Της Εβελίνας Μάστουρα,
Σε μια δίκη, πλην των κυρίων διαδίκων, δύνανται να συμμετέχουν και τρίτα πρόσωπα. Η πρακτική αυτή προσιδιάζει στον θεσμό της παρεμβάσεως. Συνεπώς, παρέμβαση καλείται η διαδικαστική πράξη, κατά την οποία τρίτο πρόσωπο συμμετέχει στην εκκρεμή μεταξύ άλλων δίκη (άρθρο 79 επ. του κΠολΔικ). Ανάλογα δε με το έννομο συμφέρον του παρεμβαίνoντος, διακρίνεται σε κύρια και πρόσθετη. Κύρια καλείται η παρέμβαση, όταν τρίτο πρόσωπο παρεμβαίνει στην ανοιχθείσα μεταξύ άλλων δίκη, αντιποιούμενος, ολικά ή μερικά, το επίδικο αντικείμενο. Στην πρόσθετη παρέμβαση, από την άλλη, ο παρεμβάς συμμετέχει, προκειμένου να υποστηρίξει τον διάδικο, από την νίκη του οποίου έχει έννομο συμφέρον. Η τελευταία, διακρίνεται σε εκούσια ή αναγκαστική και απλή ή αυτοτελή. Εν προκειμένω, θα αναλυθεί η διαδικασία της πρόσθετης παρέμβασης με ειδική μνεία στην αυτοτελή πρόσθετη.
Προκειμένου να κριθεί παραδεκτή η πρόσθετη παρέμβαση, απαιτείται α) να υπάρχει εκκρεμής δίκη, β) ο παρεμβαίνων να είναι τρίτο πρόσωπο, γ) να αποδεικνύεται έννομο συμφέρον του παρεμβαίνοντος, πράγμα το οποίο δεν ορίζεται ρητά. Ωστόσο, νομολογιακά έχει κριθεί ότι το έννομο συμφέρον καταφάσκεται στις περιπτώσεις προσώπων που καταλαμβάνονται από το δεδικασμένο της απόφασης που θα εκδοθεί επί της δίκης μεταξύ των αρχικών διαδίκων, προσώπων κατά των οποίων θα εκτελεσθεί η απόφαση, ανεξάρτητα από την κάλυψή τους από το δεδικασμένο, και, τέλος, στις περιπτώσεις τρίτων που θίγονται από αντανακλαστικές συνέπειες της απόφασης.
Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως στην αυτοτελή πρόσθετη παρέμβαση και την διαφοροποιεί από την απλή, είναι η επέκταση των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου ή της εκτελεστότητας. Σε αυτή την περίπτωση, η απόφαση επιδρά δραστικά στις έννομες σχέσεις του αυτοτελούς προσθέτως παρεμβαίνοντος, καθώς πρόκειται να αναπτύξει ενέργειες και στις σχέσεις μεταξύ του παρεμβαίνοντος προς τον αντίδικο του υπέρ’ ου η παρέμβαση. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα, προκύπτοντα από τη νομολογία συνοψίζονται παρακάτω, προκειμένου να καταστεί πιο εύληπτος ο θεσμός. Αυτοτελής, λοιπόν, χαρακτηρίζεται η παρέμβαση:
- Του υπομισθωτή υπέρ του εκμισθωτού του που ενάγεται για αντισυμβατική χρήση ή για απόδοση του μισθίου
- Του συζύγου του μισθωτή στη δίκη για απόδοση του μισθίου
- Του αληθούς δικαιούχου ή υποχρέου σε δίκες που διεξάγουν οι μη δικαιούχοι ή μη υπόχρεοι διάδικοι
- Του ειδικού διαδόχου
- Του συνδικαιούχου σε περίπτωση συγκυριότητας
- Του κληρονόμου που συμμετέχει σε δίκη που διεξάγει ο κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας
Πάρα ταύτα, τα αντικειμενικά όρια της δίκης παραμένουν ως έχουν, γεγονός που αποκλείει την εκ νέου θεμελίωση εκκρεμοδικίας. Η δίκη για τον αυτοτελώς προσθέτως παρεμβάντα εξακολουθεί να είναι ξένη και ως εκ τούτου, ο τελευταίος αδυνατεί να μεταβάλει το αντικείμενο ή το αίτημα της αγωγής, να προβάλει προσωποπαγείς ενστάσεις του κυρίου διαδίκου, να προβεί σε δήλωση παραιτήσεως για ένδικο μέσο που άσκησε ο υπερ’ ου η παρέμβαση ή να προβάλει ισχυρισμούς ιδίου δικαιώματος.
Ο αυτοτελώς προσθέτως παρεμβάς επέχει θέση βοηθού διαδίκου ως προς τον υπέρ’ ού η παρέμβαση, ενώ, παράλληλα, καθίσταται πλασματικά αναγκαίος ομόδικος του διαδίκου, υπέρ του οποίου παρενέβη. Δημιουργείται δηλαδή, περιορισμένου περιεχομένου επιγενόμενη αναγκαία ομοδικία του παρεμβαίνοντος με το διάδικο, υπέρ του οποίου η παρέμβαση, στο μέτρο που ο παρεμβαίνων θεωρείται κατά πλάσμα δικαίου ως αναγκαίος ομόδικος με τις παρεχόμενες δικονομικές εξουσίες αυτού, χωρίς όμως να έχει στη διάθεσή του διαδικαστικές ευχέρειες που προσιδιάζουν αποκλειστικά στο πρόσωπο του κυρίου διαδίκου.
Ενόψει της υφιστάμενης σχέσης αναγκαίας ομοδικίας, οι διαδικαστικές πράξεις του προσθέτως παρεμβαίνοντα δεσμεύουν τον κύριο διάδικο, εφόσον αδρανεί ή σιωπά. Τυχόν αντιφατικοί ισχυρισμοί προβαλλόμενοι εκ μέρους του παρεμβάντα, εκτιμώνται ελεύθερα από το δικαστήριο (άρθρο 83 και 77 του κΠολΔικ), και ενδεχόμενες ενέργειές του ερχόμενες σε αντίθεση με τη βούληση του κυρίου διαδίκου μπορούν να γίνουν δεκτές. Εντούτοις, στην περίπτωση που ο υπέρ’ ου η παρέμβαση παραιτηθεί από την αγωγή, η δίκη δεν συνεχίζεται. Τέλος, οι ομόδικοι, που μετέχουν νόμιμα στη δίκη, αν δεν παραστούν, παρ’ ότι έχουν νομίμως κλητευθεί, αντιπροσωπεύονται από εκείνους που παρίστανται (πλάσμα αντιπροσώπευσης).
Ως προς τον τρόπο άσκησής της ακολουθείται ταυτόσημη διαδικασία με αυτήν της απλής πρόσθετης παρέμβασης. Συνεπώς, συντάσσεται αυτοτελές δικόγραφο που κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου, στο οποίο εκκρεμεί η δίκη (άρθρο 31 του κΠολΔικ) και κοινοποιείται αντίγραφο του δικογράφου σε όλους τους διαδίκους. Επιπλέον, μπορεί να ασκηθεί σε κάθε στάδιο της δίκης, έως ότου καταστεί η απόφαση αμετάκλητη (άρθρο 80 του κΠολΔικ). Πέραν των γενικών στοιχείων ενός δικογράφου (άρθρο 118 του κΠολΔικ), πρέπει επιπλέον να προσδιορίζεται το έννομο συμφέρον του παρεμβαίνοντος, να καθορίζεται ο υπέρ’ ου διάδικος και να αναγράφονται τα στοιχεία των διαδίκων και της επίδικης διαφοράς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Νικόλαος Θ. Νίκας, Εγχειρίδιο Πολιτικής Δικονομίας, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα, 2018
