Της Μαρίας Μπαλαούρα,
Τα παπούτσια στις μέρες μας αποτελούν μια στυλιστική άποψη στο σύνολο κάθε ανθρώπου, ένα αξεσουάρ που προσδίδει στο look μας μια τσαχπινιά, αναδεικνύοντας την στυλιστική μας ταυτότητα. Φυσικά, τα παπούτσια, δεν αποτελούν μονάχα ένα κοσμητικό αξεσουάρ, αλλά και ένα απαραίτητο αντικείμενο που μας προσφέρει άνετο βάδισμα και προστασία από τα μικρόβια και τις καιρικές συνθήκες. Η ιστορία των υποδημάτων, ως προστατευτικού αξεσουάρ, “κρατά” από την αρχαιότητα ακόμη, οπόταν σχεδόν όλοι οι λαοί είχαν σκοπό να εξασφαλίσουν την προστασία των ποδιών τους από το σκληρό, κρύο και βρώμικο εδάφος. Μετέπειτα, το παπούτσι εξελίχθηκε σε ένα αντικείμενο – «ταυτότητα», το οποίο «μαρτυρούσε» το κοινωνικό status αυτού που το φορά!
Ας «γυρίσουμε» τον χρόνο πίσω, 40.000 χρόνια πριν, τότε που χρονολογείται, περίπου, η εμφάνιση των πρώτων υποδημάτων, κατά την παλαιολιθική εποχή! Κατά την αρχαιότητα, το παπούτσι είχε καθαρά πρακτική χρήση. Κατασκευαζόταν από δέρμα ζώου, καμβά ή καλαμιού, με σκοπό να προστατεύει το πόδι από το κρύο και το νερό. Γενικότερα, τα υποδήματα εμφανίστηκαν, κυρίως, σε μεσογειακές χώρες. Στην Αίγυπτο, το παπούτσι όχι μόνο προστάτευε το πόδι, αλλά αποδείκνυε και την κοινωνική θέση αυτού που το φορά. Οι δούλοι κυκλοφορούσαν με πέδιλα φτιαγμένα από φύλλα φοίνικα ή παπύρου, ενώ οι ανώτεροι κοινωνικά από δέρμα. Με το πέρας των αιώνων τα παπούτσια άρχισαν να εμφανίζονται και πέρα από τα ευρωπαϊκά σύνορα, σε ασιατικές χώρες, όπως την Κίνα, την Ινδία και αλλού. Στη Ρώμη, πολύ διαδεδομένα ήταν τα σανδάλια και τα πέδιλα, ενώ αρχίζει να φαίνεται μια διάκριση μεταξύ γυναικείων και ανδρικών υποδημάτων, αφού τα γυναικεία σανδάλια άρχισαν να κοσμούνται.
Από τον 11ο αιώνα έως και το 1792 τα γυναικεία παπούτσια έτειναν να είναι πολύ μικρά και να μη ξεπερνούν το νούμερο 26. Αυτό ξεκίνησε από την παράδοση της Κίνας, όπου θεωρούσαν πως όσο μικρότερο είναι το πόδι τόσο και πιο θηλυκό, ενώ μετέπειτα αυτή η ιδεολογία υιοθετήθηκε και από τους Ευρωπαίους, με την Μαρία Αντουανέτα το 1792 να φορά παπούτσι νούμερο 33! Άλλωστε, οι πλούσιοι δεν περπατούσαν…
Κατά τον Μεσαίωνα, τα υποδήματα έγιναν πιο περίπλοκα, με έντονο διάκοσμο. Πιο συγκεκριμένα, από τον 12ο – 13ο αιώνα, τα υποδήματα γίνονται αρκετά μοντέρνα -παράδοξο θα έλεγε κανείς για την εποχή του σκοταδισμού- με έντονα σχέδια που φορούν οι ευγενείς και οι βασιλιάδες, ενώ όσο πιο μακριά και μυτερή ήταν η άκρη του παπουτσιού τόσο μεγαλύτερη η ένδειξη κομψότητας, αλλά και τόσο ανώτερη η κοινωνική θέση του ατόμου που το φορά!
Τον 16ο αιώνα, «έρχεται» η Αναγέννηση, η εποχή που όλα επηρεάζονται από την τέχνη και το καθετί εξελίσσεται σε μια πιο καλαίσθητη μορφή. Την ίδια εποχή φυσικά, παρατηρείται και η άνοδος της άρχουσας τάξης, η οποία φυσικά ξεχώριζε από το υλικό κατασκευής του παπουτσιού, ενώ τα σχέδια παρέμεναν ίδια και για τους άνδρες και για τις γυναίκες.
Το 1533, η Ιταλίδα Medici φέρνει μια τρομερή εξέλιξη στην ιστορία των γυναικείων υποδημάτων, εισάγοντας για πρώτη φορά τα ψηλά τακούνια, εμπνευσμένη από τους αρχαίους κοθόρνους και τις κινέζικες πλατφόρμες!
Το 1789, ξεσπά η γαλλική επανάσταση και οι άνθρωποι δείχνουν την ανεξαρτησία τους ακόμα και από τον τρόπο που ντύνονται. Τότε είναι που έρχονται στη μόδα τα flat παπούτσια, ενώ το 1790 οι Άγγλοι αρχίζουν και τη χρήση των κορδονιών. Έπειτα, τα υλικά αρχίζουν να ποικίλουν και ξεκινούν την εμφάνισή τους τα παπούτσια από μετάξι, τα οποία κοσμούν τα πόδια των πλουσίων.
Κατά τον 20ο αιώνα, με την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της τεχνολογίας, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους καινούργια υλικά, όπως το πλαστικό και το καουτσούκ.
Το 1920, μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ο κόσμος κοίταζε το μέλλον με μεγάλη ελπίδα και αισιοδοξία, συναισθήματα που δυστυχώς δεν θα κρατούσαν για πολύ. Τα παπούτσια τότε ήταν χαμηλά, χρωματιστά και «στολίζονταν» με χαριτωμένους φιόγκους, αλλά και ρίγες. Το 1930, τα τακούνια «πήραν τα πάνω τους» και άρχισαν να γίνονται πιο ψηλά, ενώ τα σχέδια έτειναν να γίνονται πιο κομψά, αυστηρά και επίσημα. Το 1940, τα τακούνια ψηλώνουν ακόμα περισσότερο, ενώ δειλά δειλά εμφανίζονται και οι πλατφόρμες, με διάφορα χρώματα.
Το 1950, χαρακτηρίζεται από το ρομαντικό χρώμα του ροζ και όλες τις αποχρώσεις του, από τις πιο απαλές έως και τις πιο έντονες. Τα σχέδια είναι εμφανώς βελτιωμένα, ενώ παρατηρούνται διχρωμίες του τακουνιού με το δέρμα του παπουτσιού! Το 1960, κάνουν την εμφάνιση τους οι αγκράφες και τα αξεσουάρ. Λίγο πριν την είσοδο του ‘70, το 1967, η πανέμορφη Brigitte Bardot, φέρνει στη μόδα τα κλασικά Kitten Heels! Τα χαρακτηριστικά αυτά παπούτσια ήταν μυτερά μπροστά με χαμηλό τακουνάκι και αποτελούν, ίσως μέχρι και σήμερα, σύμβολο κομψότητας, χαρίζοντας στο look μια επίσημη «νότα», ενώ να σημειωθεί ότι κολακεύει ιδιαίτερα τη γάμπα!
Από την αρχαιότητα έως σήμερα, λοιπόν, τα παπούτσια, αποτελούν σημαντικότατο αγαθό για την προστασία των ποδιών, το οποίο όμως με τα χρόνια, άρχισε να λαμβάνει και κοσμητικό χαρακτήρα με την προσθήκη διακοσμητικών στοιχείων, υλικών και χρωμάτων, ενώ αξιοποιούταν και ως σύμβολο της κοινωνικής τάξης του καθενός. Χρήσιμα, πολύπλοκα, όμορφα, ξεχωριστά, τα παπούτσια αναμφίβολα αποτελούν ένα αντικείμενο που μαρτυρά τον πολιτισμό ενός λαού. Στις μέρες μας μαρτυρά τη στυλιστική μας ταυτότητα, ενώ μερικές φορές μπορεί να προσδίδει και μια καλλιτεχνική, εναλλακτική πινελιά στο ντύσιμό μας. Φυσικά κάθε εποχή συνοδεύεται και από μια μόδα, μένει, λοιπόν, να ανακαλύψουμε ποια παπούτσια «σφράγισαν» με την επιρροή τους τις επόμενες δεκαετίες και πώς αυτά αρχίζουν να κάνουν comeback στις βιτρίνες του 2020 και μετά!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 100 χρόνια ιστορία της μόδας – Δείτε πως εξελίχθηκαν τα γυναικεία παπούτσια από το 1910 έως το 2010, eirinika.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία των παπουτσιών, mortoglou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία των γυναικείων παπουτσιών: Από την αρχαιότητα έως σήμερα, makosoftshoes,gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία των παπουτσιών: Από την οδύνη και τον εξανασκασμό στο φετίχ και την άνεση, in.gr, διαθέσιμο εδώ
