Η Επανάσταση των Ρόδων

Του Νίκου Λυκομήτρου,

Η Γεωργία το 2003-04 υπέστη μια σημαντική πολιτική αλλαγή, η οποία έχει σημαδεύσει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική της πορεία έως σήμερα.

Το 1991 η Γεωργία, όπως και οι υπόλοιπες σοβιετικές δημοκρατίες, απέκτησε την ανεξαρτησία της. Πρώτος πρόεδρος της χώρας ήταν ο Zviad Gamsakhurdia σε μια περίοδο εμφύλιας συμπλοκής, που η Αμπχαζία και η νότια Οσετία πάλευαν για την απόσχισή τους από την Γεωργία λόγω διαφορετικής εθνότητας. Παράλληλα, η οικονομική κατάσταση στην Γεωργία, όπως και στις υπόλοιπες δημοκρατίες εκείνη την εποχή, ήταν άσχημη. Το 1992 επανήλθε στη Γεωργία ο Eduard Shevardnadze, ο οποίος διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης και νωρίτερα επικεφαλής της σοβιετικής Γεωργίας, και συνέβαλε σημαντικά στη βελτίωση των αμερικανοσοβιετικών σχέσεων.

Το 1995 και το 2000 επανεξελέγη στις Εκλογές της χώρας. Επιβίωσε από απόπειρα δολοφονίας ενώ προσπάθησε να επανεντάξει την Αμπχαζία και τη νότια Οσετία στη Γεωργία. Ο ίδιος όμως παρέδωσε μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά στη χώρα του, καθώς η θητεία του έχει αμαυρωθεί από καταγγελίες για διαφθορά και ευνοιοκρατία. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, προσπάθησε να φέρει μια ισορροπία μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Από το 2000 ήδη άρχισε να πέφτει η δημοτικότητά του, καθώς τον ίδιο χρόνο το κόμμα των Νέων Δικαιωμάτων που αποσπάστηκε από το κόμμα του Eduard Shevardnadze άρχιζε να αντλεί βουλευτές από το κυβερνών κόμμα και πολλοί αποχώρησαν από αυτό για να μπουν στο κόμμα της αντιπολίτευσης ή να ιδρύσουν δικά τους. Η Ένωση Πολιτών Γεωργίας του Shevardnadze υπέστη συντριπτική ήττα στις δημοτικές εκλογές του 2002 κερδίζοντας ελάχιστες έδρες, αν και κατάφερε εντέλει να ανακάμψει κάπως μετά. Παράλληλα, η διεθνής υποστήριξη στο καθεστώς Shevardnadze έπεφτε και ΜΚΟ, πολλές με αμερικανική υποστήριξη, άρχισαν να αποκτούν επιρροή στους κατοίκους της χώρας και να διαδίδουν τις θέσεις τους στο κόσμο.

Στις 2 Νοεμβρίου 2003 έγιναν Kοινοβουλευτικές Eκλογές. Καθώς υπήρχαν υποψίες για παρατυπίες και νοθεία, άρχισαν διαδηλώσεις, οι οποίες οδήγησαν στην παραίτηση του Shevardnadze μερικές μέρες αργότερα, καθώς ο κόσμος θεωρούσε τις εκλογές σαν ελπίδα για να αλλάξει η κατάσταση στην χώρα χωρίς επιτυχία. Οι κινητοποιήσεις αυτές έμειναν γνωστές ως η Επανάσταση των Ρόδων.

Η Επανάσταση των Ρόδων είχε διάφορες αιτίες, όπως η διαφθορά, το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, η κλεπτοκρατία και άλλα. Στην τροφοδότηση της οργής που οδήγησε στην ειρηνική αυτή επανάσταση συνέβαλε και η ύφεση στην οικονομία αλλά και η εγκατάλειψη των υποδομών στην τύχη τους, οι οποίες προέρχονταν από τη σοβιετική εποχή. Η επανάσταση ξεκίνησε την επομένη των εκλογών, καθώς σημαντικό μέρος του κόσμου επιθυμούσε να αλλάξει την κατεύθυνση της χώρας του, δεδομένης και της νοθείας που είχε ακολουθήσει η κυβέρνηση προκειμένου να αυξήσει τα ποσοστά της στις εκλογές. Την επανάσταση υποστήριξε μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Ακριβώς επειδή μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν υπέρ της πολιτικής αλλαγής μέσω μιας νέας κυβέρνησης η οποία θα συνέβαλε στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, η επανάσταση αυτή ήταν ειρηνική και δεν έπεσε καμία σφαίρα. Στις 22 Νοεμβρίου 2003, καθώς ο Shevardnadze ήταν έτοιμος να κάνει την ομιλία του και να σημάνει έτσι την αρχή της νέας θητείας της κυβέρνησής του, διαδηλωτές εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο σταματώντας την τελετή, κάτι το οποίο οδήγησε την επόμενη μέρα στην παραίτησή του και την ανάληψη της εξουσίας από τον Mixeil Saakaşvili λίγο αργότερα, τον αρχηγό της κίνησης αυτής.

Ο Saakaşvili και το κεντροδεξιό Εθνικό Ενωμένο Κίνημα εξελέγη με 96% στις Εκλογές του 2004, σηματοδοτώντας μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Η κυβέρνηση του Saakaşvili κατάφερε να βελτιώσει σημαντικά τη λειτουργία των θεσμών και να μειώσει την διαφθορά σε ένα καλό βαθμό, ειδικά όσον αφορά τα θέματα καθημερινής ζωής. Η κυβέρνηση του Saakaşvili επίσης προσπάθησε να μειώσει τη γραφειοκρατία και να στρέψει τη χώρα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, η ένταξη της οποίας σε αυτούς τους οργανισμούς αποτελεί μακροπρόθεσμο στόχο. Η δωροδοκία μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων εκμηδενίστηκε, όπως και τα φαινόμενα χρηματισμού για θέματα καθημερινής ζωής. Η κυβέρνηση κατάφερε να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα των υποδομών και τα οικονομικά της χώρας έγιναν και πάλι λειτουργικά και, παράλληλα, απολύθηκαν αξιωματούχοι και αστυνομικοί για διαφθορά.

Βέβαια, και ο Saakaşvili εμφάνισε προβληματική συμπεριφορά μετέπειτα. Μεταξύ άλλων, κατηγορήθηκε για διαφθορά, για τον ξυλοδαρμό ενός πολιτικού αντιπάλου του και το κλείσιμο ενός τηλεοπτικού σταθμού. Ακόμα, υπερεκτιμώντας τις δυνατότητες του γεωργιανού στρατού, ενεπλάκη ενεργά σε σύγκρουση με τη Ρωσία για την Αμπχαζία και τη νότια Οσετία, κάτι που οδήγησε στην οριστική απώλεια αυτών των περιοχών. Η Κυβέρνησή του αντέδρασε βίαια σε μετέπειτα διαδηλώσεις της Αντιπολίτευσης, τις οποίες μεταξύ άλλων διοργάνωσαν πρώην σύμμαχοι του. Επίσης, η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος δεν βελτιώθηκε και το εισόδημα των πολιτών έχει ακόμη αρκετό δρόμο για να βελτιωθεί, καθώς η οικονομία αυξήθηκε σημαντικά με την επιβολή μεταρρυθμίσεων, αλλά το ποσοστό φτώχειας έπεσε ελάχιστα επί των ημερών του. Μετέπειτα, ανέλαβε κυβερνήτης της περιφέρειας Οδησσού στην Ουκρανία και σήμερα κρατείται στη φυλακή για τον ξυλοδαρμό πολιτικού αντιπάλου του.

Η Επανάσταση των Ρόδων προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στη γεωργιανή εξωτερική πολιτική και από μια ισορροπημένη τροχιά κινήθηκε αποφασιστικά προς τη Δύση. Η εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών –όπως έδειξαν τα μεγάλα ,κατά καιρούς, κύματα διαδηλώσεων για διάφορες αιτίες και λόγους– αυξήθηκε, η διαφθορά μειώθηκε και ο κρατικός μηχανισμός υπέστη μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Σήμερα, ο ηγέτης της Saakaşvili είναι αμφιλεγόμενο άτομο, καθώς έχει εμπλακεί σε σειρά από σκάνδαλα και κρατείται στη φυλακή. Σίγουρα η Γεωργία έχει δρόμο μπροστά της, μέχρι να φτάσει στην ευημερία. Καθώς οι λαοί στην πρώην Σοβιετική Ένωση αναζητούν τον καλύτερο δρόμο προς το μέλλον, οι αναζητήσεις είναι συνεχείς και η εμπλοκή των ανθρώπων με τα κοινά σημαντική.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Eduard Shevardnadze, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
• Georgia: Shevardnadze Leaves Complicated Political Legacy, eurasianet.org, διαθέσιμο εδώ