Της Ιωάννας Μέγα,
Το Σύνδρομο Πολυοργανικής Δυσλειτουργίας (MODS) είναι μια σοβαρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από τη δυσλειτουργία δύο ή περισσότερων οργάνων. Το MODS, δυνητικά, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο, εάν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα. Η επείγουσα αυτή ιατρική κατάσταση περιγράφηκε για πρώτη φορά πριν από 50 χρόνια ως ένα σύνδρομο που περιλάμβανε συννοσηρότητα αναπνευστικής ανεπάρκειας, υπότασης, σήψης και ικτέρου. Στις μέρες μας έχει αποδειχθεί πως το MODS μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε σύστημα οργάνων. Επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν πως είναι μία από τις συχνότερες αιτίες θανάτου σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς, παρόλα αυτά το ποσοστό θνησιμότητας και η διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο συσχετίζονται με τον αριθμό των οργάνων που εμπλέκονται, καθώς επίσης και με τη σοβαρότητα της εκάστοτε κατάστασης.
Παθοφυσιολογία
Ο ακριβής παθοφυσιολογικός μηχανισμός του MODS είναι πολύπλοκος και παραμένει ανεξερεύνητος λόγω της πολυπαραγοντικής εμπλοκής των μοριακών οδών και της γενετικής προδιάθεσης. Έχει προταθεί ότι η παθοφυσιολογία του MODS συνδέεται άμεσα με τη σύνθετη προφλεγμονώδη απόκριση μετά από σήψη, τραυματισμό, εγκαύματα και υποαιμάτωση που οδηγεί στην απελευθέρωση αρκετών ανοσολογικών μεσολαβητών στην κυκλοφορία του αίματος. Επιπλέον, δευτερογενείς καταστάσεις, όπως μία βακτηριακή μόλυνση ή μία χειρουργική επέμβαση, μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν MODS.
Αίτια πρόκλησης MODS
Πολλές ασθένειες, λοιμώξεις ή τραυματισμοί μπορούν άμεσα να επηρεάσουν διάφορα όργανα και ενδεχομένως να οδηγήσουν σε MODS. Οι δύο κύριοι παράγοντες που προκαλούν MODS περιλαμβάνουν :
- Το Σύνδρομο Συστημικής Φλεγμονώδους Απόκρισης (SIRS), το οποίο χαρακτηρίζεται από σύνθετες ανοσολογικές αποκρίσεις.
- Την κυτταρική υποαιμάτωση, η οποία προκαλεί υποξία. Η τελευταία απελευθερώνει αντιδραστικά είδη οξυγόνου και αζώτου. Αυτά τα είδη συλλογικά καταλήγουν σε βαθύ ενδοκυτταρικό οξειδωτικό στρες που προκαλεί μιτοχονδριακή βλάβη.
Παράγοντες Κινδύνου
Οι κοινοί προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν MODS και πρέπει να ελέγχονται και να προλαμβάνονται όσο το δυνατόν νωρίτερα περιλαμβάνουν :
- Σήψη/λοίμωξη
- Υποαιμάτωση ιστού
- Μικροκυκλοφορική ανεπάρκεια
- Επιδεινούμενη φλεγμονώδη απόκριση
Συμπτωματολογία
Το MODS μπορεί να επηρεάσει, όπως προαναφέρθηκε, πολλά όργανα, επομένως τα συμπτώματα ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα με τα όργανα που επηρεάζει η πάθηση. Τα συμπτώματα εξαρτώνται, επίσης, από την σοβαρότητα της κατάστασης κάθε ασθενούς.
Στην συνέχεια, θα αναφέρουμε ορισμένα από τα συστήματα οργάνων που επηρεάζονται συχνότερα από το MODS, καθώς επίσης και ορισμένα από τα κυριότερα συμπτώματα κάθε συστήματος. Υπάρχουν έξι κύρια συστήματα οργάνων που μπορεί να επηρεάσει το MODS:
- Αναπνευστικό Σύστημα (Αναπνευστική ανεπάρκεια, Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας – ARDS)
- Καρδιαγγειακό Σύστημα (Καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία προκαλεί όψιμα συμπτώματα δύσπνοιας, γενικευμένο οίδημα, κόπωση, αλλοιωμένη συσταλτικότητα κ.λπ.)
- Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκεφαλική δυσλειτουργία με συνοδά συμπτώματα απώλεια συνείδησης και σύγχυση)
- Ουροποιητικό Σύστημα (Νεφρική ανεπάρκεια, Οξεία Νεφρική Βλάβη που έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην πνευμονική λειτουργία, διαταράσσοντας την ισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών, την οξεοβασική ισορροπία και τον αγγειακό τόνο)
- Ηπατικό Σύστημα (Ηπατική ανεπάρκεια, το ήπαρ εμπλέκεται στην κάθαρση των μολυσματικών παραγόντων/προϊόντων. Κατά τη σήψη, το ήπαρ προσπαθεί να διατηρήσει τις αμυντικές δραστηριότητες του ξενιστή και να υποστηρίξει την επιδιόρθωση των ιστών με τη μεσολάβηση ηπατικών κυττάρων και υψηλότερες προπηκτικές και φλεγμονώδεις αποκρίσεις που τελικά καταλήγουν σε MODS)
- Αιμοποιητικό Σύστημα (Αιμορραγίες)
Διαγνωστικές Μέθοδοι και Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Όσον αφορά τη διάγνωση του MODS, μέχρι σήμερα, έχουν προταθεί διάφορα συστήματα βαθμολόγησης τόσο για τη διάγνωση αυτή καθ’ αυτή όσο και για την αξιολόγηση της σοβαρότητας του κάθε περιστατικού.
Όσον αφορά τη θεραπεία, το MODS απαιτεί επείγουσα ιατρική περίθαλψη. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με την πολυσυστηματική αυτή ασθένεια εξαρτώνται από τα όργανα που προσβάλλονται, καθώς επίσης και από τη σοβαρότητα της κατάστασής τους. Επί του παρόντος δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το MODS και η θεραπεία είναι εξαιρετικά περίπλοκη, δεδομένης της πολυσυστηματικής οργανικής δυσλειτουργίας. Ορισμένα όργανα μπορεί να ανταποκριθούν στη θεραπεία καλύτερα από άλλα, ενώ η ανάκτηση μπορεί να είναι μια σχετικά αργή διαδικασία. Η διαχείριση του MODS απαιτεί μια διεπιστημονική προσέγγιση που περιλαμβάνει αντιβιοτικά για τον έλεγχο της σήψης, μικροκυκλοφορική και αναπνευστική υποστήριξη για επαναιμάτωση των διαφόρων ιστών, καθώς και διόρθωση των ανωμαλιών που αφορούν την πήξη, αντιμετώπιση των μεταβολικών προβλημάτων και παρακολούθηση και επιδιόρθωση της ανισορροπίας των ηλεκτρολυτών κ.λπ. Επιπλέον, οι θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις Βαρέως Πασχόντων ασθενών – Υποστήριξη πολλαπλών οργάνων
Οι βαρέως πάσχοντες ασθενείς που αναπτύσσουν σοβαρές μορφές MODS ενδέχεται να μην υποστηρίζονται επαρκώς από τη φαρμακολογική διαχείριση. Σε αυτές τις περίπλοκες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτείται μια μοναδική μορφή Εξωσωματικής Υποστήριξης Οργάνων. Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά σε τι αναφέρεται η Εξωσωματική Υποστήριξη Οργάνων. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Εξωσωματική Υποστήριξη Οργάνων έχει γίνει διαθέσιμη για σχεδόν κάθε ανεπάρκεια οργάνου.
Η Εξωσωματική Υποστήριξη Οργάνων, χρησιμοποιείται επί του παρόντος στη ΜΕΘ και περιλαμβάνει:
- Οξυγόνωση και Αναπνευστική υποστήριξη (επεμβατικός και μη επεμβατικός μηχανικός αερισμός)
- Εξωσωματική Οξογόνωση με Μεμβράνη (ECMO)
- Εξωσωματική Αφαίρεση Διοξειδίου του Άνθρακα (ECCO2R)
- Μηχανική Υποστήριξη Κυκλοφορίας (ενδοαορτική αντλία, διαδερμικές και χειρουργικές συσκευές κοιλιακής υποβοήθησης και ολική τεχνητή καρδιά)
- Θεραπεία Νεφρικής Υποκατάστασης (RRT)
- Εξωσωματική Υποστήριξη Ήπατος
- Ανταλλαγή Πλάσματος Υψηλού Όγκου (HVP)
Συμπερασματικά, το MODS είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση με θνητότητα που ανέρχεται στο 50%. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς με MODS χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας. H έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση κρίνεται ζωτικής σημασίας για την επιτυχή διαχείρισή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Multiple organ dysfunction syndrome: Contemporary insights on the clinicopathological spectrum, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- From Multiple Organ Support Therapy to Extracorporeal Organ Support in Critically Ill Patients, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Options in extracorporeal support of multiple organ failure, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- What to know about multiple organ dysfunction syndrome, medicalnewstoday.com. Διαθέσιμο εδώ
