Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Μπορεί να λέμε πως ζούμε στην Ευρώπη του 2024 και να θεωρούμε τη χώρα μας «μπροστά» σε πολλά πράγματα σε σχέση με το παρελθόν. Μπορεί να λέμε ότι, πλέον, κατοχυρώνονται νομικά πολλά ανθρώπινα δικαιώματα που δεν αναγνωρίζονταν παλιά και πως η αντίδραση του κόσμου έχει αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο απέναντι σε βασικά ζητήματα. Και, πράγματι, ισχύουν όλα αυτά. Παρ΄ όλα αυτά, ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε ακόμα ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι «μεγάλος»…
Αφορμή για αυτή την ανησυχία αποτέλεσε ένα πρόσφατο περιστατικό. Πριν λίγες ημέρες, μπήκα σε ένα αστικό, το οποίο περνάει από μια περιοχή της πόλης, όπου υπάρχουν camp προσφύγων. Όπως ήταν φυσικό, καθώς μπήκα στα μέσα της διαδρομής, το αστικό ήταν γεμάτο με πρόσφυγες διαφορετικών εθνοτήτων, οι οποίοι πήγαιναν προς το κέντρο της πόλης. Έτυχε να ανέβω στο αστικό μαζί με έναν ηλικιωμένο κύριο, ο οποίος είχε ήδη προλάβει να βάλει τη μάσκα του και όντας δίπλα μου, μου είπε: «Μάσκα δεν έχεις; Βάλε το κασκόλ σου μπροστά τότε. Μπλέξαμε». Δεν είπα κάτι και απλώς γύρισα από την άλλη πλευρά. Κατεβαίνοντας από το αστικό σκεφτόμουν αυτό που συνέβη. Η αλήθεια είναι πως με κατέκλυσε θυμός τόσο για τον κύριο όσο και για τον εαυτό μου που δεν βρήκα το θάρρος να αντιπαρατεθώ στα λεγόμενά του. Σκεφτόμουν πως δεν είναι δυνατόν στη σημερινή εποχή να υποστηρίζει κάποιος κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν μπορούσα να αγνοήσω την ηλικία του και τη νοοτροπία της εποχής, στην οποία μεγάλωσε και έζησε. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως μόλις το 2020, το κόμμα της Χρυσής Αυγής ανακηρύχθηκε εγκληματική οργάνωση, ενώ στις περασμένες εκλογές, κόμματα με παρόμοιες αντιλήψεις κέρδισαν σημαντικό ποσοστό της ψήφου του ελληνικού λαού.
Τέτοια φαινόμενα ρατσισμού δεν είναι σπάνια στη χώρα μας. Αρκεί να σκεφτούμε πόσες φορές κάποιος απέφυγε να καθίσει δίπλα σε κάποιον «ξένο» ή τον κοίταξε με ελεγκτικό και καχύποπτο βλέμμα. Η άποψη ότι όσοι προέρχονται από τις χώρες της λεγόμενης «Ανατολής» ή από χώρες της Ευρώπης με λιγότερο κύρος φέρουν μαζί τους μία σειρά από μολυσματικές ασθένειες, δεν είναι τίποτα άλλο από μία ξεκάθαρη έκφραση της αποικιοκρατικής λογικής περί «καθαρότητας» του λευκού, ευρωπαϊκού υποκειμένου. Η σύγχρονη μορφή ρατσισμού μπορεί να μη βασίζεται σε βιολογική διάκριση περί «ανώτερων» και «κατώτερων», βασίζεται, όμως, σε μία πολιτισμική διάκριση, η οποία υποστηρίζει μία ασυμβατότητα μεταξύ των λαών. Με άλλα λόγια, πολλοί πολιτισμοί δεν μπορούν να συνυπάρξουν λόγω των διαφορετικών τρόπων ζωής τους. Σε αυτόν τον τρόπο ζωής, ανάγονται πλέον και ασθένειες που αποδίδονται στους πρόσφυγες και τους μετανάστες στη χώρα μας, καθώς συχνά ακούγονται απόψεις περί «βρωμιάς» και ενός ανθυγιεινού τρόπου ζωής.
Η αλήθεια είναι πως οι μετανάστες και οι πρόσφυγες είναι περισσότερο ευάλωτοι σε λοιμώξεις και ασθένειες, όχι όμως λόγω του πολιτισμού τους. Αλλά, αντίθετα, λόγω των κακουχιών και της εξάντλησης, που έχουν βιώσει, και, φυσικά, λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης που υπάρχουν στις χώρες υποδοχής. Άλλωστε, σε χώρες, όπου το σύστημα υγείας έχει καταρρεύσει λόγω των πολεμικών πράξεων σε αυτές, όπως η Συρία, είναι λογικό πολλά παιδιά να μην έχουν προλάβει να εμβολιαστούν κατάλληλα. Δεν πρόκειται, λοιπόν, περί «καθαρότητας» των πολιτισμών, αλλά περί των συνθηκών, στις οποίες εκτίθενται τα άτομα και, μάλιστα, στις «υγιείς ευρωπαϊκές» χώρες. Κλείνοντας, το φαινόμενο του ρατσισμού έχει λάβει ανά τους καιρούς πολλές μορφές, από βιολογικές μέχρι πολιτισμικές. Αν και έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την καταπολέμησή του, υπάρχει ακόμα μεγάλος δρόμος να διανύσουμε. Το σημαντικό είναι τόσο εμείς οι ίδιοι προσωπικά να φροντίσουμε να ενημερωνόμαστε και να αντιδρούμε κατάλληλα όσο και το κράτος να προβεί στις ανάλογες δράσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 10 στοιχεία για την υγεία των μεταναστών και προσφύγων, socialpolicy.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Μεταφέρουν ασθένειες στην Ευρώπη οι πρόσφυγες;, gr.euronews.com. Διαθέσιμο εδώ
- Ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» και το φάντασμα του ρατσισμού και της αποικιοκρατίας, www.in.gr. Διαθέσιμο εδώ
