Της Σοφίας Σουπιάδου,
Η περιοχή της Θράκης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τη μουσική και τη λαογραφία της. Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς θρακιώτικους σκοπούς, που όλοι ανά την Ελλάδα αγαπούν και χορεύουν, είναι και ο «ζωναράδικος» ή «ζωναράδικο». Πρόκειται για έναν χορό που προέρχεται από την Ανατολική Ρωμυλία, αλλά χορεύεται σε όλη τη Θράκη. Ο ρυθμός του είναι εξάσημος (6/8) και ανάλογα με την περιοχή μπορεί να έχει 6, 8 ή 12 βήματα. Αποτελεί κυκλικό χορό και η ονομασία του προκύπτει από τη λέξη «ζωνάρι» (ζώνη), καθώς, την ώρα του χορού, οι άνδρες πιάνονται από τα ζωνάρια ή αλλιώς τα θρακιώτικα «σαλβάρια». Τα μουσικά όργανα που συνοδεύουν τον χορό είναι κυρίως η γκάιντα και το τουμπερλέκι. Ακόμη, οι στίχοι των ζωναράδικων τραγουδιών αντλούν έμπνευση από την καθημερινή ζωή και τα ήθη και έθιμα της περιοχής.
Από τη Δυτική Θράκη, και, συγκεκριμένα, το χωριό Μεταξάδες Έβρου, μας έρχεται ο ζωναράδικος σκοπός Βασιλ’κούδα ή Βασιλικούδα. Το τραγούδι το συναντάμε και με άλλες ονομασίες, όπως Στο χωρίον Μεταξάδες, Μεταξάδες ή Γιάννης Δήμαρχος. Οι στίχοι του αναφέρονται στην «πολύπαθη» ζωή του τότε δημάρχου Μεταξάδων, Ιωάννη Μαντά ή Μαντούδη:
«Στο Τοκμάκι, στ’ς Μεταξάδις, Γιάννης Δήμαρχος. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
Γιάννης έχει τρεις γυναίκις κι άλλην αγαπάει. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
Θα χουρίσει τη Θοδώρα, θα πάρ’ τη Βασιλ’κή. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
Μάνα της την ουρμηνεύει, την παρακαλεί. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
-Βασιλ’κούδα μ’ μην τον παίρνεις, του Γιάνν’ του χουβαρντά. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
Γώ τουν Γιάννη σαν δεν πάρω, δεν παντρεύουμι. Άιντι Βασιλκούδα μ’.
Γιάννης είν’, μανά μ’ σαρμπέζης, είνι Δήμαρχος . Άιντι Βασιλκούδα μ’».
Ο Ιωάννης Μαντάς ή Μαντούδης (1881-1962) διετέλεσε Μουχτάρης κατά τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας και κατά τις αρχές της ελληνικής διοίκησης, την περίοδο 1920-1923. Η πολυτάραχη ερωτική ζωή του αποτέλεσε αντικείμενο σχολιασμού από την τοπική κοινωνία των Μεταξάδων. Ο λόγος είναι ότι ο «Γιάννης ο Δήμαρχος», αφού παντρεύτηκε και χώρισε τρεις γυναίκες, αποφάσισε να παντρευτεί για τέταρτη φορά, τη «Βασιλκούδα». Ωστόσο, η Εκκλησία δε νομιμοποίησε ποτέ το σμίξιμο του Δημάρχου με τη Βασιλκούδα, και, ως εκ τούτου, η συμβίωσή τους δεν έμεινε ασχολίαστη από τους συγχωριανούς τους, οι οποίοι δημιούργησαν μέχρι και τραγούδι για να ασκήσουν κριτική στο ζευγάρι! Αναλυτικότερα, η ιστορία έχει ως εξής: Ο πρώτος επίσημος έρωτας του Γιάννη, του Δήμαρχου, ήταν η Τριανταφυλλιά, γεννηθείσα το 1884. Η Τριανταφυλλιά, όμως, λίγα χρόνια αφότου παντρεύτηκαν, έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας χήρο τον σύζυγό της.
Ο Γιάννης, εντούτοις, —καθώς δεν άντεχε τη μοναξιά— σύντομα παντρεύτηκε την κατά ένα χρόνο μικρότερή του Δέσποινα, με την οποία, το 1910, έκαναν μία κόρη: τη Ζωή. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Γιάννης επιστρατεύτηκε, λόγω των βαλκανικών πολέμων, στην Ανδριανούπολη. Στην επιστροφή, τον περίμενε ένα πολύ δυσάρεστο νέο: η γυναίκα και η κόρη του πέθαναν, λόγω μιας επιδημίας που είχε προσβάλει το χωριό! Ο πιο πολυτραγουδισμένος Δήμαρχος της Θράκης, όμως, ούτε αυτή τη φορά μαυροφορέθηκε για πολύ. Λίγους μήνες αργότερα, παντρεύτηκε τη Μαρία Τσιακιρούδη, η οποία ήταν γεννημένη το 1886, γνωστή στο χωριό με το προσωνύμιο Θοδώρα ή Θοδωρούλα. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορούσε να προσφέρει παιδιά στον σύζυγό της.
Αποφασίζει να πάρει διαζύγιο, λοιπόν, και με τη Θοδώρα, και παντρεύεται τη γνωστή σε όλους, Βασιλική Μπακαλούδη ή αλλιώς Βασιλκούδα, η οποία έζησε μέχρι το 1975. Η εκκλησία —όπως προαναφέραμε— δεν ενέκρινε τον τέταρτο αυτό γάμο. Παρά, όμως, τις αντιρρήσεις, τόσο της οικογένειας της Βασιλικής όσο και του κοινωνικού τους περίγυρου, ο Γιάννης και η ίδια έζησαν ευτυχισμένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους, έχοντας ως συντροφιά τα τρία τους παιδιά: τον Χρήστο, την Τριανταφυλλιά και τον Παναγιώτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βασιλκούδα ή Μεταξάδες, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
- «Η αληθινή ιστορία του Γιάννη, Δήμαρχου στο χωρίον Μεταξάδες», e-evros.gr, διαθέσιμο εδώ.
