Της Μαρίας Ραβάνη,
Ημέρα Τρίτη, 28 Φεβρουαρίου. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Έναν χρόνο πριν, η ελληνική κοινωνία θα βιώσει μία από τις χειρότερες τραγωδίες της σύγχρονης ιστορίας της. Τα γεγονότα είναι λίγο-πολύ γνωστά. Δύο τρένα, μία επιβατική και μία εμπορική αμαξοστοιχία, κινούνται με ταχύτητα και προς αντίθετη κατεύθυνση επάνω στην ίδια σιδηροδρομική γραμμή. Η σφοδρή σύγκρουση και η επακόλουθη έκρηξη έχει ως αποτέλεσμα 58 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Το χάος που επικρατεί τα πρώτα λεπτά της είδησης διαδέχεται ένα αίσθημα «συντριπτικής» θλίψης. Μαθαίνουμε ότι οι επιβάτες των τελευταίων βαγονιών αποβιβάζονται από το τρένο μέσα σε μια ατμόσφαιρα πανικού. Φωτιά και καπνός παντού γύρω τους, ενώ από κάθε πλευρά ακούνε ουρλιαχτά από τραυματίες και εκκλήσεις βοήθειας. Κανένας δεν καταλάβαινε τι ακριβώς συνέβη. Τρέχουν να απομακρυνθούν από το φλεγόμενο τοπίο, φοβούμενοι μία πιθανή δεύτερη έκρηξη.
Την ίδια ακριβώς στιγμή, πολλές οικογένειες σπεύδουν στον τόπο του δυστυχήματος, ώστε να ψάξουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, δίχως να έχουν κάποια ενημέρωση από επίσημους φορείς. Τα τηλεφωνήματα προς τις αρμόδιες αρχές είναι εκατοντάδες και συγγενείς τρέχουν από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, με την ελπίδα να συναντήσουν εκεί τραυματισμένους τους δικούς τους ανθρώπους. Τραυματισμένους, όμως, ζωντανούς. Αυτό συνοψίζει κάθε ελπίδα εκείνης της τρομακτικής βραδιάς…
Με το φως της επόμενης ημέρας και τον εφιάλτη ακόμη «νωπό», η ελληνική κοινωνία ξεκινάει να μαζεύει τα κομμάτια της. Όλοι έχουν επιβιβαστεί σε αυτό το τρένο κάποια στιγμή στη ζωή τους ή έχουν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που το έχει χρησιμοποιήσει. Όλοι θα μπορούσαν να βρίσκονταν στα πρώτα μοιραία βαγόνια εκείνη τη νύχτα. Και αυτή η σκέψη «γεμίζει» οργή το σύνολο της κοινωνίας. Τις επόμενες ημέρες, γίνονται μαζικές κινητοποιήσεις σε διάφορες μεγάλες πόλεις και από κάθε μεριά της χώρας μεταδίδονται μηνύματα αλληλεγγύης και στήριξης. Όλοι συμμερίζονται τον χαμό και τον πόνο των ανθρώπων που έβαλαν το παιδί τους, τον σύντροφό τους, τον γονιό τους σε εκείνο το τρένο και δεν τους είδαν να επιστρέφουν ποτέ. Η έρευνα που ξεκινάει από τις αρμόδιες αρχές τελειώνει μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Δίχως να ασφαλιστεί πλήρως ο χώρος, ούτε να απαγορευτεί άμεσα η είσοδος σε οποιονδήποτε ήθελε να προσεγγίσει το σημείο. Το αρχικό πόρισμα: «ανθρώπινο λάθος». Δεν πατήθηκαν τα σωστά κουμπιά, οι συνεννοήσεις μεταξύ εργαζομένων τρένου και σταθμού ήταν «καφενειακές» και μέρος του προσωπικού του σταθμού είχε αποχωρήσει πριν τη λήξη της βάρδιάς του. Το κακό έγινε, η ζωή συνεχίζεται…
Τα βαγόνια μετακινούνται κακήν-κακώς και ο χώρος μπαζώνεται, αρχικά με τη δικαιολογία «διαμόρφωσης χώρου επιχειρησιακής δράσεως» και δευτερευόντως για την ταχύτερη αποκατάσταση της λειτουργίας του σιδηροδρομικού δικτύου, που δυστυχώς «είχε διαταραχθεί». Τα δρομολόγια ξανά-ξεκινούν, μέχρι, βέβαια, την επόμενη «κακιά στιγμή», που εν προκειμένω, ήταν ο τυφώνας Daniel και οι φονικές πλημμύρες που έφερε. Βυθίζοντας, έτσι, μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου στη λάσπη και καταστρέφοντας πλήρως αρκετά συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης (όπως αυτά στο κομμάτι από Δομοκό μέχρι Λάρισα).
Η έρευνα της εισαγγελίας Λάρισας, σχετικά με τις συνθήκες και τους υπαίτιους αυτής της τραγωδίας, έχει αποφέρει έως τώρα την ποινική δίωξη 31 ατόμων, ενώ παράλληλα συγκροτήθηκε εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για τη διερεύνηση πιθανών ποινικών ευθυνών πολιτικών προσώπων. Έως τώρα, καμία από τις δύο διεργασίες δεν έχει ολοκληρωθεί. 365 σχεδόν μέρες μετά λοιπόν, τι γνωρίζουμε για τα αίτια αυτού του τρομερού δυστυχήματος;
Γνωρίζουμε ότι σχεδόν τίποτα δεν λειτουργούσε όπως έπρεπε.
Δεν λειτουργούσε η φωτεινή σηματοδότηση.
Δεν λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση.
Δεν λειτουργούσε το σύστημα GSMR (ψηφιακό σύστημα που επιτρέπει την ενδοεπικοινωνία μεταξύ μηχανοδηγών και σταθμαρχών).
Δεν λειτουργούσε το σύστημα ETCS (σύστημα αυτόματης προστασίας συρμών).
Πολλοί, μάλιστα, από τους εμπειρογνώμονες που έχουν μιλήσει δημοσίως, έχουν υπογραμμίσει τις εγκληματικές παραλείψεις από τη μεριά της εταιρείας και του ελληνικού κράτους (ή καλύτερα των αρμόδιων αρχών του). Παράλληλα, όλο και περισσότεροι καταγγέλλουν πως τα αρμόδια πολιτικά πρόσωπα, που βρίσκονταν τότε σε θέσεις ευθύνης, ήξεραν για τις συνθήκες λειτουργίας των τρένων. Επίσης, γνωρίζουμε ότι λίγες ημέρες πριν το συμβάν, η χώρα μας είχε παραπεμφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις συνθήκες των σιδηροδρομικών υποδομών μας, καθώς υπήρξε καθυστέρηση στην τήρηση των τεχνικών προδιαγραφών, βάσει των οποίων πρέπει να λειτουργούν οι σιδηρόδρομοι εν έτει 2023. Οι δικοί μας σιδηρόδρομοι, όπως δυστυχώς αποδείχθηκε, λειτουργούσαν με συνθήκες που επικρατούσαν το 1960.
Και μετά το συμβάν, όμως, οι παρατυπίες φαίνεται να μην έχουν τέλος: Καταγγελίες για εμπειρογνώμονες που έβγαλαν πορίσματα, δίχως να επισκεφτούν τη σκηνή του συμβάντος, για εξαφάνιση υλικού καμερών και για μεταφορά επικίνδυνων φορτίων από την εμπορική αμαξοστοιχία (κάτι που θα εξηγούσε τη μεγάλη έκρηξη με τη σύγκρουση), για μπαζώματα και αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος. Παραπομπές για ψευδορκία και μία επιτροπή μάλλον ανίσχυρη, διότι τα μέλη της δεν έχουν πρόσβαση στη δικογραφία της υπόθεσης (γεγονός που το έχουν αναφέρει πολλάκις οι ίδιοι). Ούτε έχουν εξεταστεί μάρτυρες-κλειδιά, παρά τις συνεχείς αναφορές συγκεκριμένων ονομάτων. Παρ’ όλα αυτά, οι διαδικασίες της επιτροπής συνεχίζονται, με τη λέξη «συγκάλυψη» να ακούγεται ανά τακτά διαστήματα από διάφορα μέλη της.
Οι οικογένειες των θυμάτων, τώρα, ομόφωνα, προσπαθούν για την απόδοση δικαιοσύνης. Με αίτημα να λογοδοτήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, πηγαίνουν από τις δικαστικές αρχές έως και την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, ώστε να ακουστεί το μήνυμά τους. Πρέπει να λογοδοτήσουν όλοι. Η εταιρεία και οι συνέταιροί της που διαφήμιζαν την ασφάλεια των τρένων τους στο ελληνικό κοινό, χρησιμοποιώντας πλάνα από αμαξοστοιχίες της Ιταλίας. Οι παράγοντες των ελεγκτικών αρχών, που υπέγραφαν όλες τις απαραίτητες άδειες, ώστε να μπορούν να πραγματοποιούνται καθημερινά δεκάδες διαδρομές, θέτοντας καθημερινά σε κίνδυνο χιλιάδες επιβάτες. Οι παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης και του αρμόδιου Υπουργείου που γνώριζαν, όπως πλέον έχει καταγγελθεί πολλάκις από διάφορα πρόσωπα, την κατάσταση των σιδηροδρόμων και καθημερινά επέτρεπαν να αποτελεί απλά ακόμη ένα θέμα της ατζέντας, χωρίς να πράττουν αναλόγως.
Προς το παρόν, το μόνο που έχουν καταφέρει οι οικογένειες, όπως οι ίδιοι αναφέρουν, είναι να αντιμετωπίζονται ως ανεπιθύμητοι. Έχουν κατηγορηθεί για εργαλειοποίηση του γεγονότος και έχουν αντιμετωπιστεί ως άτομα που θρηνούν και δεν ξέρουν τι λένε. Λες και ο αμέριστος πόνος που ακολουθεί μία αναπάντεχη απώλεια, μπορεί να εργαλειοποιηθεί τόσο απλά. Και το πένθος στο οποίο «βυθίστηκαν» 58 οικογένειες είναι άσχετο με τις πολλαπλές αποτυχίες του ελληνικού κράτους να εξασφαλίσει, τουλάχιστον, την ασφαλή μετακίνηση των πολιτών του.
Σε μια Ελλάδα, όμως, που μόλις βάλουμε τους αρμόδιους απέναντι στις ευθύνες τους, γινόμαστε «μη επιθυμητοί». Σε μια Ελλάδα που πάμε και όπου βγει. Σε μια Ελλάδα που καθημερινά μας δίνει αφορμές να θυμόμαστε ότι κατά τύχη ζούμε και τίποτα παραπάνω. Σε μια τέτοια Ελλάδα, πώς μπορούμε και ζούμε, ακόμη, έναν χρόνο μετά;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σύγκρουση τρένων στα Τέμπη: Τη βαθιά της θλίψη για το τραγικό δυστύχημα εκφράζει η Hellenic Train, Skai.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Άρειος Πάγος: Διαψεύδει τα περί παραλείψεων και πλημμελειών για το δυστύχημα στα Τέμπη, naftemporiki.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Η Ε.Ε είχε ήδη παραπέμψει στο Δικαστήριο την Ελλάδα για μη τήρηση των κανόνων για τους σιδηροδρόμους, efsyn.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Η Κομισιόν παρέπεμψε πρόσφατα την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις σιδηροδρομικές υποδομές, kathimerini.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας: Ποιος και γιατί αλλοίωσε το σημείο του δυστυχήματος στα Τέμπη, sofokleousin.gr. Διαθέσιμο εδώ
