Του Θανάση Μάριζα,
Ο Macron έρχεται αντιμέτωπος με αλλεπάλληλες κρίσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας, αδυνατώντας να διασφαλίσει μια σταθερότητα και αντιμετωπίζοντας, όλο και περισσότερο, την προοπτική μιας ήττας στις Ευρωεκλογές, από τη μισητή ακροδεξιά της Le Pen. Ο Sunak δε διέθετε ουσιαστικό έλεγχο στην πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου ούτε για μια ημέρα, όντας έτοιμος για ολοτελή κατάρρευση στις εγχώριες εκλογές, όποτε αυτές τελικά πραγματοποιηθούν. Ο Scholz γλιτώνει «παρά τρίχα» μια κρίση στο εσωτερικό, κρατώντας ενωμένο τον γερμανικό κυβερνητικό συνασπισμό από μία κλωστή. Όταν οι ηγέτες των παραδοσιακών ευρωπαϊκών δυνάμεων «υπνοβατούν» στο τιμόνι των εκάστοτε χωρών τους, τότε αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως ενδεικτικό της ευρύτερης κατάστασης στην ίδια την Ένωση, έτσι δεν είναι;
Το πρόβλημα που θα μας απασχολήσει, στο παρόν κείμενο, αφορά την (τόσο πολυσυζητημένη όσο και πολύπαθη) ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια. Το 2024 δε χρειάστηκε, άλλωστε, να εξελιχθεί σταδιακά σε περίοδο κρίσεως – τα περσινά «φαντάσματα» συνεχίζουν ακάθεκτα να στοιχειώνουν το παγκόσμιο (και, κατ’επέκταση, ευρωπαϊκό) ΄΄status quo΄΄. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως το συνονθύλευμα των εκπροσώπων της Γηραιάς Ηπείρου, έρχεται άμεσα αντιμέτωπη με τις εξής αντιξοότητες: την εξαιρετικά εύθραυστη κατάσταση στη Γάζα, τις απροσδόκητες προκλήσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, την πιθανή αλλαγή ηγεσίας στις (πάντοτε απρόβλεπτες) επερχόμενες εκλογές των Η.Π.Α. και, φυσικά, τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Κοινός παρονομαστής των ανωτέρω «αγκαθιών», όταν εκείνα εξετάζονται υπό την ευρωπαϊκή σκοπιά, είναι το ΝΑΤΟ. Η Βορειοατλαντική Συμμαχία, εξάλλου, είναι συνώνυμη με την ίδια την έννοια της διασυνοριακής ασφάλειας στην Ευρώπη. Έχει, ωστόσο, πράξει τα δέοντα στη διαχείριση των εν λόγω ζητημάτων; Ή μήπως κι η ίδια η Ένωση, αντί για «γρανάζι» στη μεταφορική συμμαχική μηχανή, έχει αποτελέσει, τελικά, κώλυμα στη λειτουργία της; Μια λεπτομερέστερη ματιά ίσως μπορεί να προσφέρει μια (έστω και περιορισμένη) απάντηση στα συγκεκριμένα ερωτήματα.
Ας ξεκινήσουμε από τη Μέση Ανατολή. Η μαζική εξαθλίωση του παλαιστινιακού λαού, σε αντιδιαστολή με τις στενά ανεπτυγμένες σχέσεις Δύσης – Ισραήλ, έχουν φέρει την Ευρώπη ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Η πιο «ουδέτερη» λύση κι αυτή που, ως αποτέλεσμα, υποστηρίζεται και από την Ένωση, είναι αυτή των δυο κρατών. Κρίμα, όμως, που το Τελ Αβίβ δε φαίνεται να διαθέτει την ίδια άποψη. Αυτό διαπίστωσε και ο κατ’ εξοχήν αξιωματούχος της Ε.Ε. σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Josep Borrell, όταν το ειρηνευτικό του πλάνο αγνοήθηκε παντελώς από τον Ισραηλινό Υπουργό Εξωτερικών, Israel Katz. Ο πρώτος απέμεινε, τελικά, να μουρμουρίζει αποσβολωμένος για απροσδιόριστες «συνέπειες» προς την ισραηλινή πλευρά.
Τα πράγματα δε βαίνουν ομαλότερα στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι ισλαμικές παραστρατιωτικές ομάδες Houthi τρομοκρατούν τα εμπορικά πλοία στη Διώρυγα του Σουέζ, προκαλώντας άμεσο αντίκτυπο στο ευρύτερο διεθνές εμπόριο. Οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισαν να δράσουν, με το (ομολογουμένως ατελές και αμφιλεγόμενο) σχέδιο «Φύλακας της Ευημερίας (Prosperity Guardian)». Το θέμα είναι πως αυτό έγινε χωρίς ενωσιακή συμμετοχή ή, έστω, υπό κάποια συλλογικά συμφωνημένη στάση: κάποιες χώρες συμμετείχαν με δική τους πρωτοβουλία (Ολλανδία, Δανία, Ελλάδα), άλλες παρείχαν μονάχα… γραπτή υποστήριξη (Γερμανία, Γαλλία), ενώ άλλες δε συμμετείχαν καθόλου (Ισπανία, Ιταλία). Ανεξαρτήτως του εάν το αγγλοσαξονικό σχέδιο ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή, η συγκεκριμένη «κακοφωνία» μόνο αρνητικά στοιχεία μπορεί να προβάλλει.
Μήπως η κοντινότερη, σε εδαφική απόσταση, Ουκρανία έχει προκαλέσει μια αντίστοιχα διευκολυμένη δυτική συνεννόηση, όσον αφορά την περίπτωσή της; Η απάντηση είναι κι εδώ αρνητική. Το Παρίσι οριακά προσποιείται πως συμμετέχει στην οικονομική και οπλική ενίσχυση του Κιέβου, το Βερολίνο αδυνατεί να ολοκληρώσει τις εντυπωσιακές δεσμεύσεις του, από το τέλος του περασμένου μήνα (και έτους), και η Ουάσινγκτον συνεχίζει να ταλανίζεται από εκφάνσεις εγχώριας ασυμφωνίας, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την ίδια την επιβίωση του ουκρανικού κράτους. Όλα αυτά, ενώ η Ένωση φαίνεται να υπέκυψε στους εκβιασμούς της ατίθασης Ουγγαρίας και να της επέτρεψε πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις, παρά τους στενούς δεσμούς της τελευταίας με τη Ρωσία.
Τι επιφυλάσσει, λοιπόν, το μέλλον; Περισσότερη αβεβαιότητα, είναι η ευκολότερη και αμεσότερη παρατήρηση. Ο καιριότερος «πονοκέφαλος» προέρχεται, για μια ακόμη φορά, από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Η (όλο και πιο ερεβώδης) προοπτική της επανεκλογής Trump πιθανώς να σημάνει και τον «επικήδειο» του ΝΑΤΟ. Οι ηγέτες της ευρωπαϊκής πλευράς, εξάλλου, ελάχιστο κίνητρο χρειάζονται, για να ξαναρχίσουν να φλυαρούν περί «εγκεφαλικού θανάτου» της συμμαχίας. Ορισμένες πιθανές δικλείδες ασφαλείας, όπως ο πάντα επίκαιρος Ευρωπαϊκός Στρατός, είναι ακόμη σε υπερβολικά υποθετικό στάδιο, για να γίνουν πράξη. Η Ένωση, λοιπόν, καλείται να πάρει μια απόφαση: όντας αντιμέτωπη με ένα ζοφερό παρόν και, πιθανώς, ακόμη ζοφερότερο μέλλον, θα συγκεντρώσει τις δυνάμεις της και θα συμπεριφερθεί, επιτέλους, ως μια ενιαία ισχυρή οντότητα ή θα συνεχίσει να «υπνοβατεί» τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Europe is heading for perilous waters, and its leaders are dozing at the tiller, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Israel-E.U. Meeting on Gaza’s Future Yields Division and Confusion, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Red Sea: Why have some EU nations distanced themselves from the US operation against the Houthis?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- EU releases funds to Hungary in controversial move, Deutsche Welle (DW), διαθέσιμο εδώ
- Trump vowed he’d ‘never’ help Europe if it’s attacked, top EU official says, Politico, διαθέσιμο εδώ
