Της Γεωργίας Φασουλάκη,
Η μουσική τού σήμερα θα μπορούσε, για τις ανάγκες και τους ακανόνιστους κανόνες της μεταφορικότητας, να λάβει τη μορφή ενός διαμαντιού. Κάθε έδρα, και μια πτυχή του παρελθόντος. Κάθε λάμψη, και μια ολοζώντανη ανάμνηση ηχητικής λεπτομέρειας, αρκετά ταπεινής, για να ζητήσει από τον ήλιο και το φως του να αναδείξει τη δική της φωτεινότητα, και αρκετά αυτάρκους, έτσι ώστε, να έχει την πολυτέλεια της εν λόγω αξιοπρέπειας. Όταν, όμως, οι δέσμες φωτός του πολύτιμου αυτού λίθου διαπέρασαν τις τζαμαρίες, μεταξύ άλλων κι εκείνες της τεχνολογίας, η προηγηθείσα μουσική παρακαταθήκη, πάντα αρχοντική και λαμπερή, άρχισε να γλιστρά καθοδικά του διαμαντιού, εκεί που η περίμετρος του λίθου στενεύει, καταλήγοντας σε μία αιχμηρή μύτη. Αυτή η μύτη είναι που, τελικά, βασανίζει μαθητευόμενους κι επαγγελματίες της παρελθοντικής, ακόμη ανεπηρέαστης –από το κύμα της τεχνολογίας– μουσικής.
Εύλογη θα ήταν η απορία: μα πώς; Μια και οι προαναφερθέντες μουσικοί είναι εκείνοι που συγκροτούν αυτήν τη μύτη, τη μύτη του διαμαντιού. Πώς είναι δυνατόν η ίδια τους η ταυτότητα, η ταυτότητα που τόσο πολύ αγωνίστηκαν να αποκτήσουν για να γευτούν, όσο μπορεί ο καθένας, το διαμαντένιο της γνώρισμα, τελικά να αποκτά συγγενικές ιδιότητες με εκείνες του σουγιά, «μαχαιρώνοντάς» τους με το φως του λίθου να στήνει πανηγυρικά το κάδρο του θριάμβου, δίπλα στα χλωμά κάδρα που φιλοξενούν τα πτυχία και τα διπλώματά τους; Ποιος είναι εκείνος που τους υποβαθμίζει;
Η απάντηση είναι πιο απλή από ό,τι φαντάζει. Μέχρι τώρα, η ιστορία ήταν πλούσια σε δραματικές μεταφορές και προβληματισμούς, αλλά, είχε μονάχα ένα υποκείμενο –ή μάλλον ένα μαζικό υποκείμενο– τους μουσικούς. Βλέπουν τη μουσική ως διαμάντι, ωστόσο, δεν της φέρονται ως τέτοιο. Το αυτάρκες της αίγλης του γίνεται αυτοσκοπός. Οι υψηλές επιδόσεις που πιστοποιούνται μέσα από ένα ταλέντο που ξεδιπλώνεται πάνω στη σκηνή νοηματοδοτεί και τον λόγο ενασχόλησης με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Δεν είναι η ενασχόληση με τη μουσική το κίνητρο, αλλά η ενασχόληση με την προσωπική καταξίωση, ή μάλλον η κοινωνική αποδοχή… της γειτονιάς!
Όταν ένα μικρό παιδί εμφανίσει δεξιότητες σε ένα συγκεκριμένο όργανο η οικογένεια τις περισσότερες φορές το ερμηνεύει ως πρώιμο στοιχείο μιας υπέρλαμπρης επαγγελματικής πορεία στον τομέα της… ιατρικής! Η΄ σε οποιονδήποτε άλλον θεωρητικά «καλοπληρωμένο» χώρο διάφορο της μουσικής. Η λάμψη του διαμαντιού είναι η απόδειξη στον κοινωνικό περίγυρο ότι το παιδί διακατέχεται από κάποιου είδους πνευματική ανωτερότητα, η οποία δαμάζει τις δυσκολίες της μουσικής.
Πρώτα το υποκείμενο και έπειτα η μουσική, ποτέ το αντίστροφο. Αν, λοιπόν, το παιδί, μεγαλώνοντας, αποφασίσει το ίδιο ως υποκείμενο να υπηρετήσει τη μουσική, πολλαπλοί κοινωνικοί ενδοιασμοί –με βασικότερη την οικονομική αβεβαιότητα– θα ενοχοποιήσουν την επιλογή του. Το αν η ενοχή θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην αλλαγή των επιλογών του είναι πλέον θέμα χαρακτήρα, με τα περισσότερα παιδιά που συνεχίζουν στον χώρο να πιστεύουν ότι η μουσική έπεται του υποκειμένου και των ικανοτήτων τους. Και στις δυο περιπτώσεις, το διαμάντι της μουσικής δείχνει τη σκληρή, κρύα και πέτρινη πλευρά του, δείχνει ότι ένα διαμάντι μπορεί να μην είναι και τόσο ειδυλλιακά ιδανικό επειδή, απλά και μόνο, λάμπει.
Ωστόσο, τα κοινωνικά φαινόμενα γύρω από τη μουσική έχουν κι άλλες πτυχές, αφού κάθε διαμάντι διαθέτει πολλές έδρες. Αφού, λοιπόν, πολλά παιδιά που έχουν εργαστεί πάνω στον τομέα της μουσικής, κι έχουν αναπτύξει ένα κάποιο ταλέντο, προτιμούν να αναζητήσουν την τύχη τους σε κάποιο άλλο επαγγελματικό πεδίο. Με τη σειρά της, έρχεται η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας να χαρίσει σε περισσότερα άτομα την ευκαιρία να ασχοληθούν με τον εν λόγω τομέα, αφού, δυσκολίες που αντιμετωπίζονται πάνω στην ερμηνεία οποιουδήποτε οργάνου, ή ακόμη και στη σύνθεση, απλοποιούνται μέσω της τεχνολογίας, καθώς, οι ηχογραφήσεις και ο εκάστοτε μικροφωνικός εξοπλισμός εξελίσσουν και βελτιώνουν τον αναπαραχθέντα ήχο.
Δυστυχώς, όμως, οι εξελίξεις αυτές έχουν απλοποιήσει τόσο πολύ την όλη διαδικασία που εκείνα τα άτομα, αντί να αδράξουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν κάτι πραγματικά μουσικά αξιόλογο, αρκούνται σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα μουσικών ρυθμών, επενδυμένων με ακόμα πιο φτωχά φωνητικά και το σημαντικότερο, με πολύ άτεχνους και χυδαίους στίχους ικανούς μονάχα για να κάνουν μια έντονη και φευγαλέα αίσθηση. Τα γεγονότα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό πολλών μικρών παιδιών για το ποια είναι η αξία της μουσικής, μειώνοντας τα κίνητρα να ασχοληθούν ουσιαστικά με εκείνη.
Φυσικά, πάντα υπάρχει μια μειονότητα καλλιτεχνών που δημιουργεί και δημοσιοποιεί άξια μουσικά κομμάτια, δείχνοντας τον απαιτούμενο σεβασμό απέναντι στη μουσική και ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που γνωστοποιούνται μέσω της σκληρής εργασίας τους. Αυτοί οι καλλιτέχνες, όπως και οι άξιοι καθηγητές, δάσκαλοι της μουσικής είναι υπαρκτοί αλλά σπάνιοι. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που και το διαμάντι είναι ο σπανιότερος πολύτιμος λίθος.
