Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο 19ος αιώνας αποτελεί για την Ελλάδα τη βάση για την ανοικοδόμηση του κράτους της μέσα από πολλές δυσκολίες και μακρές διαδικασίες, με κάθε δεκαετία να φέρει τα δικά της πλούσια γεγονότα. Η δεκαετία του 1860 είναι μια από αυτές που συμπυκνώνει πολιτικά, πολιτειακά, κοινωνικά κι άλλα γεγονότα που επηρέασαν την πορεία της χώρας. Από την έξωση του Βασιλιά Όθωνα το 1862, στην έλευση του νέου Βασιλιά Γεωργίου Α´, το 1863, και την καθιέρωση της Βασιλευομένης Δημοκρατίας με βάση το Σύνταγμα του 1864, έως την προσάρτηση των Επτανήσων το ίδιο έτος, τα γεγονότα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό. Η δεκαετία, όμως, αυτή αποτελεί και την αρχή της ηγεμονίας του Γεωργίου Α’, ο οποίος κλήθηκε να διαχειριστεί σε νεαρή ηλικία κρίσιμα ζητήματα, ενώ η εσωτερική πολιτική χαρακτηριζόταν από μια αστάθεια λόγω των βραχύβιων κυβερνήσεων. Έτσι, λοιπόν, ο Βασιλεύς με τον εκάστοτε Πρωθυπουργό προσπαθούσαν να βρουν ένα κοινό έδαφος για τη διακυβέρνηση του τόπου.
Μια τέτοια σχέση δημιουργήθηκε ανάμεσα στον Γεώργιο και τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, όταν ο τελευταίος σχημάτισε την Κυβέρνησή του τον Δεκέμβριο του 1866. Αυτή η Κυβέρνηση θα μπει στο μικροσκόπιο της έρευνας του πρέσβη επί τιμή Κωνσταντίνου Ι. Αιλιανού μέσα από την κυκλοφορία του βιβλίου του Γεώργιος Α´ – Αλέξανδρος Κουμουνδούρος: Η ρήξη, 1867 που διατίθεται από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Ο συγγραφέας είναι απόφοιτος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε τον τίτλο του Διδάκτορα Διπλωματικής Ιστορίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Η σταδιοδρομία του στο Διπλωματικό Σώμα ξεκίνησε το 1966, όταν εισήλθε ως Ακόλουθος Πρεσβείας στο Υπουργείο Εξωτερικών και υπηρέτησε ως Πρέσβης σε διάφορες περιοχές (Βαρσοβία, Νέο Δελχί και Βόννη). Υπήρξε, επίσης, μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1987, ενώ έχει περάσει και από τη θέση Γενικού Γραμματέα σε διάφορα Υπουργεία. Τιμήθηκε με την ύψιστη διάκριση για τη χώρα μας, τον Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα. Τέλος, έχει και πλούσια συγγραφική παρουσία με δεκάδες άρθρα και βιβλία, γύρω από τη νεότερη ιστορία.
Η τελευταία του, λοιπόν, αυτή μελέτη ασχολείται με ένα όχι και τόσο γνωστό ιστορικό περιστατικό, τη σχέση ανάμεσα στον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ και τον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, που οδήγησε τελικά στη ρήξη των σχέσεών τους και την παραίτηση του δεύτερου το 1867. Για αρχή, ο συγγραφέας μας εντάσσει στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής και όσα συνέβαιναν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπως ο Αυστρο-Πρωσσικός Πόλεμος του 1866, που αναστάτωσε τα ευρωπαϊκά και πάγωσε το Κρητικό Ζήτημα.
Έπειτα, αναφέρεται και στις σχέσεις των δύο ανδρών και τις διαφορές τους ως προς την εξωτερική πολιτική που θα έπρεπε να κρατήσει η χώρα, με τον Πρωθυπουργό να επιθυμεί μια πιο δυναμική στάση έναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για τη διαχείριση του Κρητικού Ζητήματος και, γενικότερα, στις σχέσεις με αυτήν, μια θέση που δεν συμμεριζόταν ο Βασιλιάς, καθώς δεν επιθυμούσε να οξύνει τα πνεύματα τόσο με τη γείτονα όσο και με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Επιπλέον, τριβή δημιουργήθηκε και όταν ο Γεώργιος ανακοίνωσε πως θα παντρευτεί τη μεγάλη Δούκισσα Όλγα της Ρωσίας —ανιψιά του Τσάρου Αλέξανδρου Β΄— με τον Κουμουνδούρο να θεωρεί πως ένας τέτοιος γάμος θα διατάρασσε τις σχέσεις της Ελλάδας με τις άλλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται, επίσης, οι θέσεις τους και οι εξελίξεις για τους εξοπλισμούς της χώρας, οι λεπτομέρειες της ελληνοσερβικής συνθήκης —που υπογράφηκε τελικά τον Σεπτέμβριο του 1868—, διάφορα εσωτερικά ζητήματα και άλλες πτυχές που απασχόλησαν την Ελλάδα το διάστημα αυτό. Τελικά, οι σχέσεις των δύο ανδρών περιήλθαν σε τέλμα με αποτέλεσμα την παραίτηση του Πρωθυπουργού τον Δεκέμβριο του 1867.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρουμε πως στο έργο του Αιλιανού παρατίθεται πρωτογενές υλικό από δύο βασικά έργα της εποχής το Ημερολόγιο του Υπουργού Χαράλαμπου Χριστόπουλου (που επιμελήθηκε ο Παναγιώτης Ξ. Νικολακόπουλος) και το Ανέκδοτες επιστολές του 1867, Άγνωστη αλληλογραφία του Βασιλέως Γεωργίου Α΄ προς τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, με τον Αιλιανό να επιμελείται την έκδοσή του. Έτσι, ο αναγνώστης αποκτά μια ευρεία εικόνα τόσο για την εποχή όσο και για τις σχέσεις των δύο ανδρών.
