Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το ελληνικό κράτος ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα, είτε οικονομικά -λόγω της πτώχευσης του 1893 και της επιβολής του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου το 1898- είτε εθνικά -με αποτέλεσμα την ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο το 1897- εξακολουθούσαν να ταλανίζουν το ελληνικό γίγνεσθαι και τα πρώτα χρόνια του 20ού, με συνέπεια την ανάδειξη βραχύβιων κυβερνήσεων, και τη γενικότερη πολιτική αστάθεια. Η εκδήλωση του κινήματος στο Γουδί το 1909 και η «πρόσκληση» στον Κρητικό Ελευθέριο Βενιζέλο, που είχε ήδη διακριθεί λόγω της ανάμειξής του στην Επανάσταση του Θερίσου το 1905 με αίτημα την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, αποτέλεσε μια αναγνώριση της ποιότητάς του, ακόμη κι αν τότε αρνήθηκε να αναλάβει τα ηνία του κράτους. Ήταν ένας από τους πιο έμπειρους πολιτικούς της ιστορίας του μέχρι τότε ελληνικού κράτους που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Έγινε γνωστός για τη δράση του κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και για τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε κατά τη διάρκεια των περιόδων που υπηρέτησε ως Πρωθυπουργός.
Η εκλογική αναμέτρηση του Αυγούστου του 1910, παρά το γεγονός ότι τα παλαιά κόμματα συγκέντρωσαν περίπου 200 έδρες, ανέδειξε τη «στροφή» του εκλογικού σώματος και τη συσπείρωση δυνάμεων γύρω από το πρόσωπο του Βενιζέλου, ο οποίος εξελέγη πρώτος Βουλευτής, παρά το γεγονός ότι απουσίαζε στην Ελβετία κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Ο Βασιλιάς Γεώργιος, αντιλαμβανόμενος τη δυναμική του Βενιζέλου, τον όρισε Πρωθυπουργό. Λίγες μέρες αργότερα, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε και προκηρύχθηκαν νέες Εκλογές για την 28η Νοεμβρίου και, όπως αποδείχθηκε, η έκβασή τους ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους και αποτελεί μια εμβληματική στιγμή της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας.
Η βενιζελική παράταξη κατάφερε να εκλέξει 307 Βουλευτές σε σύνολο 362, εκ των οποίων οι περισσότεροι δεν είχαν εκλεγεί ξανά. Ο Κρητικός πολιτικός είχε πλέον το ελεύθερο να εφαρμόσει το κυβερνητικό του πρόγραμμα. Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα κατά την πρώτη θητεία του ως Πρωθυπουργού ήταν η αναθεώρηση του Συντάγματος που πραγματοποιήθηκε το 1911. Βάσει αυτού διατηρήθηκε το Πολίτευμα και γενικότερα η οργανωτική δομή της Πολιτείας, όμως δόθηκε έμφαση στην κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων, στο ασυμβίβαστο του βουλευτικού αξιώματος με άλλη δημόσια θέση, στη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση, ενώ απαγορεύτηκε στους στρατιωτικούς και τους δημοσίους υπαλλήλους να θέτουν υποψηφιότητα για Βουλευτές. Παρά την τάση ανανέωσης που επήλθε, ο Βενιζέλος προσπάθησε να διατηρήσει κάποιες ισορροπίες με τις συντηρητικές ομάδες, όπως συνέβη με το ζήτημα της επίσημης γλώσσας του κράτους και επιχείρησε να ενισχύσει την οικονομία της χώρας με διάφορα οικονομικά μέτρα.
Μία κίνηση που προκάλεσε ορισμένες αντιδράσεις στο βενιζελικό στρατόπεδο ήταν η επιλογή του να επαναφέρει στην ηγεσία του στρατού τον διάδοχο Κωνσταντίνο. Αυτό, γιατί ερχόταν σε αντιδιαστολή με τη διάθεσή του να αναδιοργανώσει τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας και να αποκτήσει ερείσματα σε αυτά. Παρόλα αυτά, είχε γίνει αντιληπτή η εμπλοκής της Ελλάδας στις πολεμικές συρράξεις, προκειμένου να ικανοποιήσει τις εθνικές της βλέψεις.
Ο απολογισμός της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας του Ελευθέριου Βενιζέλου μόνο θετικό πρόσημο μπορεί να λάβει, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από τις Εκλογές του Μαρτίου του 1912 με τη θριαμβευτική επικράτηση του κόμματος των Φιλελευθέρων. Έτσι, το μεταρρυθμιστικό του έργο συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός ότι είχε να αντιμετωπίσει μείζονος σημασίας προσκλήσεις, και καθόρισε σε ένα βαθμό την πορεία της Ελλάδας μελλοντικά. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Βενιζέλος εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς της ελληνικής ιστορίας και υπηρέτησε ως πρωθυπουργός πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Eλευθέριος Βενιζέλος: To Kίνημα στο Γουδί, η άφιξη στην Αθήνα και η αφετηρία μιας λαμπρής πορείας, in.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Συλλογικό Έργο (2000), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1881 ως 1913, Εκδοτική Αθηνών
