Της Ναταλίας Ατζέμογλου,
Το παραλήρημα είναι μια σταθερή λανθασμένη πεποίθηση που βασίζεται στην ανακριβή ερμηνεία της εξωτερικής πραγματικότητας, παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο. Η πεποίθηση δεν συνάδει με την κουλτούρα ή την υποκουλτούρα του ατόμου και σχεδόν όλοι οι άλλοι γνωρίζουν ότι είναι ψευδής. Αυτή η εξάρτηση του παραληρήματος από το κοινωνικό/χρονικό πλαίσιο το διαφοροποιεί, άλλωστε, από τη σχιζοφρένεια.
Η διάγνωση μιας παραληρηματικής διαταραχής γίνεται όταν ένα άτομο έχει μία ή περισσότερες παραληρηματικές σκέψεις για έναn μήνα ή περισσότερο, οι οποίες δεν έχουν εξήγηση από άλλη φυσιολογική κατάσταση (κατάσταση που προκαλείται από ουσίες, ιατρική κατάσταση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση ψυχικής υγείας). Οι πολιτισμικές πεποιθήσεις του ατόμου πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν από τη διάγνωση, καθώς επηρεάζουν, επίσης, το περιεχόμενο των παραληρητικών ιδεών. Εκτός από τις ψευδαισθήσεις τις οποίες τρέφει το άτομο, η λειτουργικότητά του παραμένει φυσιολογική και η συμπεριφορά του δεν είναι προφανώς παράξενη.
Όσον αφορά τα επιδημιολογικά στοιχεία, ο επιπολασμός της παραληρητικής διαταραχής είναι σπανιότερος από άλλες καταστάσεις, όπως η σχιζοφρένεια, η διπολική διαταραχή και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι περίπου 40 έτη, αλλά το εύρος κυμαίνεται από 18 έως 90 έτη. Τα παραληρήματα έχουν διάφορες μορφές, κάθε μία από τις οποίες έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
- Καταδιωκτικό παραλήρημα: Πρόκειται για έναν από τους πιο συνηθισμένους τύπους παραληρητικών ιδεών και οι ασθενείς μπορεί να είναι αγχώδεις, ευερέθιστοι, επιθετικοί ή ακόμα και θύματα επιθέσεων.
- Ζηλοτυπικό παραλήρημα: Μπορεί μερικές φορές να συσχετιστεί με αυτοκτονικές ή ανθρωποκτονικές ιδέες και, ως εκ τούτου, η ασφάλεια αποτελεί σημαντικό παράγοντα αξιολόγησης και διαχείρισης.
- Ερωτομανικό παραλήρημα: Οι ασθενείς αυτοί είναι συνήθως κοινωνικά αποσυρμένοι, εξαρτημένοι, σεξουαλικά ανεσταλμένοι, με χαμηλό επίπεδο κοινωνικής ή/και επαγγελματικής λειτουργικότητας. Η «παράδοξη συμπεριφορά» είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό, που όλες οι αρνήσεις της αγάπης εκλογικεύονται ως επιβεβαιώσεις. Οι άνδρες με αυτόν τον τύπο παραληρήματος μπορεί να είναι πιο επιθετικοί.
- Σωματικός τύπος: Επίσης, ονομάζεται μονοσυμπτωματική υποχονδριακή ψύχωση και η διαταραχή της πραγματικότητας είναι σοβαρή. Ο ασθενής είναι αναμφισβήτητα πεπεισμένος για τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Ο πιο συνηθισμένος τύπος σωματικών παραληρημάτων είναι αυτός της μόλυνσης με παράσιτα, του σωματικού δυσμορφικού παραληρήματος και της οσμής του σώματος ή της κακοσμίας του στόματος. Οι ασθενείς αυτοί έχουν, επίσης, άγχος και νευρικότητα.
- Μεγαλοπρεπής τύπος: Γνωστοί και ως μεγαλομανία, διακρίνονται για την αυξημένη αυτοπεποίθηση.
- Μικτός τύπος: Οι ασθενείς έχουν δύο ή περισσότερα παραληρητικά θέματα.
- Απροσδιόριστος τύπος: Μερικές φορές δεν μπορεί να προσδιοριστεί μια κυρίαρχη παραίσθηση. Το σύνδρομο Capgras είναι ένα παραληρητικό σύνδρομο, που υπάρχει η πεποίθηση ότι ένα γνωστό πρόσωπο έχει αντικατασταθεί από έναν απατεώνα. Το σύνδρομο Cotard είναι όταν ο ασθενής πιστεύει ότι έχει χάσει τα υπάρχοντά του, την ιδιότητά του, ακόμα και τα σωματικά του όργανα.
- Παραληρητική διαταραχή στον σύντροφο ενός ατόμου με την παραληρητική διαταραχή: Αυτό είναι, επίσης, γνωστό ως κοινή ψυχωτική διαταραχή.
Παρόλο που δεν υπάρχει ένα σύνολο εργαστηριακών εξετάσεων που βάζουν τη στάμπα για την οριστική διάγνωση της παραληρητικής διαταραχής, θα πρέπει να εκτελεστούν απεικονιστικές ή εργαστηριακές εξετάσεις, για να αποκλειστούν οργανικά αίτια. Οι παραληρηματικές καταστάσεις που οφείλονται σε ουσίες θα πρέπει να αποκλείονται με τη διενέργεια εξέτασης ούρων για ναρκωτικά. Αφού αποκλειστούν οργανικά αίτια, θα πρέπει να διενεργηθεί κλινική εξέταση. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης του ασθενούς από κλινικό ιατρό, θα πρέπει να γίνει πλήρης εξέταση των ψυχικών λειτουργιών. Η οικογένεια και οι φίλοι θα μπορούσαν να αποτελούν σημαντική βοήθεια για τον ιατρό, διότι μπορούν να παράσχουν περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τις παραληρητικές ιδέες και, κυρίως, ένα χρονοδιάγραμμα των συμπτωμάτων που παρουσιάζονται.
Η καλή σχέση γιατρού-ασθενούς είναι το «κλειδί» για την επιτυχία της θεραπείας. Η ψυχοθεραπεία επιτυγχάνεται με μια σχέση εμπιστοσύνης θεραπευτή- θεραπευόμενου. Η συμμόρφωση ή μη του ασθενούς στη φαρμακευτική αγωγή είναι ο καλύτερος οδηγός για την επιλογή της κατάλληλης αντιψυχωσικής φαρμακευτικής αγωγής. Ένα αντιψυχωσικό θα πρέπει να ξεκινά για δοκιμαστική περίοδο έξι εβδομάδων, μετά την οποία γίνεται αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου. Η θεραπεία ξεκινάει με χαμηλή δόση. Ένα άλλο φάρμακο, από διαφορετική κατηγορία, μπορεί να δοκιμαστεί μετά από έξι εβδομάδες, εάν δεν παρατηρηθεί όφελος από την αρχική θεραπεία. Η πρόγνωση της παραληρηματικής διαταραχής είναι καλύτερη με τη θεραπεία και τη φαρμακευτική συμμόρφωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Delusional Disorder, ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Differences between delusional disorder and schizophrenia: A mini narrative review, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
