Της Ιωάννας Μέγα,
Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (Α.Ε.Ε.) μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία ή στάδιο της ζωής. Αν και θεωρείται συνήθως ως μία ασθένεια των ηλικιωμένων, είναι σημαντικό να τονιστεί το γεγονός ότι μπορεί να επηρεάσει, επίσης, βρέφη και παιδιά. Το παιδιατρικό Α.Ε.Ε. αφορά παιδιά ηλικίας μεταξύ 29 ημερών και 18 ετών. Αναμφισβήτητα, το Α.Ε.Ε. είναι πιο επιζήμιο στον παιδιατρικό πληθυσμό, δεδομένου του νεαρού της ηλικίας των παιδιών και της μεγαλύτερης διάρκειας αναπηρίας, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Το υψηλό ποσοστό νοσηρότητας και θνησιμότητας στους παιδιατρικούς ασθενείς αποδίδεται σε σημαντικές καθυστερήσεις στη διάγνωση. Υπολογίζεται περίπου ότι η συχνότητα των Α.Ε.Ε. στα παιδιά κυμαίνεται από 2,5-13 ανά 100.000 ανά έτος. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί πως τα αγόρια έχουν υψηλότερο επιπολασμό και συχνότητα εμφάνισης από τα κορίτσια.
Τύποι Παιδιατρικού Α.Ε.Ε.
Το παιδιατρικό εγκεφαλικό εμπίπτει σε δύο κατηγορίες, όπως και το Α.Ε.Ε. των ενηλίκων. Διακρίνεται σε Ισχαιμικό Α.Ε.Ε. και σε Αιμορραγικό Α.Ε.Ε.
- Ισχαιμικό Α.Ε.Ε.: Ένα ισχαιμικό Α.Ε.Ε. συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος αποφράσσει ένα αγγείο που παρέχει αίμα στον εγκέφαλο (Θρομβωτικό Α.Ε.Ε.). Επιπλέον, ένας θρόμβος αίματος μπορεί να σχηματιστεί σε κάποια άλλη θέση του κυκλοφορικού συστήματος και ένα μέρος του θρόμβου μπορεί να σπάσει και να ταξιδέψει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε στενωμένα αγγεία του εγκεφάλου, προκαλώντας απόφραξη (Εμβολικό Α.Ε.Ε.).
- Αιμορραγικά Α.Ε.Ε.: Τα αιμορραγικά Α.Ε.Ε. συμβαίνουν όταν ένα εξασθενημένο αιμοφόρο αγγείο σπάει και αιμορραγεί στον εγκέφαλο. Το αίμα συγκεντρώνεται και συμπιέζει τον περιβάλλοντα εγκεφαλικό ιστό.
Συνηθέστερα Αίτια Α.Ε.Ε. στη βρεφική και παιδική ηλικία
Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Α.Ε.Ε. στα βρέφη και στα παιδιά αναφέρονται ενδεικτικά παρακάτω:
- Καρδιακά Αίτια: Παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις στα παιδιά αποτελούν οι γενετικές διαταραχές, λοιμώξεις (όπως η μηνιγγίτιδα), η ενδοκαρδίτιδα, οι μυοκαρδιοπάθειες, οι ρευματικές καρδιοπάθειες, οι βαλβιδοπάθειες κ.ά.
- Δρεπανοκυτταρική Αναιμία: Αυτή η κληρονομική διαταραχή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, κατά την οποία εμφανίζονται δύο μη φυσιολογικά «διπλωμένα» μόρια αιμοσφαιρίνης, έχει ως αποτέλεσμα τη δρεπανοειδή αιμοσφαιρίνη ή αιμοσφαιρίνη S (HbS). Τα παθολογικά δρεπανοκύτταρα μπορούν να προσκολληθούν στα τοιχώματα των αγγείων και να εμποδίσουν τη ροή του αίματος, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ισχαιμικού Α.Ε.Ε.
- Προθρομβωτικές διαταραχές και Θρομβοφιλία: Αποτελούν σημαντική αιτία Α.Ε.Ε. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν τόσο ισχαιμικά όσο και αιμορραγικά Α.Ε.Ε. Το 20% έως και το 50% των παιδιών με Α.Ε.Ε. έχουν μια υποκείμενη θρομβωτική διαταραχή, είτε κληρονομική είτε επίκτητη.
- Αγγειακές Δυσπλασίες: Τέτοιες δυσπλασίες συνήθως οφείλονται σε γενετικές διαταραχές.
- Γενετικές/Κληρονομικές: Οι γενετικές διαταραχές αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για Α.Ε.Ε. στον παιδιατρικό πληθυσμό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η νευροϊνωμάτωση Τύπου 1, η κληρονομική αιμορραγική τηλαγγειεκτασία κ.ά.
Συμπτωματολογία Α.Ε.Ε. σε Παιδιατρικούς Ασθενείς
Τα συμπτώματα ενός παιδιατρικού Α.Ε.Ε. μπορεί να διαφέρουν από αυτά των ενηλίκων. Τα συμπτώματα, επίσης, μπορεί να είναι διαφορετικά ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα (π.χ. διαφορετικά συμπτώματα στα παιδιά από ό,τι στα νεογέννητα και τα βρέφη). Κατηγοριοποιούμε, λοιπόν, τα συμπτώματα με γνώμονα δύο ηλικιακές ομάδες, τα βρέφη και τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας/εφήβους.
Κύρια Συμπτωματολογία σε νεογνά και βρέφη:
Στα νεογέννητα μωρά και τα βρέφη, οι επιληπτικές κρίσεις είναι το πιο κοινό σύμπτωμα Α.Ε.Ε. Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ναυτία και έμετος
- Πυρετός
- Καρδιοπνευμονική δυσλειτουργία
- Κεφαλαλγία κ.ά.
Κύρια Συμπτωματολογία σε παιδιά και εφήβους:
Στα παιδιά και στους εφήβους, τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν εστιακά ελλείμματα. Τα εστιακά ελλείμματα είναι προβλήματα που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού και των αντίστοιχων νεύρων και μπορεί να εμφανιστούν ως:
- Προβλήματα στην ομιλία, την όραση και την ακοή
- Απώλεια μυϊκού ελέγχου ή μυϊκού τόνου
- Ακούσιες κινήσεις
- Αισθητηριακές Διαταραχές (μούδιασμα)
- Απώλεια συντονισμού
- Αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά
- Κεφαλαλγία, ναυτία και έμετος
- Καρδιοπνευμονική δυσλειτουργία
- Πυρετός κ.ά.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση του παιδιατρικού Α.Ε.Ε., ο εκάστοτε θεράπων ιατρός θα πρέπει να εξετάσει τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό ενός παιδιού και στη συνέχεια να πραγματοποιήσει μια νευρολογική εξέταση. Τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν γνωστούς παράγοντες κινδύνου για Α.Ε.Ε. Η Αξονική Τομογραφία (C.T.) είναι η μέθοδος εκλογής για εκδηλώσεις εστιακών νευρολογικών ελλειμμάτων. Έχει πολύ υψηλή ευαισθησία για τον εντοπισμό οξείας αιμορραγίας και μπορεί, επίσης, να βοηθήσει τον κλινικό γιατρό να περιορίσει γρήγορα τη διαφορική διάγνωση.
Παρόλα αυτά, η Αξονική Τομογραφία στην οξεία κατάσταση είναι συχνά μη διαγνωστική. Σε περίπτωση υποψίας απόφραξης μεγάλου αγγείου, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο C.T. Αγγειογραφίας. Η Μαγνητική Τομογραφία (M.R.I.), επίσης, αποτελεί μία αξιόπιστη και έγκυρη απεικονιστική εξέταση καλύτερης ποιότητας, μάλιστα όσον αφορά το εγκεφαλικό παρέγχυμα. Εξετάσεις που στοχεύουν στην ανίχνευση Α.Ε.Ε. στην παιδική ηλικία είναι:
- Εξετάσεις Αίματος (Διαφορική Διάγνωση και αποκλεισμός άλλων παθολογικών καταστάσεων)
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα – ΗΚΓ (για τον έλεγχο του ρυθμού και της λειτουργίας της καρδιάς)
- Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα – ΗΕΓ (για τον αποκλεισμό πιθανής διάγνωσης επιληπτικών κρίσεων)
Αντιμετώπιση και Σύγχρονες μορφές Θεραπείας
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία κρίνεται απαραίτητη. Η θεραπεία του παιδιατρικού Α.Ε.Ε. μπορεί να διαφέρει από παιδί σε παιδί, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία του παιδιού, ο τύπος του Α.Ε.Ε. (Ισχαιμικό ή Αιμορραγικό), η αιτία του Α.Ε.Ε., η περιοχή του εγκεφάλου που επηρεάστηκε και η έκταση της βλάβης. Οι θεραπείες για το Α.Ε.Ε. είναι πιο αποτελεσματικές όταν ένα άτομο λαμβάνει αγωγή αμέσως μετά τα πρώτα του συμπτώματα και η ταχύτερη αντιμετώπιση μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη βλάβη στον εγκέφαλο.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις όσον αφορά τα Ισχαιμικά Α.Ε.Ε.
Η διαχείριση του Ισχαιμικού Α.Ε.Ε. στην παιδική ηλικία περιλαμβάνει στρατηγικές που στοχεύουν στην υπέρταση ή την υπόταση, την υπεργλυκαιμία, τον πυρετό, το εγκεφαλικό οίδημα και τις επιληπτικές κρίσεις. Η θεραπεία στην οξεία φάση εστιάζει στη νευροπροστατευτική διαχείριση με τη διατήρηση της εγκεφαλικής αιμάτωσης. Η οξεία θεραπεία με IV ενεργοποιητή ιστικού πλασμινογόνου (tPA) και η επαναγγείωση είναι επαναστατικές στη διαχείριση του ισχαιμικού Α.Ε.Ε. στους ενήλικες.
Παρόλα αυτά, η χρήση του για τη θεραπεία βρεφών και μικρών παιδιών δεν είναι καλά τεκμηριωμένη, λόγω της έλλειψης κλινικών δοκιμών. Η δοκιμή Thrombolysis in Pediatric Stroke (T.I.P.S.) προσέφερε πιθανά κριτήρια για την ασφαλή χρήση του tPA σε παιδιά, αλλά αυτά τα κριτήρια δεν έχουν γίνει ακόμη ευρέως αποδεκτά. Τα χαρακτηριστικά τόσο των οξειών όσο και των χρόνιων θεραπειών περιλαμβάνουν αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις όσον αφορά τα Αιμορραγικά Α.Ε.Ε.
Η αντιμετώπιση του Αιμορραγικού Α.Ε.Ε. ποικίλλει και εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της αιμορραγίας. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως η αντιμετώπιση ενός αιμορραγικού Α.Ε.Ε. στον παιδιατρικό πληθυσμό μπορεί να αντιμετωπιστεί τόσο φαρμακολογικά όσο και χειρουργικά. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του Αιμορραγικού Α.Ε.Ε. περιστρέφονται γύρω από τη διαχείριση των συμπτωμάτων και μπορεί να είναι αντιεπιληπτικά, Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη κ.ά. Η χειρουργική επέμβαση για ένα Αιμορραγικό Α.Ε.Ε. μπορεί να περιλαμβάνει αποσυμπιεστική κρανιεκτομή, εκτομή αρτηριοφλεβικής δυσπλασίας με ή χωρίς τοποθέτηση εξωκρανιακής παροχέτευσης και ενδαγγειακές επεμβάσεις για τη θεραπεία των ενδοκρανιακών ανευρυσμάτων.
Συμπερασματικά, το Α.Ε.Ε. στον παιδιατρικό πληθυσμό έχει χαμηλότερη συχνότητα από ό,τι στους ενήλικες, αλλά σχετίζεται με σημαντική θνησιμότητα και νοσηρότητα. Ενώ τα παιδιά με Α.Ε.Ε. έχουν καλύτερη πρόγνωση από τους ενήλικες, πάνω από το 20% των παιδιών παρουσιάζουν μέτρια έως σοβαρή νευρολογική βλάβη. Οι νευρολογικές αυτές βλάβες που προκύπτουν λόγω του Ισχαιμικού ή Αιμορραγικού Α.Ε.Ε. μπορεί να είναι καταστροφικές για τα παιδιά, εξαιτίας των επιπτώσεών τους στη μετέπειτα ποιότητα της ζωής τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pediatric Stroke: Overview and Recent Updates, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Pediatric Stroke: A Review of Common Etiologies and Management Strategies, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- What to know about a pediatric stroke, medicalnewstoday.com. Διαθέσιμο εδώ
