Της Ευρυδίκης Φατώλια,
Δέκα ήταν οι αιτούσες οροθετικές που κρατήθηκαν από την αστυνομία για αρκετές ημέρες το 2012 κατά τη διάρκεια επιχείρησης στην καρδιά της Αθήνας. Έπρεπε να υποβληθούν σε εξετάσεις αίματος για να επιβεβαιώσουν ότι ήταν θετικές στον ιό HIV, έναν έλεγχο ταυτότητας και μια ιατρική εξέταση για να αποκλείσουν τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Η αρμόδια Εισαγγελέας έδωσε εντολή δημοσιοποίησης των φωτογραφιών και προσωπικών στοιχείων 29 εξ αυτών, από τις οποίες οι 26 προφυλακίστηκαν. Σε νομοθετικό επίπεδο, με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας και εφαλτήριο την υγειονομική διάταξη Υ.Α. Γ.Υ. 39α/2012, το κράτος προέβη σε σωρεία παραβάσεων αναφορικά με την προσαγωγή, τη σύλληψη και την κράτησή τους. Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία προσαγωγής, συνελήφθησαν αρχικά 96 γυναίκες που βρίσκονταν σε δρόμους γύρω από την Ομόνοια, οι οποίες, αφού οδηγήθηκαν στο τμήμα μεταγωγών της Πέτρου Ράλλη, κατηγορήθηκαν για απόπειρα πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης από πρόθεση σε συρροή με το αδίκημα της απλής σωματικής βλάβης.
Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας εξέδωσε διάταξη κατά παράβαση του νόμου 2472/1997 απαιτώντας την κοινοποίηση των ονομάτων τους, των φωτογραφιών τους, της αιτιολόγησης των ποινικών κατηγοριών εναντίον τους, καθώς και πληροφοριών σχετικών με τη θετική τους κατάσταση, με αποτέλεσμα την ευρεία και ταχύτατη διάδοση των προσωπικών τους στοιχείων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Xαρακτηριστικό είναι, ότι η προσφεύγουσα, της οποίας η αδερφή ήταν ιερόδουλη και είχε διαγνωστεί με HIV, ειδοποιήθηκε —από έναν γνωστό της— ότι το όνομά της και η φωτογραφία της είχαν μεταδοθεί στο κεντρικό απογευματινό τηλεοπτικό πρόγραμμα ειδήσεων αντί για το όνομα της αδερφής της. Οι προσφεύγουσες διαμαρτυρήθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου για την αποκάλυψη ιατρικών και προσωπικών απορρήτων. Επιπλέον, δέκα αιτούντες υποστήριξαν ότι η άδειά τους δεν είχε ληφθεί πριν από την εξέταση αίματος.
«Είμαι ένα από εκείνα τα κορίτσια που συνελήφθησαν στους δρόμους της Ομόνοιας κατά την «επιχείρηση αρετής» της ελληνικής πολιτείας στις 30 Απριλίου 2012. Είμαι μια από εκείνες που διασύρθηκαν και εξευτελίστηκαν στο πανελλήνιο, με την έκθεση των φωτογραφιών και προσωπικών τους στοιχείων στα ΜΜΕ, μέσα από τους κραυγαλέους τίτλους ειδήσεων για τις «ιερόδουλες με AIDS», είχε δηλώσει 4,5 χρόνια αργότερα στην έναρξη της δίκης ένα από τα θύματα. Ακόμη, σε ντοκιμαντέρ της Ζωής Μαυρουδή, που κατέγραψε την περιπέτεια των οροθετικών γυναικών, ο Α. Λοβέρδος δήλωσε «Επιθυμία μας θα ήταν τους πελάτες όλων αυτών των γυναικών να τους είχαμε φωτογραφία και να τους βγάζαμε και αυτούς. Γιατί πρέπει επιτέλους η Ελλάδα να κάνει τη σχετική πράξη, αδίκημα».
Δώδεκα χρόνια μετά, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξαν δύο παραβιάσεις του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η πρώτη αφορά τις αιματολογικές εξετάσεις, στις οποίες υποχρεώθηκαν να υποβληθούν δύο από τις προσφεύγουσες. Το Δικαστήριο έκρινε ότι τα δείγματα αίματος που ελήφθησαν από δύο προσφεύγουσες ισοδυναμούσαν με παρέμβαση στην ιδιωτική τους σφαίρα. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι «καμία από τις διατάξεις που επικαλέστηκε η κυβέρνηση δεν ήταν ικανή να δικαιολογήσει ιατρική παρέμβαση», είτε διενεργήθηκε από αστυνομικούς είτε από γιατρούς.
Η δεύτερη παραβίαση του άρθρου προέκυψε λόγω της δημοσίευσης προσωπικών δεδομένων και στοιχείων που αφορούσαν τέσσερις από τις γυναίκες που είχαν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο οδηγήθηκε σε αυτή την απόφαση λόγω του ότι τα ονόματα, οι φωτογραφίες, η πληροφορία ότι ήταν οροθετικές αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της αστυνομίας και στη συνέχεια μεταδόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης, ενώ ο εισαγγελέας δεν είχε προσπαθήσει να εξακριβώσει εάν άλλα μέτρα, ικανά να εξασφαλίσουν λιγότερη έκθεση στα μέσα ενημέρωσης των προσφευγουσών, θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί στις υποθέσεις τους.
Το Δικαστήριο έκρινε αναλυτικά ότι η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει συνολικά 70.000 ευρώ στις επιζήσασες (σ.σ. 4 από τις γυναίκες που είχαν προσφύγει στο δικαστήριο έχουν πεθάνει) για ηθική βλάβη. Η δικαίωση αυτή άργησε δώδεκα ολόκληρα χρόνια και, δυστυχώς, κάποιες δε βρίσκονται στη ζωή για να την απολαύσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χρήστος Δεμέτης, Είμαι ένα από εκείνα τα κορίτσια που διαπομπεύθηκαν το 2012, www.news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκό Δικαστήριο/ Απόφαση-κόλαφος για τον εξευτελισμό των οροθετικών γυναικών από τον Ανδρέα Λοβέρδο, www.vetonews.gr, διαθέσιμο εδώ
