Του Ιωάννη Περγαντή,
Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου, θα αναλύσουμε τα δρώμενα και τα επακόλουθα που προκάλεσαν οι Ιταλικοί Πόλεμοι, καθώς και τον αντίκτυπο που είχαν για την ιταλική, αλλά και την ευρύτερη ευρωπαϊκή Ιστορία.
Μετά το τέλος του Έκτου Ιταλικού Πολέμου και την υπογραφή της ταπεινωτικής για τους Γάλλους Συνθήκης της Μαδρίτης, ο Βασιλιάς της Γαλλίας Φραγκίσκος Α’ προσπάθησε να την ακυρώσει, λαμβάνοντας και τη στήριξη του Πάπα Κλήμη Ζ’, επικαλούμενος την επικείμενη απειλή των Αψβούργων. Έτσι, τον Μάιο του 1526, ο Πάπας συγκρότησε τη Συμμαχία του Κονιάκ, όταν Γαλλία, Πάπας, Βενετία, Φλωρεντία και Μιλάνο τάχθηκαν κατά της απειλητικής Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αν και στην αρχή η Συμμαχία μπόρεσε να πάρει κάποιο προβάδισμα έναντι του Καρόλου, ο Αψβούργος Αυτοκράτορας κατάφερε να επιβληθεί, διασύροντας τους εχθρούς του στη βόρεια Ιταλία, φτάνοντας μέχρι και τη Ρώμη, πολιορκώντας τον Πάπα στο μαυσωλείο του Αδριανού. Η πίεση αυτή ώθησε τον Κλήμη σε σύναψη ειρήνης με τον Κάρολο, ενώ η Βενετία, η οποία έβλεπε τη ναυτική της αυτοκρατορία να βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής, ανακήρυξε ουδετερότητα το 1529. Ο πόλεμος τελικά έληξε τον Ιούνιο του 1529 με τη Συνθήκη του Κάμπραι, η οποία βρήκε για ακόμα μια φορά τον Κάρολο απόλυτο νικητή. Του αναγνωρίστηκε η επικυριαρχία των Μιλάνου, Νάπολης και Αρτουά, ενώ έλαβε και τον τιμητικό τίτλο του Βασιλιά της Ιταλίας, χωρίς κάποια ιδιαίτερη ισχύ, ο οποίος του έδινε τη δυνατότητα να επεμβαίνει στις εξελίξεις της Χερσονήσου.
Στη 1 Νοεμβρίου 1536, ο Δούκας του Μιλάνου πέθανε χωρίς να έχει ορίσει κάποιον άμεσο διάδοχο. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Κάμπραι, ο επόμενος στη διαδοχή οριζόταν ο Κάρολος, κάτι το οποίο ο Φραγκίσκος της Γαλλίας δε μπορούσε να αποδεχθεί, προκαλώντας τον ακόμα έναν Ιταλικό Πόλεμο. Την επέμβαση του Φραγκίσκου στη Λομβαρδία συνόδευσε η επίθεση του Καρόλου από την Ισπανία προς την Προβηγκία, ωθώντας τον Φραγκίσκο στον διαμοιρασμό των δυνάμεών του. Η απάντηση σε αυτήν την πρόκληση βρέθηκε στην ανατολή, με την σύναψη συμμαχίας με τους όλο και αναπτυσσόμενους τότε Οθωμανούς. Το οθωμανικό ναυτικό, με τις επιδρομές που έκανε στα ιταλικά παράλια, έδωσε τη δυνατότητα στο Φραγκίσκο να επικεντρώσει τα στρατεύματα στην περιοχή της Φλάνδρας και της βόρειας Ιταλίας. Το τέλος στις εχθροπραξίες έβαλε ο νέος Πάπας Παύλος Γ’, ο οποίος έφερε τις δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το 1538. Η ειρήνη, τελικά, επετεύχθη με αντάλλαγμα την επικυριαρχία της Γαλλίας επί των Πιεντμόντ, Σαβοΐας και Αρτουά.
Τα μέτωπα που είχαν αφεθεί ανοιχτά (Μιλάνο, Βασίλειο Νάπολης) δεν επέτρεπαν την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών, μη μπορώντας εν τω μεταξύ να αποτρέψουν τον επόμενο Ιταλικό Πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε το 1542. Η στάση του Φραγκίσκου στο συγκεκριμένο πόλεμο απεδείχθη πιο επιθετική από τις προηγούμενες φορές, εξαπολύοντας μια μαζική επίθεση σε Φλάνδρα, Αρτουά, Λουξεμβούργο και τα γαλλοϊσπανικά σύνορα, χωρίς όμως κάποια μεγάλη επιτυχία. Η σύμπραξη του Φραγκίσκου με τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας για μια μαζική επίθεση στην περιοχή της Φλάνδρας δεν απέφερε ούτε και αυτή κάποια μεγάλη πρόοδο. Αν και το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου μια γαλλοοθωμανική δύναμη κατέλαβε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα τη Νίκαια, ο Ισπανικός στρατός και στόλος κατάφερε να τους απωθήσει. Παρά τις συνεχείς του επιτυχίες, ο Κάρολος έβλεπε το αυτοκρατορικό ταμείο να αδειάζει με επικίνδυνους ρυθμούς. Για να αποτρέψει την ολοκληρωτική πτώχευση της αυτοκρατορίας, επεδίωξε και, τελικά, κατάφερε να πείσει τον Φραγκίσκο στην υπογραφή συνθήκης (Συνθήκη του Κρεπύ) τον Σεπτέμβριο του 1544, ορίζοντας ένα status quo με τα σύνορα προ της έναρξης του πολέμου, χωρίς την απώλεια εδάφους.
Ο τελευταίος Ιταλικός Πόλεμος προκλήθηκε το 1551 από τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου Ερρίκο Β’. Σκοπός του ήταν να αποκατασταθούν τα γαλλικά συμφέροντα στην Ιταλία, κάτι που επιδίωξε με την ανασύσταση της γαλλοοθωμανικής συμμαχίας και την προσέλκυση εξόριστων από την αψβουργική κυριαρχία Ιταλών. Εκμεταλλευόμενος τις εσωτερικές αναταραχές της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Δεύτερος Σμαλκαλδικός Πόλεμος), ο Ερρίκος κατέλαβε τις τρεις σημαντικές επισκοπές της Τουλ, Βερντέν και Μετς, εισέβαλε στη Λωραίνη και με τη βοήθεια των Οθωμανών έγινε κύριος της Κορσικής.
Στο πλαίσιο αυτού του πολέμου, πέρα από το πεδίο των μαχών, έλαβε χώρα ένα πολιτικό γεγονός, το οποίο έμελλε να καθορίσει τη μετέπειτα πορεία της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Τον Ιανουάριο του 1556, ο Κάρολος παραιτήθηκε από Αυτοκράτορας και χώρισε τις κτήσεις του στα δύο: στον γιό του Φίλιππο Β΄ παρέδωσε την Ισπανία μαζί με όλες τις υπερπόντιες κτήσεις (και την Ισπανική Ολλανδία), ενώ η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πέρασε στα χέρια του αδελφού του, Φερδινάνδου Α΄. Το επόμενο έτος στον πόλεμο συμμετείχε και η Αγγλία, η συμμετοχή της οποίας αποδείχτηκε καταστροφική, καθώς οι Γάλλοι απέσπασαν τις ευρωπαϊκές κτήσεις της, διώκοντάς την από την ηπειρωτική Ευρώπη. Το τέλος του πολέμου ήρθε το 1559 με τη Συνθήκη του Κατώ-Καμπρεζί, η οποία βρήκε τη Γαλλία ενισχυμένη στα βόρεια σύνορά της, ενώ ο Φερδινάνδος αναγνωρίστηκε επίσημα από όλους τους μονάρχες Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Το αποτέλεσμα των Ιταλικών Πολέμων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σχετικά καταστροφικό για τη Γαλλία. Παρά τη μερική επέκταση των συνόρων, με τη νόμιμη κατοχύρωση περιοχών, το όνειρο της επέκτασης προς την Ιταλία απέβη άκαρπο. Μετά το τέλος Πολέμου σχεδόν η μισή Ιταλία βρισκόταν κάτω από την άμεση ή έμμεση κυριαρχία την Αψβούργων, που ο πρόσφατος διαχωρισμός των κτήσεών τους αύξησε τη δυναμικότητα και επεκτατικότητα. Μόνο ο Πάπας και το Παπικό Κράτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η μόνη ανεξάρτητη οντότητα της Ιταλίας. Οι πόλεμοι αυτοί, αντί για την επέκταση της Γαλλίας, οδήγησαν στην κυριαρχία των Ισπανών και των Γερμανών στην ιταλική χερσόνησο, κυριαρχία η οποία θα διατηρήσει τη διχόνοια και την εχθρότητα μεταξύ των ιταλικών κρατιδίων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Italian Wars, studysmarter.co.uk, διαθέσιμο εδώ
- Italian Wars, heritage-history.com, διαθέσιμο εδώ
- Italian Wars, academic-accelerator.com, διαθέσιμο εδώ
- Italian Wars, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
