Της Ναταλίας Κωσταδήμα,
Το μελάνωμα αποτελεί έναν τύπο καρκίνου του δέρματος. Προέρχεται από έναν ιδιαίτερο τύπο κυττάρων της επιδερμίδας, τα μελανοκύτταρα, η βασική λειτουργία των οποίων είναι η έκκριση της χρωστικής μελανίνης. Η έκθεση του οργανισμού στην υπεριώδη ακτινοβολία (π.χ. παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, σολάριουμ) οδηγεί σε βλάβες του DNA, οι οποίες πυροδοτούν αλλαγές (μεταλλάξεις) στα μελανοκύτταρα, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη κυτταρική τους ανάπτυξη. Η συγκεκριμένη νόσος, αν και αποτελεί μόλις το 1% των κακοηθειών του δέρματος, ευθύνεται για ένα μεγάλο ποσοστό θανάτων, καθώς χαρακτηρίζεται από ταχεία εξάπλωση σε άλλα όργανα και ιστούς, αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο.
Οι ασθενείς των οποίων το μελάνωμα είχε εξαπλωθεί σε τέτοιο βαθμό που να είναι μη χειρουργικά εξαιρέσιμο ή έχει χορηγήσει μεταστάσεις σε άλλα σημεία του σώματος, μέχρι πρόσφατα διέθεταν πολύ περιορισμένες επιλογές θεραπείας (π.χ. αντισώματα που αναστέλλουν τη δράση των πρωτεϊνών PDL1, ή αναστολείς του γονιδίου BRAF, ένα γονίδιο που συμμετέχει στη ρύθμιση του πολλαπλασιασμού και της λειτουργίας των κυττάρων, αν ο ασθενής διαθέτει τη συγκεκριμένη μετάλλαξη). Για τους ασθενείς αυτούς, οι οποίοι μπορεί να μην ανταποκρίνονται στις ήδη υπάρχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις, ο F.D.A. προχώρησε πριν λίγες μέρες στην έγκριση ενός νέου πρωτοποριακού φαρμάκου, ώστε να δώσει νέες προοπτικές θεραπείας και βελτίωσης της υγείας τους.
Το Amtagvi είναι η πρώτη μορφή κυτταρικής θεραπείας που εγκρίνεται για την αντιμετώπιση συμπαγών όγκων και ιδιαίτερα για τη συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών. Συνοπτικά, η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής: Κατά την έναρξη της θεραπείας, αφαιρείται χειρουργικά ένα τμήμα του καρκινικού ιστού. Από το τμήμα αυτό θα απομονωθούν στη συνέχεια τα Τ-λεμφοκύτταρα του ασθενούς, ένας τύπος κυττάρων που βοηθούν στη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος. Στη συνέχεια, τα κύτταρα αυτά τροποποιούνται, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν ειδικούς δείκτες που φέρουν στην επιφάνειά τους τα καρκινικά κύτταρα, ώστε να μπορούν να διακρίνουν τα κύτταρα του όγκου και να επιτεθούν σε αυτά, μία δυνατότητα που κατά την πάροδο της νόσου τα Τ-λεμφοκύτταρα του οργανισμού σταδιακά χάνουν.
Η διαδικασία αυτή απαιτεί διάστημα περίπου ενός μήνα. Τα τροποποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα εγχύονται έπειτα σε μία εφάπαξ δόση πίσω στο ανθρώπινο σώμα, ώστε, τελικά, να ξεκινήσει η νέα ενισχυμένη ανοσολογική απόκριση του οργανισμού απέναντι στον όγκο. Οι μέχρι τώρα υπάρχουσες θεραπείες που λειτουργούσαν με όμοιο τρόπο μπορούσαν να δώσουν αποτελέσματα μόνο σε αιματολογικές κακοήθειες, στις οποίες τα καρκινικά κύτταρα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλία δεικτών σε σχέση με αυτά των συμπαγών όγκων.
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 73 ασθενείς με προχωρημένου σταδίου μελάνωμα, το 31,5% εξ αυτών παρουσίασε ανταπόκριση στη θεραπεία με Amtagvi, από τους οποίους 3 ασθενείς (4,1%) παρουσίασαν πλήρη απόκριση, ενώ 20 ασθενείς (27,4%) παρουσίασαν μερική ανταπόκριση. Οι ανταποκρινόμενοι στη θεραπεία ασθενείς, συνέχισαν να εμφανίζουν θετική επίδραση από το φάρμακο σε διαστήματα έξι, εννέα και δώδεκα μηνών σε ποσοστά 56,5%, 47,8% και 43,5% αντίστοιχα. Οι πιο συνηθισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου είναι κόπωση, ρίγος, πυρετός, ταχυκαρδία, υπόταση, οιδήματα, εξάνθημα, τριχόπτωση, διάρροια, επιρρέπεια σε λοιμώξεις, δυσκολία στην αναπνοή (λαχάνιασμα), υποξαιμία και ουδετεροπενία. Συνεπώς, οι ασθενείς αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται στενά πριν και μετά τη χορήγηση του φαρμάκου, ενώ κρίνεται απαραίτητη η διακοπή της θεραπείας σε περίπτωση εμφάνισης αλλεργικών αντιδράσεων ή σοβαρής έκπτωσης της καρδιακής, αναπνευστικής ή νεφρικής λειτουργίας.
Το Amtagvi, επομένως, εμφανίζει μία σειρά μειονεκτημάτων που πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά την επιλογή του θεραπευτικού σχήματος ενός ογκολογικού ασθενούς. Εντούτοις, δεν παύει να αποτελεί ένα φάρμακο πρωτοποριακής φύσης, που για πρώτη φορά βρίσκει εφαρμογή σε συμπαγείς κακοήθειες, και ιδίως σε μία ομάδα ασθενών με προχωρημένου σταδίου μελάνωμα, ένα νόσημα με κακή πρόγνωση και υψηλά ποσοστά θνητότητας, οι οποίοι διαθέτουν περιορισμένο εύρος θεραπευτικών επιλογών. Κατά συνέπεια, το φάρμακο δημιουργεί νέες προοπτικές και ελπίδα σε αυτούς τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, για παρατεταμένη επιβίωση και βελτίωση της ζωής τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μελανώμα-Επισκόπηση, skincancer.org. Διαθέσιμο εδώ
- FDA Approves First Cellular Therapy to Treat Patients with Unresectable or Metastatic Melanoma, fda.gov. Διαθέσιμο εδώ
- FDA approves Iovance’s Amtagvi as first T-cell therapy for a solid tumor, fiercepharma.com. Διαθέσιμο εδώ
- Iovance’s AMTAGVI™ (lifileucel) Receives U.S. FDA Accelerated Approval for Advanced Melanoma, ir.iovance.com. Διαθέσιμο εδώ
