Του Γιάννη Τζιβάνη,
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχει γίνει μεγάλο θέμα το κατά πόσο η περιβαλλοντική καταστροφή και οι αλλαγές των περιβαλλοντικών συνθηκών επηρεάζουν τα διάφορα μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς, αλλά και τα πασίγνωστα αξιοθέατα πολλών πόλων έλξης τουριστών, σε Ευρώπη και όχι μόνο. Θα εκπλαγείτε, ενδεχομένως, αν μάθετε ότι το παγκοσμίου φήμης αξιοθέατο Τατζ Μαχάλ στην Ινδία κινδυνεύει να καταστραφεί, λόγω της συνεχούς οικοδόμησης κτηρίων γύρω του.
Πιο συγκεκριμένα, πολλά περιβαλλοντικά φαινόμενα, που οφείλονται σε ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η όξινη βροχή, το φωτοχημικό νέφος και η διεύρυνση της τρύπας του όζοντος, συμβάλλουν στην αλλοίωση πολλών αξιοθέατων, συγκεκριμένα παραδείγματα εκ των οποίων θα αναφερθούν παρακάτω. Τα φαινόμενα αυτά υπήρχαν από τις απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, η ένταση με την οποία εμφανίζονται στην ατμόσφαιρα είναι τουλάχιστον ανησυχητική και ιδιαίτερα αισθητή.
Παράλληλα με τα οφειλόμενα σε ανθρώπινες δραστηριότητες φαινόμενα, τα φυσικά περιβαλλοντικά φαινόμενα, όπως οι σεισμοί, τα τσουνάμι, οι ανεμοστρόβιλοι, οι τυφώνες, οι ξηρασίες και οι ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν καταστήσει την παρουσία τους παραπάνω από αισθητή, καθώς η ένταση που παρουσιάζουν είναι επικίνδυνη. Δεν είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς τις ξηρασίες διαρκείας 2 και 3 μηνών στην Αυστραλία, ούτε τη… χιονόπτωση στην έρημο Σαχάρα.
Ένα ακόμη φαινόμενο, το οποίο θα μπορούσε εύκολα κανείς να πει ότι επηρεάζει παραπάνω από αρκετά τα μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς της UNESCO, είναι ο υπερτουρισμός. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι ούτε φυσικό, ούτε περιβαλλοντικής προέλευσης, αποτελεί, όμως, μια πραγματικότητα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα σχεδόν τα αξιοθέατα που πλήττονται σημαντικά, από την περιβαλλοντική καταστροφή.
Ο τρόπος δράσης, τώρα, των φαινομένων που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι λίγο πολύ γνωστός. Για παράδειγμα, η όξινη βροχή μετατρέπει τα μαρμάρινα μνημεία και αγάλματα σε γύψο, λόγω των θειικών οξειδίων που περιέχει. Από την άλλη, τα φυσικά περιβαλλοντικά φαινόμενα, όπως οι εκρήξεις ηφαιστείων και οι σεισμοί, καταστρέφουν μερικώς ή και ολοκληρωτικά πόλεις και φυσικά τοπία, με συνέπεια την απώλεια κομματιών ιστορίας μίας χώρας. Το φωτοχημικό νέφος, από την πλευρά του, καταστρέφει τις επιφάνειες των μαρμάρινων αγαλμάτων εξίσου.
Για να γίνουν, όμως, όλα τα παραπάνω λίγο πιο «χειροπιαστά», δεν μπορούμε παρά να αναφέρουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα σύγχρονων μνημείων που πλήττονται από την περιβαλλοντική καταστροφή. Πιο συγκεκριμένα, ένα από τα πιο «κινδυνεύοντα» μνημεία είναι το ινδικό παλάτι Τατζ Μαχάλ, που αναφέρθηκε και παραπάνω. Το Τατζ Μαχάλ, τα τελευταία χρόνια, αλλάζει χρώμα σταδιακά και μετατρέπεται από λευκό σε κίτρινο/πράσινο, λόγω των αέριων ρύπων. Τα θεμέλιά του κινδυνεύουν, επίσης, λόγω της συνεχούς οικοδόμησης κτηρίων, που απαιτούνται για τη στέγαση του πληθυσμού της χώρας. Παράλληλα, μία από τις πιο χαρακτηριστικές πόλεις της Ιταλίας, η ημιβυθισμένη Βενετία, πλήττεται θανάσιμα από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, αλλά και την μόλυνση του νερού, που οφείλεται σε ρύπους που μεταφέρονται εκεί από τα μεγάλα πλοία, που φτάνουν στο λιμάνι της πόλης.
Στη συνέχεια θα μεταφερθούμε στο πιο πολυσυζητημένο νησί για τον χειμώνα του 2023, την Ισλανδία, κομμάτια της οποίας καταστρέφονται εξαιτίας των ολοένα και συχνότερων ηφαιστειακών εκρήξεων, ιδιαίτερα στα βόρεια της χώρας. Φεύγοντας από τα ευρωπαϊκά «χώματα», ένα από τα πιο γνωστά φυσικά πάρκα της Αμερικής, το Έβεργκλεϊντς, στην πολιτεία της Φλόριντα, απειλείται, λόγω του υπερτουρισμού και της μόλυνσης των υδάτων του. Πίσω στην Ασία, δε γίνεται να μην παραλειφθεί η αναφορά και στην έκρηξη του ηφαιστείου της Παπούα-Νέας Γουινέας, που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή μίας εκ των μεγαλύτερων πόλεων του νησιού.
Κλείνοντας, θα ήταν παραπάνω από εύλογο να τονιστεί πόσο επιβλαβής είναι η σύγχρονη περιβαλλοντική πραγματικότητα για τον ελλαδικό χώρο. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει, καθώς η πρώτη χώρα που έρχεται στο μυαλό πολλών, όταν ακούει τη λέξη «μάρμαρα», είναι η Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό, θα έπρεπε να αναλογιστούμε πόσο ζημιογόνα είναι μονάχα η όξινη βροχή για την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα, αλλά και τα υπόλοιπα μαρμάρινα μνημεία της χώρας. Ταυτόχρονα με τα αξιοθέατα αυτά, που αποτελούν τα κύρια απειλούμενα της πατρίδας μας, η περιβαλλοντική καταστροφή απειλεί, επίσης, και το σπήλαιο της Αλιστράτης, που, λόγω της συνεχούς εξόρυξης ορυκτών πόρων, κινδυνεύει να χάσει την αξεπέραστη ομορφιά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βενετία: Εξετάζεται να προστεθεί στη λίστα μνημείων που έχουν υποστεί μη αναστρέψιμες ζημιές λόγω υπερτουρισμού- Το έχει ήδη αποφύγει μία φορά, Η Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
- Το Ταζ Μαχάλ γίνεται…. πράσινο!, Xrima Online, διαθέσιμο εδώ
- Volcano Watch — Papua New Guinea eruption destroys a town the size of Hilo, United States Geological Survey (USGS), διαθέσιμο εδώ
