Του Αντώνη Σολάκου,
Ο Κωνσταντίνος Η΄ υπήρξε γιος της Θεοφανούς και του Ρωμανού Β’. Γεννήθηκε το 960 π.Χ. και πέθανε το 1028. Αποτελεί μια από τις πιο πολυσυζητημένες προσωπικότητες των βυζαντινών χρόνων, καθώς η αδιαφορία του για τα πάσης φύσεως μείζονα ζητήματα της αυτοκρατορίας και η προσήλωσή του στο φαγητό και τον ιππόδρομο αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά που συγκροτούν την βραχύβια πορεία του ως αυτοκράτορα. Η βασιλεία του διήρκησε μονάχα τρία χρόνια (1025 – 1028 π.Χ.). Αφού πέθανε ο αδερφός του Βασίλειος Β’ ο Βουλγαροκτόνος και όντας ο ίδιος άτεκνος, αφήνει την αυτοκρατορία στα χέρια του μικρότερου Κωνσταντίνου. Στο σύντομο χρονικό διάστημα της βασιλείας του η βυζαντινή αυτοκρατορία είχε επέλθει σε παρακμή. Πολλά ζητήματα παρέμειναν άλυτα και πολλά προβλήματα οδηγούσαν σταδιακά την πόλη στη σήψη. Παρά το γεγονός πως σε όλη του τη ζωή, ο Κωνσταντίνος, υπήρξε συναυτοκράτορας τόσο του πατέρα του Ρωμανού όσο και των μετέπειτα διαδόχων του (Νικηφόρου Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκή) η ανεπάρκεια – λόγω της αμεριμνησίας – επιστέγασε τις πολιτικές του κινήσεις.
Όπως είναι γνωστό η λαμπρότητα και η σπουδαιότητα του αδερφού στο πεδίο της μάχης οδήγησε τη βυζαντινή αυτοκρατορία σε τεράστιες νίκες και σε πλήρη άνοδο. Ο μικρότερος Κωνσταντίνος, ωστόσο, έδειξε απίστευτη αδιαφορία και δεν ασχολήθηκε ποτέ με τις κρατικές υποθέσεις. Η διαρκής ενασχόληση με τον ιππόδρομο αλλά και με τα πάσης φύσεων αθλήματα τον οδήγησε σε μια ζωή μακριά από τα πεδία των μαχών και από τα ζωτικά ζητήματα του κράτους. Η υπερβολική λαιμαργία του στο φαγητό και η επακόλουθη μακρόχρονη αρθρίτιδα, του προκάλεσαν αρκετά θέματα υγεία σε σημείο που δεν μπορούσε να περπατήσει. Η βυζαντινή αριστοκρατία δυσαρεστήθηκε έντονα με την τακτική του Κωνσταντίνου τόσο για τη μόνιμη επιρρεπή τάση του για απόλαυση της αυτοκρατορικής χλιδής όσο και για τον περιορισμό πολλών προνομίων της. Η κατάσταση οδήγησε σε πολλαπλές εξεγέρσεις οι οποίες αντιμετωπίστηκαν με έντονα μέτρα και απίστευτη σκληρότητα από τον ίδιο.
Η άνοδος του Κωνσταντίνου Η΄ σηματοδότησε την αρχή της μεγάλης παρακμής της αυτοκρατορίας που δεν θα μπορέσει να φτάσει στην πρότερη λάμψη της μέχρι και την πτώση της. Από τις βασικές αιτίες της αφετηρίας της παρακμής της που αποδίδονται στον Κωνσταντίνο είναι η διάλυση της οργάνωσης του συστήματος της, η κατάρρευσης της στρατιωτικής ισχύς και δυναμικής, που είχε καθιέρωση ο αδερφός του, αλλά και η γενικότερη αδιαφορία του για τα πολιτικά, κοινωνικά και στρατιωτικά ζητήματα. Ωστόσο, θα ήταν παράληψη να μην αναφέρουμε πως η βασίλεια του δεν υπήρξε απόλυτα καταστροφική για την πρωτεύουσα. Παρά τις πιέσεις που δέχτηκε από την αριστοκρατία δεν κατήργησε τους νόμους που προστάτευαν τους μικροκαλλιεργητές, ενώ επιπλέον κατόρθωσε να «ξεμπλοκάρει» την κρατική δυσλειτουργία που είχε επικρατήσει στη συλλογή των φορών.
Ο Κωνσταντίνος, μην έχοντας γιο άρα και διάδοχο για τον θρόνο, έθεσε ως κύριο μέλημα της βασιλείας του να βρεθούν σύζυγοι για τις ηλικιωμένες κόρες του και ως εκ τούτου διάδοχοι. Αποφασίζει, όντας καθηλωμένος στο κρεβάτι, πως ο διάδοχός του θα ήταν ο Κωνσταντίνος Δαλασσηνός, δούκας της Αντιόχειας, από αριστοκρατική οικογένεια και μέλος των πατρικίων οικογενειών που έμειναν πάντα πιστοί στη Μακεδονική δυναστεία. Ο Κωνσταντίνος Δαλασσηνός κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από την Αρμενία αλλά παρά τη θέληση του αυτοκράτορα δεν χρίστηκε ο ίδιος αυτοκράτωρ.
Οι ευγενείς της πόλης είχαν πιέσει τον ετοιμοθάνατο Κωνσταντίνο να χρήσει αυτοκράτορα τον Ρωμανό τον Αργυρό. Οι ευγενείς εξυπηρετώντας προσωπικά συμφέροντα λόγω του καλοκάγαθου και αθώου χαρακτήρα που είχε Ρωμανό θα αποτελούσε το τέλειο πιόνι που θα ακολουθούσε τα προστάγματά τους και τις επιθυμίες τους. Ο Ρωμανός Αργυρός, αφού ονομάστηκε νόμιμος διάδοχος, αναγκάστηκε να διαζευχθεί με την πρώτη του σύζυγο για να παντρευτεί τη Ζωή (12 Νοεμβρίου 1028), και στη συνέχεια στέφτηκε αυτοκράτορας τέσσερις μέρες αργότερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ostrogorsky, George (1957), History of The Byzantine State, New Brunswick: Rutgers University Press
- Norwich, John Julius (1991), Byzantium: the Apogee, London: Penguin
