Του Φωκίωνος Δανιηλίδη,
Ο Osamu Tezuka, που συχνά χαρακτηρίζεται ως ο «Πατέρας των Manga», συνιστά κομβική μορφή στον κόσμο των ιαπωνικών κόμικ και κινουμένων σχεδίων. Το πρωτοποριακό του έργο κατά τα μέσα του 20ού αιώνα όχι μόνο συγκλόνισε τον κόσμο των manga, αλλά έθεσε και τα θεμέλια για τη σχηματοποίηση της σύγχρονης βιομηχανίας των anime. Οι καινοτόμες αφηγηματικές τεχνικές του Tezuka, που χαρακτηρίζονται από τις δυναμικές διατάξεις των πάνελ του και τα κινηματογραφικά του εφέ, έφεραν την επανάσταση στις καλλιτεχνικές και αφηγηματικές δυνατότητες των ιαπωνικών manga, καθιστώντας τον πηγή έμπνευσης για τις μελλοντικές γενιές καλλιτεχνών manga και animators, έχοντας αφιερώσει τη ζωή του στην τέχνη των κόμικς και των anime. Μέχρι σήμερα, η σφραγίδα του παραμένει ανεξίτηλη στο πέρασμα του χρόνου, ενώ αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της σύγχρονης Ιαπωνίας.
Ο Tezuka γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1928 στην Οσάκα της Ιαπωνίας. Από πολύ νεαρή ηλικία, ξεκίνησε να ασχολείται με τη ζωγραφική, σχεδιάζοντας συχνά έντομα και δικούς του χαρακτήρες. Οι γονείς του τον υποστήριξαν με κάθε τρόπο και τον βοήθησαν να αναπτύξει το ταλέντο του. Ο ίδιος, ύστερα, απέδωσε την επιτυχία του στη μητέρα του που τον ενθάρρυνε να πραγματοποιήσει το όνειρό του και τον πατέρα του που τον σύστησε στον Walt Disney. Το τελευταίο ήταν αδιαμφισβήτητης σημασίας για τον Tezuka.
Πριν τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η ιαπωνική κυβέρνηση χρησιμοποιούσε τη βιομηχανία των manga ως μέσο προπαγάνδας. Ο διαχωρισμός της ψυχαγωγίας και του κράτους έγινε μονάχα όταν η χώρα παραδόθηκε στις Η.Π.Α., επιτρέποντας, παράλληλα, στη δυτική ποπ κουλτούρα να διαδοθεί και στους Ιάπωνες. Ο Tezuka μαγεύτηκε από τα έργα του Disney, έχοντας δει την ταινία Μπάμπι το Ελαφάκι πάνω από 80 φορές ως παιδί. Στα 17 του δημοσίευσε το πρώτο του κόμικ με τίτλο Το Ημερολόγιο της Ma-chan, σε μία παιδική εφημερίδα. Πλέον, μπορούσε να αποδείξει την αξία του και να εκφράσει τον παιδικό του ενθουσιασμό για το πάθος του, όμως αποφάσισε πρώτα να σπουδάσει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οσάκα.
Αυτό δεν σήμαινε, ωστόσο, ότι σταμάτησε να ασχολείται με τη δημιουργία των manga. Παράλληλα με τις σπουδές του, δημοσίευε επαγγελματικού επιπέδου manga. Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία ήταν ένα έργο που συνέγραψε και σχεδίασε μαζί με έναν άλλον καλλιτέχνη και βασίζεται στο γνωστό μυθιστόρημα «Το νησί των θησαυρών». Το «Νέο νησί των θησαυρών» ξεκίνησε τη χρυσή εποχή των ιαπωνικών manga, ένα φαινόμενο παρόμοιου βεληνεκούς με τη χρυσή εποχή των αμερικανικών κόμικς. Η επόμενή του σημαντική επιτυχία ήταν το «Κίμπα, το λευκό λιοντάρι», μία σειρά τόσο επιτυχή που σχεδόν πενήντα χρόνια αργότερα ενέπνευσε την πασίγνωστη ταινία της Disney Ο βασιλιάς των λιονταριών. Μάλιστα, κατάφερε να συνεργαστεί με την ίδια την Disney, δημοσιεύοντας εκδόσεις manga των ιστοριών του Μπάμπι και του Πινόκιο το 1951 και το 1952 αντίστοιχα.
Αν και είχε γίνει γνωστός, ο Tezuka δεν είχε γίνει ακόμη θρύλος. Έχοντας πλέον αποφοιτήσει από τη σχολή του, μπορούσε να αφοσιωθεί πλήρως στο αντικείμενό του. Δημιούργησε περισσότερα manga τα επόμενα χρόνια, το 1951 έλαβε πολλά γράμματα από νεαρούς αναγνώστες. Σε όλους, ένας χαρακτήρας που εμφανίστηκε στο έργο του “Ambassador Atom”, είχε καταφέρει να τραβήξει το ενδιαφέρον και απαίτησαν από τον Tezuka να ξεκινήσει μία καινούρια σειρά με αυτόν ως πρωταγωνιστή. Ακούγοντας τους θαυμαστές του, το 1952 ανταποκρίθηκε και ο χαρακτήρας “Αstro boy”, έγινε πασίγνωστος σε ολόκληρη την Ιαπωνία. Το περιεχόμενο της ιστορίας του ήταν εύπεπτο και διασκεδαστικό, με τα προβλήματα του πρωταγωνιστή να αντιμετωπίζονται με ευκολία μέχρι το τέλος του κάθε κεφαλαίου. Αυτό ακριβώς αναζητούσε η μεταπολεμική Ιαπωνία. Οι αναγνώστες ήθελαν χαρακτήρες αισιόδοξους που τους έδιναν την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, για τους ίδιους λόγους που, αντίστοιχα, χαρακτήρες, όπως ο “Superman”, ήταν τόσο αγαπητοί στη Δύση την ίδια εποχή.
Ο Tezuka δεν άργησε να δουλέψει στη βιομηχανία των anime. Αρχικά, εργαζόταν σε ήδη υπάρχοντα studio, όπως η Toei Animation, η οποία σήμερα είναι γνωστή για σειρές όπως το Dragon Ball και το One Piece. Αφού, όμως, απέκτησε μερικά χρόνια εμπειρίας, αποφάσισε να ιδρύσει το δικό του, με το όνομα “Mushi Productions”. Ένιωθε καταπιεσμένος από τον ασφυκτικό φόρτο εργασίας της Toei και ήθελε να έχει την ελευθερία να συγγράφει ο ίδιος τις ιστορίες που παράγει, μεταξύ άλλων, τον Astro Boy στη μεγάλη οθόνη, δουλεύοντας στο animation ο ίδιος. Τα σχέδιά του ήταν σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένα από εκείνα των ταινιών του Disney και πολλές γενιές mangaka βασίστηκαν σε αυτά. Η μεγαλύτερη καινοτομία που εφάρμοσε ο Tezuka, όμως, ήταν το γεγονός πως η ιστορία δημοσιεύτηκε σε μορφή σειράς. Μέχρι τότε, τα anime ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου μικρού ή μεγάλου μήκους ταινίες. Ο ίδιος ένιωθε μεγαλύτερη ασφάλεια με το να παράγει anime, όπως είχε μάθει να παράγει manga, δηλαδή καλύπτοντας μονάχα ένα μέρος της ιστορίας ανά φορά. Το Astro Boy ήταν η πρώτη σειρά anime στην ιστορία. Το μοντέλο του Tezuka χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στην ιαπωνική βιομηχανία των κινουμένων σχεδίων.
Το Astro Boy τράβηξε το ενδιαφέρον των Η.Π.Α. Η εταιρεία NBC Enterprises αγόρασε από τον Tezuka τα διεθνή δικαιώματα της σειράς και του ζήτησε να παράγει συνολικά 52 επεισόδια, δηλαδή 48 παραπάνω από ό,τι είχε ήδη ολοκληρώσει. Μετά από μεγάλη προσπάθεια και ατελείωτες ώρες εργασίας, το studio ολοκλήρωσε την παραγγελία και η σειρά έγινε το πρώτο anime που μεταφράστηκε στα αγγλικά. Αφού δημοσίευσε μερικές ακόμα σειρές, ο Tezuka παραιτήθηκε από το στούντιο το 1968 και ίδρυσε ένα καινούριο, το Tezuka Productions. Το Mushi Productions χρεοκόπησε το 1973, όμως το δεύτερο παραμένει ενεργό μέχρι και σήμερα.
Ο Tezuka πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου του 1989 σε ηλικία 60 ετών από καρκίνο στομάχου. Η Ιαπωνία τον θρήνησε και για να τον τιμήσει ίδρυσε ένα μουσείο ειδικά αφιερωμένο σε αυτόν. Μερικές σειρές που δεν είχαν ολοκληρώσει την παραγωγή τους σταμάτησαν και τα τελευταία μέρη τους δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ. Πολλοί από τους σπουδαιότερους mangaka της Ιαπωνίας έχουν δηλώσει πως εμπνεύστηκαν από τον Tezuka και το έργο του όταν δημιουργούσαν τις δικές τους ιστορίες, ενώ η βιομηχανία των anime και των manga δεν θα ήταν με κανέναν τρόπο η ίδια, ούτε θα είχε διαδοθεί ποτέ στη Δύση, χωρίς τη συμβολή του. Αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός εκτός της Ιαπωνίας, δίχως καμία αμφιβολία αξίζει τον τίτλο του Ιάπωνα Walt Disney!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ban Toshio, The Osamu Tezuka Story: A Life in Manga and Anime, εκδ. Stone Bridge Press, Καλιφόρνια, 1989.
- Richard Koyama, A thousand years of manga, εκδ. Thames & Hudson, Λονδίνο, 2022.
- Nicole Rousmaniere, Manga, εκδ, Thames & Hudson, Λονδίνο, 2019
- Tsuji Nobuo, History of Art in Japan, εκδ. Columbia University Press, Νέα Υόρκη, 2019.
