Της Καλλιόπης Μπεκίρη,
Ο Ιταλός Υπουργός Εξωτερικών και πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (κατά τα έτη 2017-2019), Antonio Tajani, σε πρότερες δηλώσεις του υπερασπίζεται ότι είναι αναγκαία η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Στράτου. Κατά πόσο, όμως, θα ήταν αποδεκτή και λειτουργική μια ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική-στρατιωτική δύναμη; Θα ήταν εφικτή μια τέτοια πρωτοβουλία;
Ο Tajani υποστηρίζει θερμά πως η δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού είναι απαραίτητη, αφενός για την εύρυθμη και τελέσφορη λειτουργία της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. αφετέρου για τη διαφύλαξη της ακεραιότητας των Ευρωπαίων πολιτών. Θεωρεί τον Στρατό αυτό ως μέσο που θα καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίσιμη δύναμη απέναντι σε προκλήσεις που προκύπτουν συνεχώς. Μέσω αυτής της στρατιωτικής ενοποίησης, η Ε.Ε. θα είναι ισάξια απέναντι σε χώρες, οι οποίες είναι περισσότερο στρατιωτικά επανδρωμένες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία. Ο σχηματισμός ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων είναι αυτοσκοπός για τον Tajani, τονίζοντας πως, προκειμένου να επιτευχθεί ο ρόλος της ειρηνοποίησης, όπως την πρεσβεύει η Ε.Ε., και να αποφευχθούν πιθανές συγκρούσεις, είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί Ευρωπαϊκός Στρατός. Θέτει τη δημιουργία του, λοιπόν, ως θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διεξαγωγή αποτελεσματικής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής.
Κεντρικό ρόλο για την απόφαση του Ιταλού Υπουργού Εξωτερικών διαδραμάτισε και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μια ένοπλη διένεξη που διαρκεί έως σήμερα. Χωρίς αυτόν τον στρατό, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είναι σε θέση να εξάγει μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή πολιτική και αποτελεί αδήριτη ανάγκη κατά τον Tajani να προσαρμοστεί-ενσωματωθεί η Ε.Ε. στα συγκρουσιακά δεδομένα που ανακύπτουν συνεχώς. Θα αποτελέσει, ωστόσο, ο Ευρωπαϊκός Στρατός μoνάχα μια αμυντική «ένδειξη» προστασίας ή θα πυροδοτήσει περαιτέρω εντάσεις στην πολιτική σκηνή; Πρωταρχικός ρόλος της Ε.Ε., από την αρχή της σύστασής της, ήταν η προστασία των πολιτών που την απαρτίζουν, κάτι που περιλαμβάνει και κάποιες αμυντικές υποχρεώσεις, τις οποίες αυτός ο οργανισμός αναλαμβάνει, προκειμένου να έχει υπόσταση και να μπορεί να ευδοκιμήσει. Παρά το γεγονός, όμως, πως έχουν διενεργηθεί κάποια αξιόλογα θεσμικά βήματα, δεν υπήρξε ποτέ, έως και τώρα, κάποιος αυτόνομος στρατιωτικός φορέας, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι πολίτες της Ε.Ε. τάσσονται υπέρ της δημιουργίας ενός ενιαίου αμυντικού μορφώματος. Πιο συγκεκριμένα, στοιχεία του 2022, που δημοσιεύτηκαν στο Ευρωβαρόμετρο, υποδεικνύουν πως το 81% των πολιτών επιδιώκει τον σχηματισμό ευρωπαϊκού στρατού, ενώ το 93% θεωρεί πως, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία του ευρωπαϊκού εδάφους, οι χώρες πρέπει να δράσουν συλλογικά. Αυτά τα ποσοστά σκιαγραφούν μια έκδηλη πλειοψηφία των πολιτών υπέρ του ευρωπαϊκού στρατού και υπογραμμίζουν την ανάγκη των πολιτών να αποτελούν μέλη ενός συμπαγούς μορφώματος με δομή, οργάνωση και παροχή προστασίας. Αντιλαμβάνονται, λοιπόν, πως δεν είναι εφικτή η μεμονωμένη διαχείριση αμυντικών ζητημάτων από τις εκάστοτε χώρες, χωρίς εκείνες να αποτελούν, παράλληλα, κομμάτι ενός ενιαίου αμυντικού σχηματισμού.
Εκτός, όμως, από τη «λαϊκή αποδοχή», σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο οικονομικός-πολιτικός παράγοντας. Εδώ φαίνεται να εντοπίζεται και η αιτία που δεν είναι πραγματοποιήσιμη η υλοποίηση αυτού του πολιτικού σχεδίου. Αναλυτικότερα, ο δρόμος προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι δύσβατος, κάτι το οποίο κατέστη σαφές ήδη από τις απαρχές της Ε.Ε., όταν τα κράτη-μέλη της παρουσιάστηκαν απαισιόδοξα και άβουλα, απέναντι στη δημιουργία του στρατού αυτού. Στηρίχθηκαν στην οικονομική δυσπραγία της εκάστοτε χώρας, διατυπώνοντας πως δεν ήταν εφικτό να επωμιστούν το οικονομικό κόστος αυτής της πρωτοβουλίας. Πίσω, όμως, από τον οικονομικό παράγοντα, που ομολογουμένως αποτελεί την πρωταρχική αιτία μη ολοκλήρωσης του στρατού, ελλοχεύουν πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως διαφορετικά πολιτικά συμφέρονται που επιδιώκει να εξασφαλίσει η κάθε χώρα (γεγονός που διχάζει την ενδεχόμενη στρατιωτική ανάπτυξη), καθώς και πιθανοί φόβοι πως, μέσω της διαδικασίας δημιουργίας ευρωπαϊκού στρατού, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χάσει την οικονομική της αυθυπαρξία και την πολιτισμική της υπεροχή.
Ο Ευρωπαϊκός Στρατός, επομένως, είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο που δεν ανταποκρίνεται στα τωρινά ευρωπαϊκά δεδομένα. Ο Antonio Tajani, πάντως, εκπροσωπεί τη χώρα του μέσω των δηλώσεών του, τάσσοντάς την υπέρ της διαμόρφωσης Ευρωπαϊκού Στρατού, όπως έχουν κάνει και άλλοι πολιτικοί δρώντες στο παρελθόν. Δημιουργείται, με αυτόν τον τρόπο, ένα «υπέδαφος» για το συγκεκριμένο πολιτικό φαινόμενο που ίσως να αποτελέσει και αυτό, σε συνδυασμό και με άλλες πολιτικές ενέργειες σαφώς, τη βάση για μια μελλοντική ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Στρατού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The devil is in the detail — Can the European army come to life?, A Path for Europe (PfEU), διαθέσιμο εδώ
- Italian foreign minister calls for formation of EU army, Reuters, διαθέσιμο εδώ
