύνουν τον ανθρώπινο οργανισμό. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα δύναται να αποτελέσει και ο ιός του δυτικού Νείλου, που μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα των κουνουπιών, ενώ μπορεί, επίσης, να μολύνει πουλιά, άλογα και ορισμένα άλλα θηλαστικά. Πολύ σπάνια ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω μετάγγισης αίματος ή και από τον πλακούντα σε ένα έμβρυο. Τι επιπτώσεις επιφέρει, όμως, στην ανθρώπινη υγεία και πώς αυτές αντιμετωπίζονται; Σε τι βαθμό επιβαρύνεται η Ελλάδα, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στατιστικά προηγούμενων περιστατικών;
Αρχικά, ο ιός του δυτικού Νείλου ανήκει στο γένος Flavivirus, στο οποίο περιλαμβάνονται επίσης ο ιός Ζίκα, καθώς και ο ιός του κίτρινου πυρετού. Εμφανίζεται στα τέλη του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου, αν και μπορεί να εντοπιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου στα νότια κλίματα. Τις περισσότερες φορές προκαλεί ήπια συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, όπως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα και μηνιγγοεγκεφαλίτιδα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται εντός 3 έως 14 ημερών από τη στιγμή της μόλυνσης και τα πιο κοινά από αυτά είναι τα εξής:
- Πυρετός
- Πονοκέφαλος
- Πόνοι σώματος
- Δερματικά εξανθήματα
- Πρησμένοι λεμφαδένες
Η πιο σοβαρή μορφή της ασθένειας επηρεάζει κυρίως τους ηλικιωμένους, καθώς και τους ανοσοκατεσταλμένους και εμφανίζεται όταν ο ιός διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προκαλώντας:
- Έντονο πονοκέφαλο
- Υψηλό πυρετό
- Δυσκαμψία του αυχένα
- Κατάσταση μειωμένης συνείδησης και αντιδραστικότητας σε εξωτερικά ερεθίσματα
- Αποπροσανατολισμό
- Κώμα, σπασμούς
- Μυϊκή αδυναμία, παράλυση
Αν και στο 80% των περιπτώσεων μόλυνσης οι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί, υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 150 άτομα που έχουν μολυνθεί θα αναπτύξουν μια σοβαρή μορφή της νόσου (εγκεφαλίτιδα του δυτικού Νείλου, πολιομυελίτιδα του δυτικού Νείλου).
Περαιτέρω, η διάγνωση δύναται να πραγματοποιηθεί με μια σειρά ιατρικών διαδικασιών, όπως για παράδειγμα με ενζυμική ανοσοπροσροφητική δέσμευσης αντισωμάτων IgM (ELISA), με διαδικασία PCR, ακόμη και με λήψη δειγμάτων από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια του ιού του δυτικού Νείλου, αν και προτείνεται, σε ασθενείς με νευροδιηθητικό ίο, νοσηλεία, ενδοφλέβια χορήγηση υγρών, αναπνευστική υποστήριξη και πρόληψη δευτερογενών λοιμώξεων. Ελλείψει εμβολίου, ο μόνος τρόπος μείωσης της μόλυνσης στους ανθρώπους είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και η λήψη μέτρων για την μείωση της έκθεσης στον ιό. Ένα σημαντικό —αν όχι το σημαντικότερο— μέτρο πρόσληψης αποτελεί η μείωση της έκθεσης του πληθυσμού στα κουνούπια, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Όσον αφορά τη χώρα μας, από το 2010 η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά κρουσμάτων στην Ευρώπη. Μετά το πρώτο ξέσπασμα του 2010 στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, ο ιός εξαπλώθηκε περαιτέρω στο νότιο και βορειοανατολικό τμήμα της χώρας με σχεδόν ετήσια βάση περιστατικών. Συγκεκριμένες περιοχές, κυρίως στη βόρεια και κεντρική ηπειρωτική χώρα θεωρούνται «καυτά σημεία», καθώς επηρεάζονται κατά τη διάρκεια πολλών περιόδων μετάδοσης. Από το 2010 ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας εφαρμόζει ενισχυμένη επιτήρηση της λοίμωξης για τον συγκεκριμένο ιό (κυρίως από τον Μάιο μέχρι και τον Νοέμβριο), προκειμένου να εντοπιστούν έγκαιρα ανθρώπινα κρούσματα, να προσδιοριστεί η χρονική και γεωγραφική τους κατανομή και να εξάγουν οι ειδικοί ακριβή επιδημιολογικά συμπεράσματα.
Συμπερασματικά, η μετάδοση του ιού του δυτικού Νείλου μέσω των κουνουπιών ίσως αποτελέσει μελλοντικά ένα διαρκώς αυξανόμενης κλίμακας ζήτημα υγείας, δεδομένου ότι τα κρούσματα αυξάνονται και η κλιματική αλλαγή δεν θα αποτελεί σύμμαχο της επιστημονικής κοινότητας για την πρόληψη της νόσου. Η αποφυγή έκθεσης στα κουνούπια, η σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και τα όπλα στη φαρέτρα της βιολογικής έρευνας θα δώσουν μελλοντικά μια μόνιμη λύση στο πρόβλημα με τον ιό του δυτικού Νείλου. Μήπως, το κλειδί βρίσκεται σε ταχέως αναπτυσσόμενους κλάδους, όπως είναι η συνθετική βιολογία και οι εφαρμογές που αυτή προσφέρει;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- West Nile Virus, hopkinsmedicine.org. Διαθέσιμο εδώ
- West Nile virus, who.int. Διαθέσιμο εδώ
- The 2022 West Nile Virus Season in Greece; A Quite Intense Season, mdpi.com. Διαθέσιμο εδώ
