Της Μαρίας Σαρηγιαννίδου,
Η διαχείριση των ψυχικών νοσημάτων αποτελεί μια πρόκληση για την κοινότητα της ψυχικής υγείας. Η συννοσηρότητα είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο, το οποίο ταλανίζει την κοινότητα, αλλά τα τελευταία χρόνια, και ειδικά μετά την αποϊδρυματοποίηση (κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα), παρουσιάζεται έντονα το Σύνδρομο της Κυλιόμενης Πόρτας. Αφορά άτομα που χρήζουν συχνής νοσηλείας σε ψυχιατρικές δομές.
Το Σύνδρομο της Κυλιόμενης Πόρτας δεν αποτελεί πρόσφατο φαινόμενο, υπάρχουν ήδη καταγραφές από τον Freud, ο οποίος αναφέρεται σε ανθρώπους που επανεμφανίζουν συμπτώματα από διαφορετικές διαταραχές. Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, κυριαρχούν οι σύντομες νοσηλείες σε κλινικές και η παροχή κατάλληλης φροντίδας από τον κοινωνικό περίγυρο, γεγονός που οδήγησε αισθητά στη μείωση τον νοσηλευόμενων στις κλινικές.
Παρόλα αυτά, υπάρχει μια μερίδα ασθενών, περίπου το 10%, που απασχολεί συχνά τις ψυχιατρικές δομές, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ο όρος «Σύνδρομο της Κυλιόμενης Πόρτας» είναι δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια, καθώς δεν παρουσιάζεται συνοχή στη βιβλιογραφία, όπου τα κριτήρια ποικίλλουν. Όσον αφορά τη συχνότητα και το διάστημα μεταξύ των νοσηλειών, έχει υποστηριχθεί ότι πρέπει να είναι τουλάχιστον δύο μέσα σε διάστημα ενός χρόνου ή τρεις νοσηλείες μέσα σε τρία χρόνια. Άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να είναι περισσότερες από τρεις νοσηλείες μέσα σε διάστημα δυόμιση χρόνων, ενώ άλλοι μιλάνε για τρεις νοσηλείες μέσα σε έναν χρόνο. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως το σύνδρομο της κυλιόμενης πόρτας αφορά διαφορετικές χώρες, παρά τις διαφορές τους στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, γεγονός που εφιστά την προσοχή στη διερεύνησή του.
Το Σύνδρομο της Κυλιόμενης Πόρτας αναδεικνύει μια αδυναμία τόσο της κοινότητας ψυχικής υγείας όσο και του υποστηρικτικού δικτύου, ώστε να διατηρήσουν μια σταθερή πορεία της νόσου. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν το άτομο και την πορεία της νόσου του, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοηθούν, για να μπορέσουν να ελεγχθούν και να αποτρέψουν την περαιτέρω εμφάνιση του συνδρόμου. Προηγούμενες έρευνες έθεσαν ως ζήτημα κοινωνικό-δημογραφικούς, αλλά και κλινικούς-θεραπευτικούς παράγοντες, που ενδέχεται να επηρεάζουν και να επαναφέρουν διαρκώς το άτομο σε νοσηλείες.
Υπάρχουν, επομένως, πολλοί παράγοντες που επιδρούν στην πορεία της νόσου και στην επαγόμενη εμφάνιση του συνδρόμου. Αρχικά, αξίζει να αναφερθεί ότι δεν βρέθηκε καμία στατιστική διαφορά ανάμεσα στα δυο φύλα, αντίθετα υπήρξε έντονη συσχέτιση με την ηλικία του ατόμου και την οικογενειακή του κατάσταση. Πιο συγκεκριμένα, το σύνδρομο εμφανίστηκε περισσότερο στα νεαρότερα άτομα και σε αυτά που ήταν ανύπαντρα. Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που φάνηκε να επιδρούν στις επαναλαμβανόμενες νοσηλείες είναι ορισμένοι τύποι διαταραχών, όπως η διάγνωση διαταραχής χρήσης ουσιών, οι διαταραχές της διάθεσης, καθώς και η ψύχωση και η ψυχωτική διέγερση.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι, πολλές φορές, οι αγχώδεις διαταραχές οδηγούν στην εκδήλωση του φαινομένου, καθώς πυροδοτούν την ανάπτυξη νέας συμπτωματολογίας διαφορετικών διαταραχών, όπως οι διαταραχές της διάθεσης και η χρήση ουσιών, οι οποίες, με τη σειρά τους, επιδρούν στην εμφάνιση πολλαπλών νοσηλίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαταραχές που εμφανίζουν μικρότερη συσχέτιση με το φαινόμενο της κυλιόμενης πόρτας είναι οι διαταραχές της προσωπικότητας, καθώς, επίσης, τα μανιακά και υπομανιακά επεισόδια και οι τάσεις αυτοκτονίας.
Εκτός από τις ψυχιατρικές διαταραχές που επιδρούν στο φαινόμενο, και η συννοσηρότητα με οργανικές διαταραχές φάνηκε να έχει σημαντικό ρόλο. Ειδικότερα, σε συνδυασμό με τη χρήση ουσιών, φάνηκε να επιβαρύνει την κατάσταση η χρόνια πνευμονική διαταραχή, η ηπατίτιδα C και η υπέρταση, ενώ, σε συνδυασμό με συναισθηματικές διαταραχές, σημαντική επίδραση είχε ο υπερθυρεοειδισμός. Όσον αφορά τις κλινικές πρακτικές, οι δυο παράγοντες που φάνηκε να επιδρούν περισσότερο είναι η χορήγηση πρώτης γενιάς αντιψυχωτικών και η μεγαλύτερη παραμονή στην κλινική.
Εν κατακλείδι, στη διαχείριση των ψυχιατρικών διαταραχών είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διατηρούνται ορισμένες ισορροπίες που θα οριοθετούν το άτομο και θα το τοποθετούν εντός ορισμένων πλαισίων. Αν οι ισορροπίες αυτές δεν τηρούνται και χάνονται, είναι πολύ πιθανό το φαινόμενο της Κυλιόμενης Πόρτας να επανεμφανίζεται διαρκώς. Επομένως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ερευνήσουμε περαιτέρω όλες τις πιθανές αιτίες που ενδέχεται να οδηγούν σε αυτό το φαινόμενο και να δώσουμε βάση στη μείωσή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Searching for factors associated with the “Revolving Door phenomenon” in the psychiatric inpatient unit: A 5-year retrospective cohort study, sciencedirect.com. Διαθέσιμο εδώ
- The revolving door phenomenon in severe psychiatric disorders: A systematic review, journals.sagepub.com. Διαθέσιμο εδώ
- The ‘revolving door’ of mental illness: A meta-analysis and systematic review of current versus lifetime rates of psychological disorders, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
