Του Λάμπρου Βέλλιου,
«Υπάρχουν 9 κελιά στα οποία φυλακίζουν τα παιδιά των ιθαγενών της Τσίαπας και του Μεξικό και αυτά είναι: η πείνα, η άγνοια, η ασθένεια, η εργασία, η κακοποίηση, η φτώχεια, ο φόβος, η λησμοσύνη και ο θάνατος».
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ ΤΗΣ ΤΣΙΑΠΑΣ
Το Μεξικό γενικότερα και οι αυτονομημένες περιοχές της Λακαντόνα ειδικότερα είναι φημισμένες για την τεράστια παραγωγή κόκκων καφέ. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι πληθυσμοί των ιθαγενών κατόρθωσαν να δημιουργήσουν και να συντελέσουν στην ανάπτυξη των Ζαπατίστικων Συνεταιρισμών Παραγωγής Καφέ, οι οποίοι πρωτοεμφανίστηκαν αμέσως μετά την παύση των συζητήσεων μεταξύ του στρατού της Τσιάπας και της κυβέρνησης. Κύριος στόχος παρέμενε η συνέχιση της παραγωγής και διοχέτευσης στο εξωτερικό ποσοτήτων καφέ με την παράλληλη αποκοπή του διεθνούς καπιταλιστικού δικτύου αγοράς, μέσα από ένα εναλλακτικό δίκτυο αλληλεγγύης. Πρώτος συνεταιρισμός υπήρξε ο Mut-Vitz, ενώ υπήρχαν και άλλοι όπως ο Yochin Tayel Kinal και ο Ssit Lequil Lum. Ποια ήταν όμως η καθορισμένη δομή αυτών των συνεταιρισμών; Αφετηρία, ως το ανώτερο σε αξία όργανο, αποτελεί η Γενική Συνέλευση, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως οι κάτοικοι, με την αμεσοδημοκρατική ψήφο των οποίων εκλέγεται ένα διοικητικό Συμβούλιο το οποίο διαδραματίζει τον υλοποιητικό ρόλο των αποφάσεων της Συνέλευσης. Διαμέσου, λοιπόν, ενός Διεθνούς Δικτύου Αλληλεγγύης, ποσότητες καφέ διοχετεύονται στην παγκόσμια αγορά, αποφέροντας τα εισοδήματα με τα οποία επιβιώνει συνολικά ο λαός των αυτόχθονων λαών της ευρύτερης περιοχής της Λακαντόνα. Μέρος των κερδών διοχετεύεται ακόμη στην οργάνωση και λειτουργία των υπόλοιπων δομών της εκπαίδευσης και υγείας.
ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Εκκινώντας αφετηριακά από το κομμάτι της υγείας, αυτή προσφέρεται από όλους για όλους, σαν ένα κοινωνικά δημόσιο αγαθό και όχι σαν εμπόρευμα όπως στον υπόλοιπο κόσμο. Το υγειονομικό σύστημα των αυτόχθονων λαών της Λακαντόνα δεν χαρακτηρίζεται από διακρίσεις σχετικά με το ποιος θα προσφερθεί, ανεξάρτητα δηλαδή θρησκειών, πολιτικών πεποιθήσεων, οικονομικής κατάστασης ή και συμμετοχής στο παγκοινωνικό γίγνεσθαι της Ζαπατίστικης αυτοοργάνωσης. Κεντρικό όργανο αποτελεί η Συντονιστική Επιτροπή Υγείας που εμπεριέχει 3 διαφορετικές δομές οργάνωσης και λήψης αποφάσεων. Κατά πρώτον, υπάρχει εκπροσώπηση από άτομα που συμμετέχουν άμεσα στην παροχή ιατρικών υπηρεσιών όπως ιατροί, κατά δεύτερον, εκπροσώπηση εφαρμόζεται και από άτομα εκτός του συστήματος υγείας, και τρίτον, εκπροσώπηση υφίσταται και από μέλη στις κοινότητες και τους δήμους. Το σύστημα Υγειονομικής Περίθαλψης αποτελείται από τα Κέντρα Υγείας που ενυπάρχουν στο εκάστοτε κοινοτικό περιβάλλον, το οποίο τα τροφοδοτεί με εκπαιδευμένο προσωπικό. Αποτελείται ακόμη από τις μονάδες παροχής ιατρικών υπηρεσιών οι οποίες μπορούν να παραλληλιστούν με αυτόνομες περιφερειακές κλινικές μονάδες, στις οποίες συμμετέχουν είτε συμβασιούχοι είτε πανεπιστημιακοί ιατροί. Παρ’ όλα αυτά, το υγειονομικό σύστημα τροφοδοτείται σε δύσκολες κλινικές περιπτώσεις, στις οποίες δεν υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός από το ενιαίο Κρατικό Σύστημα Υγείας. Τέλος, άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός πως, ενώ στο μεγαλύτερο κομμάτι του η υγεία προσφέρεται δωρεάν, υπάρχει ένα μικρό χρηματικό αντίτιμο από τους αυτόχθονες προκειμένου να τροφοδοτηθεί η αγορά φαρμάκων.
Όσον αφορά τώρα το σύστημα της εκπαίδευσης, και αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως πλήρες αυτόνομο σύστημα, το οποίο έχει πάρει και την ονομασία «Αληθινή Εκπαίδευση». Με ποιον τρόπο γίνεται όμως η επιλογή των διδασκόντων; Οι διδάσκοντες, λοιπόν, επιλέγονται μέσα από διαδικασίες της κοινότητας. Οι ίδιοι έχουν περάσει το στάδιο της εκπαίδευσης μέσα από την διδασκαλία εξωτερικών ιατρών, βιολόγων, μαθηματικών, γλωσσολόγων και μηχανικών του Δημοτικού Κέντρου Εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα των Ζαπατίστικων Σχολικών Μονάδων είναι άμεσα συνδεδεμένο με αντικείμενα μαθημάτων όπως είναι, μεταξύ άλλων, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα, η ελευθερία και η δημοκρατία, ενώ παράλληλα διδάσκονται στα παιδιά οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα των αυτόχθονων λαών, ενώ σε μεταγενέστερο στάδιο εισάγονται στην εκμάθηση καλλιέργειας της γης. Το Ζαπατίστικο Σχολείο δηλαδή αποτελεί έναν χώρο στον οποίο στόχος δεν είναι μόνο η προώθηση κοινού προγράμματος εκπαίδευσης με τις υπόλοιπες ομοσπονδίες του Μεξικού, αλλά και η εγκόλπωση μαθημάτων τα οποία στοχεύουν στην εμφύσηση ηθικών αρετών και αξιών, όπως είναι για παράδειγμα η αλληλεγγύη.
Το Ζαπατίστικο κίνημα, λοιπόν, δεν αποτέλεσε απλά ένα στρατιωτικό μέτωπο των αυτόχθονων μεξικάνικων λαών της Τσιάπας, αλλά ένα ευρύτερο παγκοινωνικό φαινόμενο που αποτέλεσε ρανίδα οξυγόνου σημαδεύοντας ολόκληρες γενεές αγωνιστών ανά τον κόσμο αλλά και άλλων κινημάτων διαμέσου της ανατρεπτικής δράσης και των αξιών της αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης. Αξίες, οι οποίες κατόρθωσαν καίρια και πολύ δυνατά χτυπήματα στην καρδιά και τον πυρήνα του μισανθρωπιστικού, αδηφάγου και εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος, τον ελεύθερο ανταγωνισμό δηλαδή, και την πεποίθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν. Να, λοιπόν, που 30 χρόνια πριν το κάνανε πραγματικότητα κάποιοι αυτόχθονες του Μεξικού, παραγκωνίζοντάς τον μέσα από διεθνή δίκτυα αλληλεγγύης και προαναγγέλοντας μια εικόνα από το μέλλον, ένα μετακαπιταλιστικό μέλλον. Για όλους αυτούς τους λόγους, και για ακόμη περισσότερους, οι Ζαπατίστας και όλα αυτά που ενσάρκωναν αυτοί και ο ηγέτης τους Commandante Marcos αποτελούν έμπνευση και οδηγός του αντικαπιταλιστικού κινήματος στον αγώνα του ενάντια στην παγκοσμιοποίηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- 25 χρόνια από την εξέγερση στην Τσιάπας, ormantifa.org, διαθέσιμο εδώ
- Αυτονομία και Αυτοοργάνωση: Η περίπτωση των Ζαπατίστας, odeth.eu, διαθέσιμο εδώ
- Ζώντας μαζί με τους Ζαπατίστας, rosa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ζαπατίστας: 22 χρόνια από την επανεφέυρεση της επανάστασης, left.gr, διαθέσιμο εδώ
- 25 χρόνια από την εξέγερση των Ζαπατίστας, rproject.gr, διαθέσιμο εδώ
- EZLN- Ζαπατίστας: Η εξέγερση της αξιοπρέπειας, katiousa.gr, διαθέσιμο εδώ
