Της Αναστασίας Δρόσου,
Όταν τον Νοέμβρη ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping δήλωσε πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις σινοαμερικανικές σχέσεις είναι η Ταϊβάν, τόνισε μία μεγάλη πολιτική αλήθεια. Με ωμότητα παραδέχτηκε πως οι βλέψεις της Κίνας προς την Ταϊβάν στρέφονται θεωρητικά προς την ειρηνική ενσωμάτωσή της, αλλά δεν αποκλείεται η προσφυγή στα όπλα. Φυσικά, ο Biden ακολούθησε τη γνωστή αμερικανική ρητορεία, διπλωματική μάλλον παρά πολιτικά ρεαλιστική, τονίζοντας ότι οι Η.Π.Α. υποστηρίζουν την ειρήνη, την οποία ως συνήθως θα υπερασπιστούν σε περίπτωση κινεζικής απειλής.
Κι ενώ τον τελευταίο χρόνο, οι εντάσεις κορυφώθηκαν, με την Κίνα να φτάνει ένα βήμα πριν τον πόλεμο, πραγματοποιώντας επιδείξεις στρατιωτικής δύναμης κοντά στα εδάφη της Ταϊβάν δύο φορές, το νησί φαίνεται να βασίζει την τύχη του στην αμερικανική στήριξη. Απέχοντας μόλις 100 μίλια από τις κινεζικές ακτές και με πληθυσμό μόλις 28 εκατομμύρια είναι αφενός έρμαιο στα χέρια των Η.Π.Α., αφετέρου καταδικασμένη σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης. Ανάμεσα στα άλλα, στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές νικητής αναδείχθηκε ο Lai-Ching te, από τη «φάρα» των Δημοκρατικών, κατά τους αναλυτές επειδή μεταξύ των άλλων έμοιαζε ως ο υποψήφιος που θα συμπαθούσαν οι Αμερικανοί.
Γιατί όμως τόση φασαρία για ένα σχετικά μικρό νησί; Αυτή τη στιγμή, τόσο οι Η.Π.Α. όσο και η Κίνα αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του Παγκόσμιου Α.Ε.Π. η καθεμία. Ο ανταγωνισμός μεταξύ τους είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Αν η Κίνα κυριαρχήσει στην Ασία, κάτι που ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει, τότε θα μπορέσει να ελέγξει παραπάνω από το 50% της παγκόσμιας οικονομίας και να κυριαρχήσει στη συνέχεια σταδιακά σε όλο τον κόσμο. Σενάριο που, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, είναι απολύτως εφικτό. Ταυτόχρονα, όμως, πρόκειται για ένα πρωτείο που ανέκαθεν διεκδικούσαν οι Η.Π.Α..
Σε αυτό το σημείο έρχεται στο προσκήνιο η Ταϊβάν, ως μία χώρα με διπλή σημασία. Πρώτον, στρατηγικά η Ταϊβάν είναι απαραίτητη για την αμυντική προστασία της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και των Φιλιππίνων. Επομένως, η ενσωμάτωση της Ταϊβάν στην Κίνα θα της επέτρεπε να κυριαρχήσει στον Ειρηνικό Ωκεανό. Άλλωστε, κατέχει τα μέσα, με το κινεζικό πολεμικό ναυτικό να εκσυγχρονίζεται και να γιγαντώνεται διαρκώς. Δεύτερον, η Ταϊβάν υπήρξε τον τελευταίο αιώνα το προπύργιο της αμερικανικής πολιτικής στην Ασία. Έχει συμβολικό και διπλωματικό ρόλο για τις Η.Π.Α., που έτσι δηλώνει την παρουσία της στην Ασία, αλλά και τη «μεγαλοπρέπεια» με την οποία αντιμετωπίζει τους συμμάχους της. Εάν χαθεί η Ταϊβάν, χάνεται και ένα μεγάλο κομμάτι του αμερικανικού γοήτρου διεθνώς.
Ωστόσο, όπως συμβαίνει πάντα όταν εξετάζουμε τις διεθνείς σχέσεις και την πολιτική, φαίνεται να ξεχνάμε την ιστορική δύναμη που λέγεται λαός. Μπορεί οι κάτοικοι της Ταϊβάν να μην κρατούν στα χέρια τους το κουμπί να ξεκινήσουν και να σταματήσουν μία στρατιωτική κρίση στην περιοχή, όμως η γνώμη τους δεν παύει να έχει βάρος. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Νοέμβριο από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Σπουδών της Ταϊβάν, το 82% των κατοίκων του νησιού πιστεύουν ότι η κινεζική απειλή είναι εντονότερη τα τελευταία χρόνια. Ανασφάλεια η οποία δεν συνοδεύεται, όμως, από την αντίστοιχη εμπιστοσύνη προς τις Η.Π.Α.. Η ίδια έρευνα αποκάλυψε πως μόλις το 34% των συμμετεχόντων θεωρούσαν τις Η.Π.Α. αξιόπιστο σύμμαχο.
Αυτό το «Σύμπλεγμα Εγκατάλειψης» που κατατρύχει τους Ταϊβανέζους δεν είναι απολύτως αβάσιμο. Από το 1950 και έπειτα, Αμερικανοί στρατιώτες άρχισαν να εγκαθίστανται στο νησί, με σκοπό την προστασία του σε περίπτωση ανάγκης, ωστόσο μέχρι το 1971, όταν υπογράφηκε η σχετική σύμβαση στήριξης των Η.Π.Α. προς την Ταϊβάν σε περίπτωση επίθεσης, οι στρατιώτες έγιναν καπνός. Εξάλλου, στα μάτια των Ταϊβανέζων, οι Η.Π.Α. δεν έστειλαν στρατεύματα στην Ουκρανία για να την υπερασπιστούν, οπότε γιατί να στείλουν στην Ταϊβάν σε περίπτωση πολέμου; Ακόμη, η πολιτική εσωστρέφειας που ακολούθησε ο Trump, εγείρει ερωτήματα για το ευμετάβλητο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Αυτό που ζητούν οι Ταϊβανέζοι φαίνεται να είναι σταθερότητα, που εκφράζεται έμπρακτα. Η αγορά όπλων από τις Η.Π.Α. δεν αρκεί για εκείνους. Κάποιοι δίνουν έμφαση στην παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί, στην ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας, στη δημοσιοποίηση κοινών σχεδίων και συμφωνιών. Και όσο οι Η.Π.Α. φαίνεται να μένει στα λόγια, θα κάνει άραγε και η Κίνα το ίδιο;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Xi Told Biden Taiwan is biggest, most dangerous issue in bilateral ties, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Taiwan’s Doubts About America Are Growing. That Could Be Dangerous, New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Why Protecting Taiwan Really Matters to the U.S., Time, διαθέσιμο εδώ
- Taiwan poll shows dip in US trust amid growing concern over China, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
