Του Ραφαήλ Παπαδόπουλου,
Το βαθύτερο σημείο στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη απασχολεί τελευταία έντονα την επιστημονική κοινότητα. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα από τα πιο ακραία σημεία του Ελληνικού χώρου και βρίσκεται στο νότιο κομμάτι του Ιονίου Πελάγους, νοτιοδυτικά της Πύλου.
Λίγα λόγια για αυτό
Δεν πρόκειται για ένα ακόμη βαθύ σημείο στη θάλασσα, αλλά για ένα ιδιαίτερο μέρος. Πολλοί μπορεί να αναρωτιούνται γιατί έχει μεγάλη σημασία. Θα πρέπει, λοιπόν, να αναφέρουμε ότι το βάθος των Οινουσσών, που είναι ευρέως γνωστό και ως “Calypso Deep”, καταμετράται στα 5.269 μέτρα κάτω από τη θάλασσα! Έτσι, δίνει άλλη μία πρωτιά στην Ελλάδα μετά το βαθύτερο φαράγγι στον κόσμο που βρίσκεται στον Βίκο. Κοντά στο Φρέαρ των Οινουσσών με συντεταγμένες 36°34′N 21°8′ βρίσκονται και τα μικρά νησιά των Μεσσηνιακών Οινουσσών, τα οποία εντάσσονται στο δίκτυο “Natura 2000” που αναλαμβάνει την προστασία των ειδών και τη διατήρηση φυσικών περιβαλλόντων. Τέλος, η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται το Φρέαρ δεν είναι τυχαία, αφού το εντοπίζουμε ακριβώς εκεί που η Αφρικανική τεκτονική πλάκα βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική.
Οι αποστολές
Έχουν γίνει δύο υποθαλάσσιες αποστολές, με την πρώτη να πηγαίνει πίσω στον Σεπτέμβριο του 1965, όπου και μετρήθηκε το βάθος των 5.110 μέτρων και χρησιμοποιήθηκε το γαλλικό βαθυσκάφος «Αρχιμήδης». Η αποστολή εκείνη δεν είχε μετρήσει με απόλυτη ακρίβεια το βάθος, αλλά η αποστολή που ακολούθησε 55 χρόνια αργότερα, πρόσφατα, μάλιστα, τον Ιανουάριο του 2020, η αποστολή του “Canada Oceanic” με επικεφαλής τον γνωστό για τις καταδυτικές του αποστολές, τον Βίκτορ Βεσκόβο και με επίτιμο καλεσμένο τον πρίγκιπα Αλβέρτο Β’ του Μονακό, διέψευσε τα αποτελέσματα της προηγούμενης αποστολής, σημειώνοντας περίπου 5.109 μέτρα.
Το εγχείρημα NESTOR και το νετρίνο
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο για το Φρέαρ των Οινουσσών είναι ότι εκτός από ένα «διαμάντι» για τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας της υδατογραφίας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό και για την κοινότητα της αστροσωματιδιακής φυσικής, λόγω του ότι εκεί, σε βάθος 4 χιλιομέτρων, εγκαταστάθηκε ένα υποβρύχιο τηλεσκόπιο ανίχνευσης νετρίνων. Το νετρίνο, αναφορικά, είναι άυλα σωματίδια, τα οποία δημιουργήθηκαν 15 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, με το φαινόμενο του Big Bang, το ευθυνόμενο για τη δημιουργία του Σύμπαντος. Το υποβρύχιο που εγκαταστάθηκε στο Φρέαρ ονομάστηκε “NESTOR” (Neutrino Extended Submarine Telescope with Oceanographic Research) τιμώντας έτσι και τον Αρχαίο Βασιλιά της Πύλου, Νέστορα. Οι επιστήμονες επιθυμούν να βγάλουν συμπεράσματα όσον αφορά το παρελθόν, αλλά και το μέλλον του σύμπαντος, ενώ, επίσης, επιθυμούν να διαψεύσουν τη θεωρία της διαστολής του και της μη στατικότητάς του.
Το ναυάγιο του 2023
Ακόμη πιο πρόσφατα βέβαια έγινε και ένα δυσάρεστο δυστύχημα στην τοποθεσία των απύθμενων αυτών θαλασσών, το ναυάγιο της Πύλου, τον Ιούνιο του 2023, με ένα αλιευτικό πλοίο, το οποίο μετέφερε λαθρομετανάστες από τη Λιβύη με προορισμό την Ιταλία. Η τραγωδία επέφερε 82 θανάτους, ενώ το σκάφος είχε 750 επιβαίνοντες! Αυτές οι αδικαιολόγητες και φρικτές καταστάσεις αιτιολογούνται από τη βλάβη στη μηχανή του πλοίου. Εν τέλει, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός κατάφερε να διασώσει περίπου 100 άτομα. Το πολύνεκρο ναυάγιο, που χαρακτηρίστηκε ως έγκλημα, είναι ένα ακόμη παράδειγμα κτηνωδίας από μεριάς των διακινητών μεταναστών, με τη μαρτυρία ενός διασωθέντα, του Alkilani Ahmad, να ρίχνει φως στην υπόθεση. Ανέφερε, μάλιστα, πως είχαν ξεμείνει από φαγητό και νερό και ζητούσαν βοήθεια από οποιαδήποτε ακτοφυλακή. Η Ελληνική ακτοφυλακή έσπευσε να δώσει μία «χείρα βοηθείας», αλλά οι προσπάθειές τους δεν απέφεραν καρπούς και το πλοίο βούλιαξε στο βαθύτερο σημείο της Ευρώπης κάτω από εξωφρενικές συνθήκες.
Το Φρέαρ των Οινουσσών αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη της Ελλάδος, ακόμα και αν είναι αδύνατο για εμάς να το δούμε. Λυπηρό είναι βέβαια το γεγονός του ότι ακόμα και σε αυτά τα βάθη εντοπίστηκαν πλαστικά απορρίμματα, αποδεικνύοντας ότι τα σκουπίδια μας μπορούν να ρυπάνουν ακόμα και τα πιο απρόσμενα και απροσδόκητα μέρη στον κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Φρεάρ των Οινουσσών: Το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου είναι στην Μεσσηνία, gargalianoionline.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ναυάγιο στην Πύλο: Έγινε στο βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ναυάγιο στην Πύλο: “Αφού βουλιάξαμε, γιατί μας εγκατέλειψαν;”, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- 2020 Expedition: Calypso Deep Featurette, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
