Του Δημήτρη Τσελίκα,
Κάθε έθνος, κάθε λαός, έχει τη δική του ιστορία. Η ιστορία αυτή δημιουργείται ανά το πέρας των αιώνων. Ένα από τα δομικά στοιχεία κάθε έθνους είναι και το DNA του, το οποίο διαθέτει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αρνητικά και θετικά. Το ελληνικό DNA διαθέτει χαρακτηριστικά όπως η πολεμική φύση, η παρορμητικότητα, η δημιουργία πολιτισμού, η φιλοξενία, η ένταση αλλά και η αχαριστία. Είναι πολλά τα παραδείγματα ανά τους αιώνες που δείχνουν ότι οι Έλληνες φάνηκαν αχάριστοι ενώπιον συμπατριωτών τους που πέτυχαν κάποια πράγματα, και, είτε από φθόνο είτε από ζήλια, τους τιμώρησαν. Αυτό είναι και το θέμα του παρόντος άρθρου, ορισμένα μόνο από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα σπουδαίων Ελλήνων από την ιστορία μας που έγιναν αντικείμενο φθόνου και κυνηγήθηκαν από τους συμπατριώτες τους.
Ξεκινάμε από την ελληνική μυθολογία. Ο ήρωας Παλαμήδης, γιος του Ναυπλίου, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες της ιστορίας. Πανέξυπνος, εφηύρε το αλφάβητο ή ορισμένα από τα γράμματά του (το αλφάβητο είναι μεγάλη ιστορία, αφού μία από τις πιθανές εκδοχές για το ποιος το εφηύρε είναι μέχρι και ο Προμηθέας, στα πανάρχαια χρόνια), τους φάρους, τη ναυτιλία, τα μέτρα και τα σταθμά, τα νομίσματα, τη διαίρεση του χρόνου σε μέρες, ώρες και μήνες αλλά και παιχνίδια όπως τους πεσσούς. Έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, όμως εκεί αντιμετώπισε τον φθόνο του Οδυσσέα, ο οποίος τον συκοφάντησε με ψεύτικη κατηγορία για χρηματισμό από τον Πρίαμο και προδοσία των Αχαιών, και σε συνεργασία με τον Αγαμέμνονα τον θανάτωσαν με λιθοβολισμό. Ο Παλαμήδης είχε ξεσκεπάσει τον Οδυσσέα όταν εκείνος παρίστανε τον τρελό για να μην λάβει μέρος στην εκστρατεία, και ο βασιλιάς της Ιθάκης του το φυλούσε πάντα αυτό.
Συνεχίζουμε με την περίοδο των Περσικών Πολέμων. Όλοι οι μεγάλοι στρατηγοί και ηγέτες της Ελλάδας τιμωρήθηκαν από τους συμπατριώτες τους – αφότου βέβαια τους είχαν ευεργετήσει πρώτα… Ο Μιλτιάδης, ο ήρωας του Μαραθώνα, ο διορατικός στρατηγός που πήρε την Αθήνα στις πλάτες του και της χάρισε τη νίκη απέναντι σε μια τεράστια αυτοκρατορία, λόγω μιας αποτυχημένης εκστρατείας εναντίον της Πάρου, κατηγορήθηκε από τους Αθηναίους ότι τους στοίχισε πολλά χρήματα εξαπατώντας την πόλη και τον έσυραν σε δίκη, με πρωτεργάτη τον Ξάνθιππο, πατέρα του Περικλή… Εκεί τον καταδίκασαν σε θάνατο, αλλά επειδή ο μηρός του είχε αρχίσει να σαπίζει από ένα τραύμα κατά την πολιορκία της Πάρου (στο δικαστήριο πήγε κατάκοιτος πάνω σε κρεβάτι), τον έβαλαν να πληρώσει ένα τεράστιο ποσό αντ’ αυτού (50 τάλαντα), και τον άφησαν να πεθάνει στη φυλακή από γάγγραινα. Το πρόστιμο το πλήρωσε ο γιος του ο Κίμων.
Ο Λεωνίδας γλύτωσε από την αχαριστία, αφού πέθανε ένδοξα στο πεδίο της μάχης. Ο Θεμιστοκλής από την άλλη, ο γίγαντας της Σαλαμίνας, αυτός που επέμενε και δικαιώθηκε για τη ναυμαχία στα στενά, κυνηγήθηκε από τους Αθηναίους λόγω της επιτυχίας και της δημοφιλίας του. Ενώ στην Σπάρτη έτυχε τεράστιων τιμών, οι συμπολίτες του τον εξοστράκισαν, επειδή αποτελούσε δυνάμει κίνδυνο για τη δημοκρατία τους (πόσα και πόσα εγκλήματα έχουν γίνει στο όνομα αυτής της δημοκρατίας…). Λόγω της φιλίας και επικοινωνίας του με τον Παυσανία, οι Αθηναίοι τον κατηγόρησαν και για συνεργασία με τους Πέρσες, οπότε εκείνος, αφού περιπλανήθηκε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, κατέφυγε στην Περσία και στην αυλή του βασιλιά Αρταξέρξη, ο οποίος τον υποδέχθηκε με τεράστιες τιμές. Ο γιος του ανθρώπου που ο Θεμιστοκλής είχε νικήσει και εκδιώξει από την Ελλάδα, του παραχώρησε την κυριαρχία 3 πόλεων (Λαμψάκου, Μυούντας, Μαγνησίας) και τα εισοδήματά τους, ενώ τον εμπιστευόταν για πολλά θέματα. Όταν, όμως, του ζήτησε να λάβει μέρος σε μια εκστρατεία εναντίον των Ελλήνων, ο Θεμιστοκλής, μη θέλοντας να προδώσει την πατρίδα του αλλά ούτε και να φανεί αγνώμων προς τον ευεργέτη του, αυτοκτόνησε.
Ο Παυσανίας, παρά την μεγάλη νίκη του στις Πλαταιές, η οποία έφερε και την οριστική εκδίωξη των Περσών από την Ελλάδα, λοιδωρήθηκε από τους Σπαρτιάτες επειδή τάχα συνεργαζόταν με τον εχθρό και ήθελε να τους προδώσει. Η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι ο Παυσανίας να προσπαθούσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Ξέρξη, ώστε σταδιακά να καταλύσει την αυτοκρατορία του εκ των έσω. Δεν μπόρεσε, όμως, να πείσει τους συμπολίτες του για αυτό του το σχέδιο, επομένως εκείνοι τον οδήγησαν σε θάνατο. Τον έχτισαν μέσα στον ναό της Αθηνάς Χαλκιοίκου, στην ακρόπολη της Σπάρτης, γκρεμίζοντας τη στέγη του, ώστε να τον αφήσουν να πεθάνει από κρύο και ασιτία. Λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, τον έβγαλαν έξω για να μην μολύνει τον ναό με τον θάνατό του.
Ο Σωκράτης, ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους που υπήρξε ποτέ στον κόσμο, κατηγορήθηκε με μια άθλια στημένη δίκη ότι εισήγαγε «καινά δαιμόνια» και διέφθειρε τους νέους της Αθήνας, επειδή τους άνοιγε τα μάτια και έβλεπαν τα στραβά των κυβερνώντων και του πολιτεύματος. Έτσι, καταδικάστηκε σε θάνατο και ήπιε κώνειο στη φυλακή, προκαλώντας ακόμα και σήμερα απορία σε όσους ασχολούνται με την Αρχαία Ελλάδα.
Ο Λεωτυχίδας, ο Λάκων στρατηγός που νίκησε τους Πέρσες στη μάχη της Μυκάλης και έληξε την πρώτη φάση των Περσικών Πολέμων, μετά από μια εκστρατεία του στη Θεσσαλία, κατηγορήθηκε επίσης για προδοσία και εξορίστηκε. Ο Κίμων, γιος του Μιλτιάδη, όπως αναφέραμε προηγουμένως, επίσης εξορίστηκε από τους Αθηναίους, επειδή ηγήθηκε βοήθειας προς τη Σπάρτη (για καταστολή επανάστασης των ειλώτων) αλλά γύρισε στην Αθήνα λόγω άρνησης των Σπαρτιατών να δεχτούν τη βοήθεια. Ο Κίμων γενικώς είχε στοιχεία που προκαλούσαν τον φθόνο των Αθηναίων – είχε γκρεμίσει τους φράχτες του κτήματός του για να παίρνουν οι φτωχοί φρούτα ελεύθερα, έδινε ρούχα του σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη και έκανε φιλανθρωπίες, κάτι που δεν άρεσε στους Αθηναίους. Την ίδια τύχη, για τους ίδιους περίπου λόγους, είχε και ο Αριστείδης ο Δίκαιος. Ήταν τόσο δίκαιος και αγαπητός από μεγάλη μερίδα του λαού, που προκαλούσε την οργή των αντιπάλων του. Είναι περίφημο το περιστατικό με τον Αριστείδη και τον αγράμματο αγρότη, που ο αγρότης, σε ψηφοφορία εξοστρακισμού, ζήτησε από τον Αριστείδη (χωρίς να γνωρίζει ποιος είναι) να του γράψει πάνω στο όστρακο το όνομα «Αριστείδης», επειδή ήταν αγράμματος και δεν ήξερε γραφή και ανάγνωση. Εκείνος το έγραψε, και τον ρώτησε τι του έκανε ο Αριστείδης και θέλει να τον εξοστρακίσει, με τον χωρικό να δίνει την περίφημη απάντηση «δεν μου έχει κάνει τίποτα, απλώς με εκνευρίζει να τον αποκαλούνε όλοι δίκαιο». Για να αναφερθεί όλη η αλήθεια – διότι αυτό είναι το έργο της ιστορίας – ο Θεμιστοκλής, ως ο μεγαλύτερος αντίπαλός του, έπαιξε σημαντικό ρόλο στον εξοστρακισμό του. Όταν όμως έγινε η εισβολή του Ξέρξη στην Ελλάδα, ο Θεμιστοκλής ήταν από τους πρώτους που δέχτηκε τον Αριστείδη πίσω, παραμερίζοντας τις προσωπικές τους διαφορές για το συμφέρον της πατρίδας. Μόνο οι μεγάλοι άνδρες τα κάνουν αυτά…
Στα βυζαντινά χρόνια, μία από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις ήταν ο αυτοκράτωρ Ρωμανός Δ’ Διογένης, ο οποίος αντιμετώπισε πάμπολλες μηχανορραφίες από την αυλή του παλατιού, και κατέληξε να πολεμά τους Σελτζούκους Τούρκους με μισθοφορικό στρατό, ο οποίος τον εγκατέλειψε στο πεδίο της μάχης του Ματζικέρτ (1071). Ο Ανδρόνικος Δούκας, με 30.000 άνδρες, διέδωσε τη φήμη ότι ο Ρωμανός πέθανε, και έφυγε από τη μάχη, με τον υπόλοιπο στρατό να διαλύεται και τον Ρωμανό να πιάνεται αιχμάλωτος. Όταν γύρισε στην Κωνσταντινούπολη, ο Ανδρόνικος Δούκας και ο Ιωάννης Δούκας τον καθαίρεσαν από όλα του τα αξιώματα και τον τύφλωσαν, αφήνοντάς τον να πεθάνει εξόριστος.
Κλείνοντας το αφιέρωμα, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στους οπλαρχηγούς του 1821, που ελευθέρωσαν την πατρίδα μας μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κατηγορήθηκε για προδοσία κατά του Όθωνα και σύρθηκε σε δίκη. Η σκευωρία παραλίγο να ολοκληρωνόταν και να τιμωρείτο με θάνατο (ο Σκωτσέζος Μέισον ήταν ο προδότης ψευδομάρτυρας), όμως οι δικαστές Αθανάσιος Πολυζωίδης και Γεώργιος Τερτσέτης έγραψαν τα ονόματά τους με χρυσά γράμματα στο βιβλίο της ιστορίας και καταψήφισαν την ποινή. Εν τέλει, ο Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε στο Παλαμήδι και απελευθερώθηκε από τον Όθωνα όταν εκείνος ενηλικιώθηκε. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, το λιοντάρι της Ρούμελης, ο ήρωας της Γραβιάς, που σταμάτησε το ασκέρι του Ομέρ Βρυώνη μέσα σε ένα μικρό χάνι, κατηγορήθηκε για προδοσία και φυλακίστηκε στην Ακρόπολη. Εκεί, τα τσιράκια του πρωτοπαλίκαρού του, Γιάννη Γκούρα, τον σκότωσαν και τον πέταξαν στον γκρεμό, για να φανεί δήθεν σαν ατύχημα. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, από τους μεγαλύτερους στρατηγούς της Ελλάδας, κατηγορήθηκε κι αυτός για προδοσία και καθαιρέθηκε των αξιωμάτων του, ενώ πέθανε – κατά πάσα πιθανότητα – χτυπημένος από βόλι Έλληνα κατά την πολιορκία της Ακρόπολης.
Ο Νικηταράς, ο Τουρκοφάγος των Δερβενακίων, κατηγορήθηκε για συνομωσία και φυλακίστηκε, ενώ πέθανε τυφλός και ζητιάνος. Η Μαντώ Μαυρογένους, η οποία έδωσε όλη της την περιουσία για τον αγώνα, πέθανε πάμφτωχη και κυνηγημένη από τους πολιτικούς (Κωλέττης και Μαυροκορδάτος προκάλεσαν μεγάλη ζημιά στον αγώνα), η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα πέθανε από βόλι Ελλήνων για μια οικογενειακή παρεξήγηση, ενώ και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης φυλακίστηκε στην Αυστρία και η υγεία του κλονίστηκε τόσο, που πέθανε πριν να δει την πατρίδα του ελεύθερη… Τέλος, ο μεγάλος κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος έδωσε και τη ψυχή του για να βοηθήσει την Ελλάδα να σταθεί στα πόδια της μετά την απελευθέρωση, δολοφονήθηκε από πράκτορες των Μεγάλων Δυνάμεων (βρώμικο ρόλο έπαιξε η Αγγλία) διότι αυτές δεν ήθελαν ένα ισχυρό κράτος, αλλά ένα κράτος υποτελές και πλήρως εξαρτώμενο από αυτές. Γι’ αυτό και έκτοτε η Ελλάς δεν έχει σηκώσει κεφάλι…
Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχιστούν, όμως δεν φτάνει ένα μόνο άρθρο. Είναι ενδεικτικές προσωπικότητες που έδωσαν τη ζωή τους για τούτον δω τον τόπο και εξέλαβαν μόνο αχαριστία από τους συμπατριώτες τους. Η ιστορία όμως δεν ξεχνά και τους τιμά, σαν ελάχιστο «ευχαριστώ» για όσα μας προσέφεραν, ο καθένας με τον τρόπο του…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Το εθνικό μας σπορ: Φθόνος, Αχαριστία, Διχόνοια…, inewsgr.com, διαθέσιμο εδώ
- Τυχαίο για την Ελλάδα; Γιατί όλοι οι νικητές – ήρωες των Περσικών πολέμων είχαν το ίδιο τέλος; Πέθαναν ατιμασμένοι σαν προδότες!, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η αχαριστία τού Ελληνικού κράτους στους ήρωες της επανάστασης του 1821…, proodeutiki.gr, διαθέσιμο εδώ
