Του Γιώργου Κουτσονίκα,
Ένας από τους κύριους στόχους του ΟΗΕ είναι η επίλυση οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και ανθρωπιστικών ζητημάτων μέσω διεθνούς συνεργασίας. Για την επίτευξη αυτών των στόχων έχουν συσταθεί διάφοροι, αυτόνομοι εξειδικευμένοι φορείς (specialized agencies). Κάποιοι από αυτούς τους οργανισμούς προϋπήρχαν του ΟΗΕ και ενσωματώθηκαν στο Σύστημα των Ηνωμένων Εθνών από το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ βάσει των άρθρων 57 και 63 του Χάρτη. Επί του παρόντος, ο ΟΗΕ διαθέτει συνολικά 15 εξειδικευμένες υπηρεσίες που εκτελούν διάφορες λειτουργίες για λογαριασμό του.
Η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) αποτελεί τον αρχαιότερο εξειδικευμένο οργανισμό, ιδρυθείσα το 1865 ως Διεθνής Ένωση Τηλεγραφίας. Βασική της αποστολή είναι ο διαμερισμός του φάσματος των ραδιοσυχνοτήτων σε όλες τις χώρες και η απονομή των δορυφορικών τροχιών. Παράλληλα, προωθεί τη συνεργασία μεταξύ των χωρών για την εγκατάσταση δορυφόρων στο διάστημα, εργάζεται για τη βελτίωση των υποδομών για τις τηλεπικοινωνίες στις αναπτυσσόμενες χώρες και δημιουργεί παγκόσμια τεχνικά πρότυπα για τον εξοπλισμό.
Η Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU) συνιστά τον δεύτερο αρχαιότερο εξειδικευμένο φορέα, ο οποίος ιδρύθηκε το 1874 με έδρα τη Βέρνη. Αρχικά, ιδρύθηκε με κύριο σκοπό τις καλύτερες και συντονισμένες ταχυδρομικές αποστολές στην Ευρώπη, αλλά και την αποφυγή αποστολών απαγορευμένων ειδών όπως όπλα και ναρκωτικά. Το 1947 συμπεριλήφθηκε στους επιμέρους οργανισμούς του ΟΗΕ με βασική επιδίωξη τη συνεχή βελτίωση των ταχυδρομικών υπηρεσιών.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) και το Διεθνές Ταμείο για την Αγροτική Ανάπτυξη (ΙFAD) είναι στενά συνδεδεμένοι οργανισμοί με κοινή έδρα τη Ρώμη. Σκοποί του FAO είναι η βελτίωση του επιπέδου διατροφής των κατοίκων των αναπτυσσόμενων χωρών, των συστημάτων παραγωγής και διανομής των γεωργικών πόρων και των συνθηκών ζωής των αγροτικών, κτηνοτροφικών και αλιευτικών πληθυσμών, με απώτερο σκοπό τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Το Διεθνές Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης παρέχει άμεση χρηματοδότηση και κινητοποιεί πόρους για προγράμματα σχεδιασμένα να προωθήσουν την οικονομική πρόοδο των φτωχών αγροτών.
Η ανάγκη διεθνούς συνεργασίας, ωστόσο, καθίσταται ιδιαίτερα επιτακτική σε ζητήματα μεταφορών. Για την εξασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου παγκόσμιας επικοινωνίας, ο ΟΗΕ διαθέτει τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), με έδρα το Μόντρεαλ και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), με έδρα το Λονδίνο. Κύρια καθήκοντα του ICAO είναι η προτυποποίηση και ασφάλεια της αεροπλοΐας, η ρύθμιση του σχετικού διεθνούς αεροπορικού δικαίου και η ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών με κοινά προγράμματα υποστήριξης, καθώς και προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας. O IMO, από την άλλη πλευρά, καλύπτει τους τομείς της ασφάλειας στα πλοία, αλλά και της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προκαλεί ο ανθρώπινος παράγοντας, κατά τη διάρκεια των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων του.
Εξειδικευμένο οργανισμό με σπουδαίο έργο αποτελεί ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO). Ο οργανισμός, ιδρυθείς το 1919 με έδρα τη Γενεύη, είναι αρμόδιος να θέτει πρότυπα εργασίας που αποσκοπούν στη διασφάλιση προσβάσιμης, παραγωγικής και βιώσιμης εργασίας παγκοσμίως σε συνθήκες ελευθερίας, ισότητας, ασφάλειας και αξιοπρέπειας. Σημαντικά κεκτημένα της ILO είναι η προστασία της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, η αποτελεσματική αναγνώριση του δικαιώματος στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και η εξάλειψη της παιδικής εργασίας.
Σε οικονομικό επίπεδο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) και ο Όμιλος Παγκόσμιας Τράπεζας (WBG) αποτελούν τα σημαντικότερα εργαλεία οικονομικής συνεργασίας στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Έδρα και των δύο είναι η Ουάσιγκτον. Κύριος σκοπός του IMF είναι η προώθηση της διεθνούς νομισματικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών με ισόρροπη ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Συγκεκριμένα, το IMF παρακολουθεί τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα ισοζύγια πληρωμών και προσφέρει οικονομική και τεχνική βοήθεια όταν του ζητηθεί.
Ο Όμιλος Παγκόσμιας Τράπεζας συνιστά μια οικογένεια πέντε διεθνών οργανισμών που χορηγούν δάνεια μόχλευσης σε αναπτυσσόμενες χώρες. Οι πέντε οργανισμοί της είναι η Διεθνής Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (ΔΤΑΑ), η Διεθνής Αναπτυξιακή Ένωση (ΔΑΕ), η Διεθνής Χρηματοοικονομική Εταιρεία (ΔΧΕ), ο Πολυμερής Οργανισμός Εγγύησης Επενδύσεων (ΠΟΕΕ) και το Διεθνές Κέντρο Επίλυσης Επενδυτικών Διαφορών (ΔΚΕΕΔ). Οι δύο πρώτες αναφέρονται συλλογικά ως Παγκόσμια Τράπεζα.
Σε πολιτιστικό επίπεδο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) είναι ο φορέας των Ηνωμένων Εθνών που ασχολείται με την προώθηση ενός υπεύθυνου, αειφόρου και παγκοσμίως προσβάσιμου τουρισμού. Τα κεντρικά γραφεία του βρίσκονται στη Μαδρίτη της Ισπανίας. Σημαντικότερο, ωστόσο, οργανισμό στον συγκεκριμένο τομέα, αποτελεί ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO) που αποσκοπεί στην προώθηση της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού. Με έδρα το Παρίσι, η UNESCO προσδιορίζει και προστατεύει παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και προωθεί τη συνεργασία σε αυτούς τους τομείς.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συνιστά ιδιαίτερα σημαντικό οργανισμό με βασική επιδίωξη την προώθηση της διεθνούς δημόσιας υγείας και την καταπολέμηση ασθενειών. Οι τρέχουσες προτεραιότητές του περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση των μεταδοτικών ασθενειών κυρίως του AIDS (HIV), της ελονοσίας και της φυματίωσης, τον περιορισμό των επιπτώσεων των μη μεταδοτικών ασθενειών, τη σεξουαλική υγεία και την αναπαραγωγή. Ιδρύθηκε το 1948 με έδρα τη Γενεύη.
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) ιδρύθηκε το 1950 και αποτελεί σήμερα έναν από τους πλέον εξειδικευμένους οργανισμούς του ΟΗΕ. Κύριος σκοπός του οργανισμού είναι η μεταξύ των χωρών συνεργασία για καλύτερες και πληρέστερες πληροφορίες στη Ναυτιλία και την Αεροπορία.
Τέλος, αξίζει να αναφερθούν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO) με έδρα επίσης τη Γενεύη και βασική υποχρέωση την εναρμόνιση εθνικών νόμων για τα πνευματικά δικαιώματα και την παροχή υπηρεσιών πάνω σε διεθνείς αιτήσεις για δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, καθώς και o Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιομηχανική Ανάπτυξη (UNIDO).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντώνης Μπρεδήμας- Γιώργος Κυριακόπουλος, Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016
- UN Specialized Agencies, un.org, διαθέσιμο εδώ
