Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η δίκη του Fail Alsynov, ακτιβιστή για τα δικαιώματα των μειονοτήτων στη Ρωσία, εκτυλίχθηκε πρόσφατα στην επαρχιακή πόλη Baymak, κοντά στα σύνορα της χώρας με το Καζακστάν, πυροδοτώντας ένα από τα πιο σημαντικά ξεσπάσματα κοινωνικής αναταραχής στη χώρα από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Αυτό το περιστατικό εγείρει βαθιά ερωτήματα σχετικά με την αυταρχική λαβή της ρωσικής Κυβέρνησης, την ασφυξία των μειονοτικών φωνών και την κυρίαρχη επιρροή του Προέδρου Vladimir Putin.
Ο Alsynov, συνήγορος της τοπικής εθνικής μειονότητας των Bashkir, καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση από τοπικό δικαστήριο, για υποκίνηση εθνοτικής διχόνοιας και δυσφήμιση του ρωσικού στρατού. Δεν είναι παράλογο, λοιπόν, να αμφισβητήσει κανείς τα κίνητρα των αρχών πίσω από μια τόσο σοβαρή καταστολή ενός ακτιβιστή για τα δικαιώματα, που τόλμησε να μιλήσει ενάντια στις ενέργειες της Κυβέρνησης. Η ένταση στο Baymak κλιμακώθηκε τη Δευτέρα, καθώς κάτοικοι συγκεντρώθηκαν έξω από το δικαστικό μέγαρο για να διαμαρτυρηθούν για τη δίκη του. Ο ακτιβιστής είχε ζητήσει μεγαλύτερη πολιτιστική και οικονομική αυτονομία για τον ,κατά κύριο λόγο, μουσουλμάνο λαό στα Ουράλια Όρη της Ρωσίας. Οι επικρίσεις του για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το δυσανάλογο αντίκτυπο στις εθνοτικές μειονότητες έχουν χτυπήσει στο ευαίσθητο σημείο της Ρωσίας. Όμως, στη Ρωσία του Putin, η διαφωνία αντιμετωπίζεται με βία, εγείροντας ανησυχίες για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέρυσι, ο Alsynov είχε δηλώσει γενναία: «Οι πιο έξυπνοι, ισχυρότεροι Bashkir άντρες δέχονται πυρά. Αυτός δεν είναι ο πόλεμος μας. Η γη μας δεν έχει δεχθεί επίθεση». Αυτή η ανάρτηση όχι μόνο συνέβαλε στη σύλληψή του, αλλά υπογράμμισε, επίσης, την κατακριτέα στάση της ρωσικής Κυβέρνησης απέναντι σε όσους αμφισβητούν τις στρατιωτικές της προσπάθειες. Η απάντηση στον ακτιβισμό του Alsynov αποκαλύπτει την ευθραυστότητα της διαφωνίας σε μια χώρα όπου το Κρεμλίνο φοβάται μια επανάληψη της κατάρρευσης της Σ.Σ.Δ. Τα βίντεο των διαδηλώσεων απεικονίζουν μια σκληρή καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας με πλήρη εξοπλισμό. Οι σκηνές των διαδηλωτών που συγκρούονται με τις αρχές και οδηγούνται μακριά υπογραμμίζουν μια σκοτεινή πραγματικότητα: τη μισαλλοδοξία της ρωσικής Κυβέρνησης για κάθε μορφή αντιπολίτευσης. Ο περιορισμός της πρόσβασης δεδομένων κινητής τηλεφωνίας στην περιοχή και η εξαφάνιση των λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που καλύπτουν τις διαδηλώσεις υποδηλώνουν μια σκόπιμη προσπάθεια ελέγχου της αφήγησης, αφήνοντας κάποιον να αναλογιστεί την έκταση της καταστολής πληροφοριών στη Ρωσία.
Η απάντηση του Κρεμλίνου στην αναταραχή όχι μόνο αντανακλά τον φόβο του για τον εθνικισμό και τον αυτονομισμό, αλλά εγείρει, επίσης, ερωτήματα σχετικά με τα όρια της εξουσίας και τα μήκη στα οποία θα φτάσουν οι αρχές για να διατηρήσουν τον έλεγχο. Όπως σωστά επεσήμανε ο Abbas Gallyamov, ένας εξόριστος Bashkir και πρώην συντάκτης ομιλίας του Putin, «Ο Putin και ο κύκλος του τραυματίστηκαν από την κατάρρευση της Σ.Σ.Δ. και ανησυχούν ότι η Ρωσία θα επαναλάβει τη μοίρα της». Φοβούνται τόσο οι ρωσικές αρχές τη διαφωνία, που είναι πρόθυμες να θυσιάσουν τις αρχές της Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Η απεικόνιση της Ρωσίας από τον Putin ως μιας αρμονικής πολυεθνικής κοινωνίας, ενωμένη ενάντια στις προσπάθειες της Δύσης να τη διαμελίσουν, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα. Η ιμπεριαλιστική ρητορική που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν ενίσχυσε μόνο τα ακροδεξιά κινήματα, αλλά έχει, επίσης, αποκαλύψει τις αντιφάσεις μέσα στην αφήγηση του Κρεμλίνου. Οι αναφορές του Alsynov σε αντικρουόμενα μηνύματα από το Κρεμλίνο υπογραμμίζουν την ασυμφωνία μεταξύ των ενεργειών της Κυβέρνησης και των δημοσίων διακηρύξεων της. Η αιτιολόγηση της κατηγορίας του Alsynov για εξτρεμισμό και της απαγόρευσης της οργάνωσής του, Bashkort, υπό το πρόσχημα της προστασίας της διεθνικής ενότητας, εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την κατάχρηση εξουσίας.
Η περίπτωση του Alsynov και η απαγόρευση του Bashkort προσθέτουν σε ένα ανησυχητικό μοτίβο καταστολής του ακτιβισμού για τα δικαιώματα των μειονοτήτων στη Ρωσία. Οι υποστηρικτές του Alsynov υποστηρίζουν ότι οι κατηγορίες εναντίον του είναι καθυστερημένα αντίποινα για το ρόλο του σε επιτυχημένες διαδηλώσεις κατά των εξορυκτικών δραστηριοτήτων σε μια ιερή περιοχή. Αυτή η προσέγγιση αντιποίνων εγείρει ανησυχίες σχετικά με την κατάχρηση νομικών μηχανισμών για τη φίμωση των διαφωνούντων και υπονομεύει τις ίδιες τις αρχές της Δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι διαδηλώσεις στο Baymak αντιπροσωπεύουν μια σπάνια εκδήλωση δημόσιας οργής στη Ρωσία, που οι μεγάλες διαδηλώσεις είναι ασυνήθιστες λόγω του κινδύνου σύλληψης. Η χρήση δακρυγόνων και ρόπαλων από τα ΜΑΤ και οι επακόλουθες ποινικές έρευνες για «μαζικές αναταραχές» σηματοδοτούν μια σκληρή προσέγγιση από τις αρχές. Η χρονική στιγμή της αναταραχής, λίγους μήνες πριν από τις Προεδρικές Εκλογές, προσθέτει ένα στρώμα πολυπλοκότητας στην κατάσταση.
Συμπερασματικά, τα γεγονότα στο Baymak υπογραμμίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ρωσία στη διαχείριση των εθνοτικών σχέσεων, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία. Η ταχεία και σθεναρή απάντηση της Κυβέρνησης στην καταστολή της διαφωνίας αντανακλά τις ανησυχίες της για τον εθνικισμό και τον αυτονομισμό. Καθώς οι απόηχοι των εθνοτικών εντάσεων αντηχούν εν μέσω αντιπολεμικών συναισθημάτων, η κατάσταση στο Baymak υπογραμμίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ρωσία στη συμφιλίωση των διαφορετικών εθνοτικών ταυτοτήτων εντός των συνόρων της. Ωστόσο, μας αναγκάζει, επίσης, να αντιμετωπίσουμε την πιο σκοτεινή πλευρά της Ρωσίας του Putin, ενός καθεστώτος που φαίνεται πρόθυμο να θυσιάσει τις δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα δικαιώματα για χάρη της καταστολής της διαφωνίας και της διατήρησης ενός «σιδερένιου» ελέγχου στην εξουσία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Hundreds of protesters clash with police in Russian republic of Bashkortostan, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Russia protest: Crowds clash with riot police as activist jailed, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Police in Russia break up rare protest over jailing of activist, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Protests in Russia Put Spotlight on Wartime Ethnic Grievances, Τhe New York Τimes, διαθέσιμο εδώ
