Σαν Σήμερα: 16 Φεβρουαρίου 1852 – Γεννήθηκε ο ζωγράφος Θεόδωρος Ράλλης

Της Μαρίας Αλμασίδου,

1852: Γεννήθηκε ο Θεόδωρος Ράλλης, ζωγράφος της Γαλλικής Ακαδημαϊκής Σχολής, που πλέον θεωρείται ο πιο χαρακτηριστικός Έλληνας οριενταλιστής ζωγράφος, συμβάλλοντας στη δημιουργία νεότερης καλλιτεχνικής παράδοσης στην Ελλάδα.

Ο οριενταλισμός, αρχικά, αφορούσε την επιρροή της Ανατολής στη δυτική λογοτεχνία και τέχνη. Η τάση αυτή παρατηρείται ιδιαίτερα στην τέχνη του 19^ου αιώνα, με την απεικόνιση ωραιοποιημένων προσώπων και τοπίων της Ανατολής. Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι υπήρξαν ο Ingres και ο Delacroix.

Ο Ράλλης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας με καταγωγή από την Πόλη και τη Χίο. Ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Χάλκη κι έπειτα στο Λονδίνο, σύντομα, όμως, εγκατέλειψε την πόλη για να μεταβεί στο Παρίσι, ώστε να σπουδάσει ζωγραφική στο εργαστήριο του Jean-Léon Gérôme, παρά τις αντιθέσεις της οικογένειάς του για την επαγγελματική ενασχόλησή του με τη ζωγραφική.

Το 1875 λαμβάνει μέρος στο ετήσιο Σαλόν του Παρισιού και η παρουσία του σε αυτό είναι αδιάλειπτη ως και τον θάνατό του. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας των Γάλλων ζωγράφων και τιμήθηκε από αυτή με εύφημο μνεία το 1885 και με αργυρό μετάλλιο το 1889. Το 1900 διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής της Διεθνούς Εκθέσεως του Παρισιού.

Το έργο του Ράλλη είχε επηρεαστεί ιδιαίτερα από τον Gérôme, που ήταν και ο δάσκαλός του. Ο Ράλλης έδειξε κι αυτός ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις σκηνές από την Ανατολή, τα έργα του αποτυπώνουν σκηνές ανατολίτικες, σύγχρονων της εποχής του, και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερο ρεαλισμό και αυθεντικότητα. Το πρώτο έργο του, το οποίο και υπέγραψε, ήταν Ο Αιγύπτιος στρατιώτης, που φαίνεται η μεγάλη επιρροή που του άσκησε ο δάσκαλός του.

Πέρα από τις ανατολίτικες σκηνές, εξέχουσα θέση στη θεματολογία του Ράλλη είχαν και οι θρησκευτικές σκηνές του Ορθόδοξου Ελληνισμού, στις οποίες τα πρόσωπα παρουσιάζονται με μοναδική ευλάβεια και αθωότητα. Ωστόσο, πολλά από αυτά τα έργα τείνουν να έχουν μία ρομαντική διάθεση, κάτι που ήταν κοινό για τους ακαδημαϊκούς ζωγράφους του 19^ου αιώνα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της τάσης αυτής είναι το έργο του Ράλλη Η Λεία, που απεικονίζεται το εσωτερικό μίας ρημαγμένης εκκλησίας, καθώς και μία Ελληνίδα δεμένη ημίγυμνη πάνω στον κίονα του ναού.

Ο Ράλλης κατά τη διάρκεια της ζωής του πραγματοποίησε ταξίδια στην Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, ώστε να αντλήσει έμπνευση για τα έργα του. Μάλιστα, στην Αίγυπτο διατηρούσε δεύτερο εργαστήριο, το οποίο επισκεπτόταν συχνά.

Ήδη από τα χρόνια των σπουδών του, ο ζωγράφος εργαζόταν ως ανεξάρτητος καλλιτέχνης και τα έργα του εμφανίζονται συχνά στις εκθέσεις των Γάλλων καλλιτεχνών. Από τις εκθέσεις του ξεχωρίζουν η επίσκεψή του στο Άγιον Όρος το 1885, η έκθεση των έργων του το 1896 στην Α΄ Αιγυπτιακή Έκθεση της Αλεξάνδρειας, η έκθεση στο Ζάππειο το 1899 και τέλος, το 1900 ορίστηκε μέλος της κριτικής επιτροπής της Παγκόσμιας Έκθεσης του Παρισιού.

Από τους πίνακές του, περισσότεροι από είκοσι δημοπρατήθηκαν στους διάσημους οίκους δημοπρασιών “Sotheby’s” και “Bonhams”, σε υψηλές τιμές που δεν είχαν προηγούμενο σε έργα Ελλήνων ζωγράφων. Το έργο του Η Αιχμάλωτη πουλήθηκε στην υψηλότερη τιμή, ξεπερνώντας τον Κωνσταντίνο Βολανάκη, τον Νικόλαο Γύζη και τον Κωνσταντίνο Παρθένη. Στο έργο απεικονίζεται μία Ελληνίδα αιχμάλωτη και πιο πέρα βρίσκονται οι Τούρκοι που την έχουν αιχμαλωτίσει. Η γυναίκα ακουμπά σε ένα στασίδι και μπροστά σε μία μισοσβησμένη εικόνα της Παναγίας. Η κατάσταση γύρω της είναι χαοτική. Το έργο εκτιμήθηκε στα € 500.000. Παρά, όμως, την επιτυχία του στις πωλήσεις, μέχρι τις αρχές του 21^ου αιώνα λίγα ήταν γνωστά για τη ζωή του ζωγράφου, καθώς οι εγκυκλοπαίδειες δεν αναφέρονταν στη βιογραφία του, αλλά ούτε και τα ειδικά λευκώματα στη ζωγραφική του.

Την καλλιτεχνική του πορεία διέκοψε ο θάνατός του το 1909, σε ηλικία 57 ετών, έπειτα από νοσηλεία στην κλινική Mont Riant στη Λοζάνη. Με τη διαθήκη του κληροδότησε στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών όλα τα έργα με ελληνικά θέματα που υπήρχαν στο εργαστήριό του. Τα έργα αυτά, μαζί με έργα κι άλλων Ελλήνων καλλιτεχνών, αποτέλεσαν την αρχική συλλογή της πρώτης Εθνικής Πινακοθήκης. Μετά τον θάνατό του, η μητέρα του θέσπισε βραβείο στη μνήμη του, το οποίο δίνεται κατόπιν διαγωνισμού σε νέους Έλληνες καλλιτέχνες, φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Θεόδωρος Ράλλης – Ο πιο χαρακτηριστικός Έλληνας οριενταλιστής ζωγράφος, olympia.gr, Διαθέσιμο εδώ
• Θεόδωρος Ράλλης: Ο ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο της δημοπρασίας του oίκου Bonhams, lifo.gr, Διαθέσιμο εδώ