Του Λάμπρου Βέλλιου,
Τι είναι γενοκτονία; Πολλοί αναρωτιούνται ακόμη και μέχρι σήμερα για την ακριβή ορολογία και την ιστορικότητα της ύπαρξης αυτού του όρου. Ο όρος γενοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Raphael Lemkin, Εβραίο δικηγόρο, προκειμένου να περιγράψει το ειδεχθές έγκλημα της εξόντωσης του εβραϊκού πληθυσμού το 1943. Φυσικά, άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός πως αυτός ο όρος υπήρξε στην πράξη πολύ πριν επινοηθεί σαν θεωρητική έννοια στα μισά του 20ου αιώνα, με την πρώτη γενοκτονία, αυτή των Χερέρο και Νάμα, η οποία ξεκίνησε το 1904 από τους Γερμανούς αποικιοκράτες και διήρκεσε 10 ολόκληρα χρόνια.
ΦΥΛΕΣ ΧΕΡΕΡΟ ΚΑΙ ΝΑΜΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ
Οι Χερέρο και Νάμα αποτελούσαν δύο διαφορετικές φυλές στην περιοχή της Ναμίμπια στη Νοτιοδυτική Αφρική, η οποία από το 1884 τέθηκε σε καθεστώς ελέγχου από τη Γερμανία του Βίσμαρκ, επανομαζόμενο ως «Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική». Πρώτος διοικητής του προκείμενου προτεκτοράτου ήταν ο Χάινριχ Ερστ Γκέρινγκ, ο πατέρας του διαβόητου ηγέτη της μετέπειτα Ναζιστικής Γερμανίας και της πολεμικής αεροπορίας Λουφτφάβε, Χέρμαν Γκέρινγκ. Το ερώτημα που δημιουργείται τη δεδομένη στιγμή αφορά τα γεγονότα που οδήγησαν στη σύγκρουση και τον μετέπειτα αφανισμό αυτών των φυλών από τους Γερμανούς αποικιοκράτες.
Η Νοτιοδυτική Αφρική ξεπερνούσε ολόκληρη τη Γερμανία σχεδόν 2 φορές σε μέγεθος, κάτι το οποίο κέντρισε τις επιδιώξεις των αστικών γερμανικών συμφερόντων για απόκτηση μεγαλύτερων κερδών μέσω της αποικιοκρατικής επέκτασης σε γόνιμα καλλιεργημένα εδάφη στα βάθη της Αφρικανικής Ηπείρου. Βασικότερος σκοπός τους ήταν η μετατροπή των προαναφερθέντων φύλων από κτηνοτρόφους σε εργάτες της γης και γεωργούς, εκσυγχρονίζοντάς τους παράλληλα. Έτσι, αναδύθηκε πολύ γρήγορα η κύρια αιτία της σύγκρουσης που αποτέλεσε το καθεστώς ιδιοκτησίας και οι γερμανικές επιδιώξεις. Συγκεκριμένα, η φυλή των Χερέρο είχε ήδη προχωρήσει στην διαδικασία παραχώρησης του 1/4 των εδαφών της που εκτιμήθηκαν γύρω στα 130.000 km. Αυτά τα εδάφη θα γίνονταν αντικείμενο χρήσης για την κατασκευή του σιδηρόδρομου Otavi από τους Γερμανούς για την πιο αποτελεσματική και γρήγορη μεταφορά των πρώτων υλών και προϊόντων στο εσωτερικό της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Ποιος θα κατασκεύαζε, όμως, αυτόν τον σιδηρόδρομο; Φυσικά, οι ίδιες ομάδες φύλων της περιοχής τους οποίος οι αποικιοκράτες της περιοχής ήθελαν να μετατρέψουν σε εργάτες-σκλάβους πάνω στην ίδια την γη τους.
ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ
Με αφετηρία τα προαναφερθέντα γεγονότα, στις 12 Ιανουαρίου 1904 η φυλή των Χερέρο με αρχηγό τον σπουδαίο Σάμουελ Μεχαρέρο και του γιου του εξεγέρθηκαν δολοφονώντας 125-150 Γερμανούς στρατιώτες, κάτι που, σύμφωνα και με το γερμανικό πολεμικό δίκαιο, σήμαινε πως για κάθε επτά Αφρικανούς αντιστοιχούσε με έναν λευκό, δηλαδή θα έπρεπε με απλά μαθηματικά να υπάρχει ανταπάντηση 1050 δολοφονημένων Χερέρο. Έτσι, τον Μάιο του 1904 καταφτάνει στην περιοχή ο στρατηγός Λόθαρ φον Τρόθα, γνωστός και ως «καρχαρίας» για την κατάπνιξη της Επανάστασης των Μποξέρ στην Κίνα (1901), με 15.000 στρατιώτες και τον Αύγουστο του ίδιου έτους, στη μάχη που επονομάστηκε Ohamakari, διέλυσε τον στρατό των Χερέρο, πραγματοποιώντας μαζικές σφαγές, λεηλασίες, βιασμούς και φυσικά διωγμούς. Η συστηματική εξόντωση των Χερέρο ακούμπησε το νούμερο των 25.000-100.000, ενώ των Νάμα τις 10.000. Οι μέθοδοι; Γνωστές. Φυματίωση που προκαλούνταν από τα δηλητηριασμένα πηγάδια, ασιτία, λιμοί και εξαθλιωτικές μεθόδοι μεταχείρισης, καθώς και απαγχονισμοί. Τον Οκτώβρη του 1904 πάρθηκε η απόφαση για μαζικές εκδιώξεις Χερέρο από την περιοχή η οποία βρισκόταν υπό καθεστώς γερμανικής δικαιοδοσίας. Αυτοί με τη μετέπειτα γνωστή μέθοδο θα οδηγούνταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ως σκλάβοι και υποκείμενα πειραμάτων για την ανάπτυξη της γερμανικής επιστήμης. Όσοι καταφέραν να γλυτώσουν από τον γερμανικό κλοιό, κατέφυγαν στην έρημο Καλαχάρι, πολλοί εκ των οποίων πεθάναν από δηλητηριάσεις, όταν κατευθύνονταν προς τα δηλητηριασμένα πηγάδια.
ΒΙΑΣΜΕΝΑ, ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΝΕΚΡΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Όπως προκύπτει συμπερασματικά και από τα πάνω, υπολογίζεται πως η γενοκτονία των Χερέρο φτάνει στα επίπεδα αφανισμού, κοντά στο 80 τοις εκατό, ενώ των Νάμα γύρω στο 50 τοις εκατό. Το ζήτημα που αναδεικνύεται είναι το πού θα χρησίμευαν όλα αυτά τα νεκρά σώματα στη γερμανική αυτοκρατορία και τη βιομηχανία της. Αρχικά, ας τονιστεί το γεγονός πως όλα τα νεκρά κρανία των Αφρικανών νεκρών στέλνονταν στη Γερμανία. Στη συνέχεια, αναλάμβαναν οι «Επιστήμονες», με εξέχοντα μια από τις πιο ειδεχθείς προσωπικότητες της ναζιστικής Γερμανίας, τον Ευγένιο Φίσερ, καθηγητή Ιατρικής και διευθυντή του Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας, Κληρονομικότητας και Ευγονικής της εταιρίας KWG, η οποία αναπτύχθηκε μέσα από τη συνεργασία της με πολλά Ινστιτούτα της περιοχής του Ντάλεμ. Ο Φίσερ αποτέλεσε τον βασικό υπεύθυνο όλων των φρικιαστικών πειραμάτων που διεξάγονταν στους Εβραίους μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, συντελώντας στην ανάπτυξη όλων των μεγάλων φαρμακευτικών, υφαντουργικών, αυτοκινητοβιομηχανιών και ενδυμασίας επιχειρήσεων, κινώντας τον μοχλό ολόκληρης της γερμανικής βιομηχανίας.
Ο ίδιος ο Φίσερ ήταν, επίσης,αυτός ο οποίος θα εισηγηθεί μέσα από τη διεξαγωγή των πειραμάτων του, πάνω στα κρανία των ιθαγενών της Νοτιοδυτικής Αφρικής, την απαγόρευση της πραγματοποίησης μικτών γάμων. Αυτό αποτέλεσε το ένα κομμάτι της ιστορίας. Το άλλο κομμάτι αφορούσε άλλους «Επιστήμονες», όπως ο ζωολόγος Leopard Schultze, ο οποίος σε κάθε στιγμή τόνιζε τη χαρά του που αποκτούσε όργανα από νεκρά σώματα, τα οποία χρησίμευαν για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Υπολογίζεται, παράλληλα, πως γύρω στα 300 κρανία από φυλακισμένους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στάλθηκαν στη Γερμανία με σκοπό την παραγωγή ερευνών, οι οποίες θα αποδείκνυαν την ανωτερότητα της γερμανικής, καθαρής και αγνής Φυλής. Ναζισμός, δηλαδή, υπήρχε πριν επινοηθεί καν σαν ιδέα. Τα ψήγματα ήδη είχαν δημιουργηθεί και με βάση και τον ιστορικό υλισμό, δηλαδή τη συνεχή και αέναη κίνηση στο πεδίο της κοινωνίας, αυτά τα ψήγματα μεταμορφώθηκαν σε μορφώματα, μετά σε ιδεολογία και κόμμα και στο τέλος σαν τη μεγαλύτερη δολοφονική μηχανή παραγωγής νεκρών ψυχών.
ΤΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΩΝΑ
Εκκινώντας από μια αφετηρία ανάλυσης, αξίζει, αρχικά, να γίνει μια αναφορά στην έκθεση Γουαιτάκερ των Ηνωμένων Εθνών, η οποία καταδίκασε το 1985 τη γενοκτονία αυτή ως μια προσπάθεια αφανισμού των φυλών Χερέρο και Νάμα της Νοτιοδυτικής Αφρικής ως την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, παραγκωνίζοντας την. Συνεχίζοντας, ο Γερμανός Πρόεδρος Roman Herzog το 1998 πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ναμίμπια, τονίζοντας τη δυσαρέσκεια του για τις ενέργειες των προγόνων του, αρνούμενος πολύ υποκριτικά όμως να καταβληθούν οι αναγκαίες αποζημιώσεις στους λαούς αυτούς. Ακόμη, στα 100 χρόνια συμπλήρωσης αυτής της σφαγής, το 2004, ο Υπουργός Οικονομικών ζήτησε επίσημα συγγνώμη, ενώ το 2007 συγγενείς και απόγονοι του Τρόθα ταξίδεψαν προς τη Ναμίμπια απολογούμενοι και αυτοί στους ιθαγενείς. Έναν χρόνο μετά ξεκίνησαν προσπάθειες για την επιστροφή 40 κρανίων ιθαγενών που είχαν ανακαλυφθεί σε 2 Πανεπιστήμια της Γερμανίας. Πάντως, άξιο αναφοράς το γεγονός πως το γερμανικό κράτος, παρόλες τις αναγνωρίσεις του, εμμένει σε μια συστηματική άρνηση καταβολής αποζημιώσεων στην Ναμίμπια.
H εξόντωση των ιθαγενών, συμπερασματικά, αντικατόπτρισε και αποτέλεσε την αφετηρία και το προοίμιο των μετέπειτα ειδεχθών πράξεων της ναζιστικής Γερμανίας, φέρνοντας στο προσκήνιο έννοιες και ορισμούς οι οποίες δεν είχαν καν επινοηθεί, αλλά η ουσία τους και το περιεχόμενό τους πραγματώνονταν καθημερινά από τις αρχές του αιώνα. Για έννοιες λοιπόν όπως γενοκτονία, καθαρότητα της φυλής, ανωτερότητα κάποιων εθνικοτήτων έναντι άλλων, οι οποίες αποτέλεσαν το βάθρο πάνω στο οποίο πάτησαν οι ναζιστικές ιδέες και οι αστικές τάξεις, προκειμένου να επικρατήσουν ιδεολογικά οι μεν και να κερδοσκοπήσουν οι δε, γιατί ως γνωστόν ο φασισμός αποτελεί το μακρύ χέρι του καπιταλισμού, των δομών και των μορφών του προκειμένου να επιβιώσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα: Ναμίμπια 1904, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Η γενοκτονία των Χερέρο και Νάμα – Ο κοινός παρονομαστής Γερμανίας-Τουρκίας, slpress.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Σφαγή των Χερέρο: Η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα έγινε από τη Γερμανία το 1904 – Οι αποικιοκρατικές ρίζες του ναζισμού, agonaskritis.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Χερέρο: Η φυλή – θύμα γενοκτονίας της γερμανικής αποικιοκρατίας, katiousa.gr, διαθέσιμο εδώ.
