Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο 20ος αιώνας και πιο συγκεκριμένα η δεκαετία του 1920 έχει χαραχθεί στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων ως το άδοξο τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και το οριστικό τέλος της Μεγάλης Ιδέας που κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή του τόπου ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Ωστόσο, η δεκαετία αυτή συγκεντρώνει πολλά παραπάνω χαρακτηριστικά που άλλαξαν και διαμόρφωσαν την πορεία της χώρας με τα γεγονότα να διαδέχονται το ένα το άλλο, όπως το Δημοψήφισμα που καθόρισε την Αβασίλευτη Δημοκρατία στην Ελλάδα και, κατ’ επέκταση, η έξωση της δυναστείας των Γλύξμπουργκ, η Δικτατορία του Παγκάλου το 1925 κ.α. επηρέασαν το καθένα με τον τρόπο του την πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Μέσα σε αυτό το τοπίο συναντάμε και τους δύο μεγάλους πολιτικούς χώρους της εποχής, τον βενιζελικό και τον αντιβενιζελικό, με τον καθένα να επιδιώκει να πάρει με το μέρος του τους πολίτες.
Σε αυτό το χρονικό πλαίσιο κινείται και το βιβλίο του Ιωάννη Β. Δασκαρόλη Μεταξάς εναντίον Τσαλδάρη: Η άγνωστη αντιβενιζελική σύγκρουση (1924-1928) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Ο εκ Μεσσήνης καταγόμενος συγγραφέας είναι απόφοιτος των τμημάτων Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ έχει πραγματοποιήσει και μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Hertfordshire. Τα συγγραφικά του ενδιαφέρονται βρίσκονται κατά βάση στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, υπογράφοντας σημαντικό αριθμό άρθρων και μελετών γύρω από διάφορα θέματα των περιόδων αυτών. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως είναι Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου.
Ως προς τα του βιβλίου τώρα, όπως φανερώνει και ο τίτλος του, εστιάζει στη διαμάχη που είχε αναπτυχθεί ανάμεσα σε δυο ηγετικές φυσιογνωμίες του Λαϊκού Κόμματος – Ελευθεροφρόνων, από τη μία του Ιωάννη Μεταξά, που υποστήριζε τον καιρό εκείνο την Αβασίλευτη Δημοκρατία και την ενίσχυση του κοινοβουλευτισμού, και από την άλλη του Παναγή Τσαλδάρη που δεν επιθυμούσε την αλλαγή του πολιτειακού καθεστώτος. Πρόκειται, στην ουσία, για δύο διαφορετικές πολιτικές και πολιτειακές θέσεις μέσα στο ίδιο το κόμμα, δύο διαφορετικούς κόσμους που είτε θα συμβίωναν και θα έβρισκαν κοινά πατήματα είτε θα έπρεπε να χωρίσουν τους δρόμους τους. Η αντιπαράθεση αυτή, λοιπόν, έχει τις ρίζες της 100 χρόνια πριν, το 1924, αλλά δυστυχώς δεν αποτελεί ένα ευρέως γνωστό γεγονός.
Η αφήγηση των γεγονότων ξεκινάει λίγο μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τις διεργασίες που συνέβαιναν τόσο στην κεντρική πολιτική σκηνή όσο και μέσα στο εσωτερικό της αντιβενιζελικής παράταξης με ορίζοντα την αλλαγή του πολιτεύματος και το μέλλον της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Το αποτέλεσμα υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στο Δημοψήφισμα του Απριλίου του 1924 είναι κατά τον Δασκαρόλη η αρχή της εσωστρέφειας για τους αντιβενιζελικούς όπου θα έπρεπε να ανασυγκροτηθούν και να βρουν ένα νέο πολιτικό αφήγημα, με τον Μεταξά και τους Ελευθερόφρονες να θέτουν ως στόχο τους τον εκσυγχρονισμό και την ανανέωση του πολιτικού προσωπικού, ενώ διαφαίνονταν πλέον και οι αλληλοκατηγορίες των μελών του κόμματος.
Ένα ακόμα θέμα με το οποίο καταπιάνεται το βιβλίο είναι και το ζήτημα της ηγεσίας του Λαϊκού Κόμματος με το διάστημα αυτό να επικρατούν τρεις βασικοί μνηστήρες, ο Αθανάσιος Αργυρός, ο Γεώργιος Μερκούρης και, φυσικά, ο Παναγής Τσαλδάρης. Τελικά, φάνηκε πως ο τελευταίος ήταν αυτός που επικράτησε και είχε τα καθήκοντα του «διευθύνοντα τις εργασίες του κόμματος μέχρι να εκλεγεί αρχηγός». Επιπλέον, περιγράφεται η συνολικότερη πορεία του κόμματος μέσα στην εξεταζόμενη τετραετία (1924-1928) μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες που ακολούθησαν, τις στρατηγικές που εφαρμόστηκαν, τη στάση μέσα στο κοινοβούλιο αλλά και τις θέσεις για τον σχηματισμό της Οικουμενικής Κυβέρνησης του 1926 υπό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Αρχικά, ο Τσαλδάρης κράτησε μια αρνητική άποψη για τη συμμετοχή του Λαϊκού Κόμματος σε αυτή, ενώ ο εσωτερικός του αντίπαλος Μεταξάς έβλεπε με θετικό πρόσημο τον σχηματισμό αυτό. Τελικά, ύστερα από διαπραγματεύσεις, το κόμμα θα συμμετάσχει και ο Τσαλδάρης θα λάβει την καίρια θέση του Υπουργείου Εσωτερικών.
Κλείνοντας, μπορούμε να δούμε, καθώς διατρέχουμε τις σελίδες που με περίτεχνο τρόπο επιμελήθηκε ο συγγραφέας, στιγμές από το προσκήνιο του πολιτικού βίου της εποχής, αλλά και ένα πλούσιο παρασκήνιο με τις ζυμώσεις και τις προσωπικές στρατηγικές διάφορων πρωταγωνιστών του χώρου. Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα αποκόμματα από τις εφημερίδες και οι γελοιογραφίες που παρατίθενται, βάζοντας τον αναγνώστη ακόμα βαθύτερα στο κλίμα της εποχής.
