Της Πέρσα Κουμάτη,
Το σύνδρομο τοξικής καταπληξίας (TSS) είναι ένα οξύ σύνδρομο που προκαλείται από τοξίνες και χαρακτηρίζεται από πυρετό, διάχυτη μη εξιδρωματική φλεγμονή του βλεννογόνου, εμέτους και ακατάσχετη διάρροια. Παρατηρούνται, επίσης, γενικευμένες μυαλγίες, οστρακιοειδές ερυθηματώδες εξάνθημα, υπόταση και καταπληξία που συνοδεύεται από ανεπάρκεια πολλών οργάνων – νεφρών, μυοκαρδίου, πνευμόνων, ήπατος, αίματος και κεντρικού νευρικού συστήματος. Το TSS αντανακλά την πιο σοβαρή μορφή της νόσου που προκαλείται από τον Staphylococcus aureus και Streptococcus pyogenes.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Τα ποσοστά του TSS σχετιζόμενα ή μη με έμμηνο ρύση υπολογίζονται περί του 0.8-3.4 ανά 100.000 πληθυσμό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα ποσοστά φαίνεται να είναι περισσότερο επικρατή το χειμώνα και ειδικότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα βρέφη, όπως και οι ηλικιωμένοι, βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν λοίμωξη σχετιζόμενη με στρεπτόκοκκο ομάδας Α. Ωστόσο, το 1/5 με 1/3 προκύπτει σε ασθενείς χωρίς εμφανείς παράγοντες κινδύνου.
Αιτιοπαθογένεια συνδρόμου
Το TSS θεωρείται σύνδρομο διαμεσολαβούμενο από υπεραντιγόνα. Τα τελευταία είναι μια ομάδα πρωτεϊνών, που μπορούν να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα παρακάμπτοντας συγκεκριμένα στάδια στη συνήθη ακολουθία αντιγονομεσολαβούμενης ανοσιακής απάντησης.νΜια ειδική σταφυλοκοκκική εξωτοξίνη γνωστή ως TSS τοξίνη τύπου 1 (TSST-1) και οι σταφυλοκοκκικές εξωτοξίνες (SEs) A, B, C, D, E και Η είναι μια οικογένεια υπεραντιγόνων και αποτελούν τις κύριες τοξίνες που σχετίζονται με το σταφυλοκοκκικό σύνδρομο τοξικής καταπληξίας. Η TSST-1 είναι υπεύθυνη για το 75%, η SE-B για το 23% και η SE-C για το 2% περίπου των ασθενών με TSS.
TSST-1 ανευρίσκεται σε πάνω από το 90% των περιπτώσεων του συνδρόμου τοξικής καταπληξίας λόγω εμμήνου ρύσεως και περίπου στο 50% ανεξάρτητων από έμμηνο ρύση. Η απουσία αντισωμάτων έναντι των υπεραντιγόνων φαίνεται ότι αποτελεί κύριο παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη σταφυλοκοκκικού TSS και εξηγεί, μερικώς, γιατί δεν αναπτύσσουν σύνδρομο τοξικού σοκ όλοι οι ασθενείς που εκτίθενται σε παθογόνα στελέχη. Η παρουσία αντισωμάτων έναντι της TSST-1 εμφανίζεται σε ποσοστό πάνω από 90% στους ενήλικες, αλλά χαμηλότερο ποσοστό στον παιδιατρικό πληθυσμό.
SPEs (A, B, C, F, G, H και J και στρεπτοκοκκικό υπεραντιγόνο), οικογένεια υπεραντιγόνων, είναι οι κύριες τοξίνες που σχετίζονται με στρεπτοκοκκικό TSS. Κάποιοι άλλοι παράγοντεςζ όπως πεπτιδογλυκάνες, λιποτειχοϊκό οξύ και αδρανοποιημένοι στρεπτόκοκκοι είναι ικανοί να προκαλέσουν τα μονοπύρηνα κύτταρα να παράξουν TNFa, in vitro. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα σπάνια εξελίσσεται σε στρεπτοκοκκικό TSS, ωστόσο έχει αναφερθεί. Προσκόλληση του στρεπτοκόκκου στο φαρυγγικό τοίχωμα και ύστερα πολλαπλασιασμός, σχετίζονται με δομές της επιφάνειας όπως, λιποτειχοϊκό οξύ και πρωτεΐνες που δεσμεύουν τη φιμπρονεκτίνη (FnBP). Η Μ πρωτεΐνη προστατεύει τον στρεπτόκκοκο από την φαγοκυττάρωση.
Πώς προκαλείται όμως;
Κάποια από τα σημαντικότερα αίτια του συνδρόμου τοξικής καταπληξίας μπορούν να είναι:
- Τραυματισμός του δέρματος και μόλυνση πληγών (η κυριότερη πηγή)
- Χειρουργικές επεμβάσεις, που μπορούν να εκθέσουν τον οργανισμό σε βακτηρίδια και τοξίνες
- Η πολύωρη χρήση ταμπόν κατά τη διάρκεια της περιόδου, όταν ένα ταμπόν παραμείνει στον κόλπο για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που ευνοεί την ανάπτυξη των βακτηρίων.
Πρόληψη και θεραπεία
Αν και το σύνδρομο τοξικής καταπληξίας είναι σπάνιο, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τρόποι που μπορούν να προλάβουν τη μόλυνση και λοίμωξη από βακτήρια. Το καλό πλύσιμο χεριών, καθώς και η σωστή παρακολούθηση των οδηγιών κατά τη χρήση ταμπόν και των επεμβατικών μεθόδων αντισύλληψης είναι μεγίστης σημασίας. Σημαντικό είναι, επίσης, οι πληγές και τα εγκαύματα να παραμένουν καθαρά. Ταυτόχρονη παρακολούθηση ενδείξεων λοίμωξης όπως ερύθημα, οίδημα και πόνος είναι σημαντική.
Σε περίπτωση συνδρόμου τοξικής καταπληξίας, απαιτείται επείγουσα νοσοκομειακή αντιμετώπιση. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει:
- Αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση της λοίμωξης
- Ενδοφλέβια υγρά ενυδάτωσης
- Φάρμακα για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης
- Οξυγόνο
- Χειρουργική επέμβαση σε περίπτωση ανάγκης καθαρισμού πληγών
Είναι σημαντικό, επίσης, να γίνει σωστή αναγνώριση του συνδρόμου τοξικής καταπληξίας, και αυτό απαιτεί τη διαφοροδιάγνωσή του από άλλες παθήσεις με παρόμοια σημεία και συμπτώματα. Κάποιες από αυτές ενδεικτικά:
- Νόσος Kawasaki
- Τοξική επιδερμική νεκρόλυση
- Αιμορραγικό σοκ
Συμπερασματικα
Το TSS είναι το καλύτερο παράδειγμα νόσου μεσολαβούμενης από υπεραντιγόνα. Η έγκαιρη αναγνώριση αυτής της νόσου είναι σημαντική, καθώς η κλινική πορεία είναι κεραυνοβόλος και το αποτέλεσμα εξαρτάται από την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας. Η διαχείριση ενός ασθενούς με TSS περιλαμβάνει αιμοδυναμική σταθεροποίηση και κατάλληλη αντιμικροβιακή θεραπεία για την εξάλειψη των βακτηρίων. Υποστηρικτική θεραπεία, αναζωογόνηση και αγγειοσυσπαστικά παραμένουν τα κύρια στοιχεία αντιμετώπισης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Toxic Shock Syndrome, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Toxic shock syndrome in children: epidemiology, pathogenesis, and management, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Textbook of Pediatric Care, Thomas K. McInerny, Henry M. Adam, Deborah E. Campbell, Deepak M. Kamat, Kelly J. Kelleher, Robert A. Hoekelman, Broken Hill Publishers LTD, 2015
