Της Ναταλίας Ατζέμογλου,
Η επιληψία αποτελεί μια έννοια, η οποία είχε απασχολήσει την ιατρική κοινότητα από τα αρχαία κιόλας χρόνια. Το όνομά της οφείλεται στον Ιπποκράτη και σημαίνει κατάληψη από μια δύναμη. Σπουδαίες προσωπικότητες της Iστορίας, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Ναπολέων και ο Dostoyevsky είχαν εμφανίσει συμπτώματα της κατ’ ευφημισμό ιεράς νόσου. Τι είναι, ωστόσο, η περίφημη επιληψία και οι επιληπτικές κρίσεις;
Ως επιληπτική κρίση ορίζεται η παροδική δυσλειτουργία του εγκεφάλου, που οφείλεται σε απότομη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων, προκαλώντας, ανάλογα με τους εγκεφαλικούς νευρώνες που εκφορτίζουν, αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις, ενώ επιληψία είναι η διαταραχή κατά την οποία ο εγκέφαλος έχει μόνιμη προδιάθεση να κάνει επιληπτικές κρίσεις.
Για να τεθεί η διάγνωση της επιληψίας, ο ασθενής οφείλει να εμφανίσει δύο μη προκλητές επιληπτικές κρίσεις, δηλαδή κρίσεις μη οφειλόμενες σε οξείες μεταβολικές διαταραχές, οξεία λοίμωξη του ΚΝΣ ή βλάβη, που διαταράσσει οξέως τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, με χρονική απόσταση μεταξύ τους τουλάχιστον 24 ωρών ή μία μη προκλητή συμπωματική επιληπτική κρίση και πιθανότητα επανεμφάνισης επιληπτικής κρίσης 60%, με βάση τα ευρήματα στη μαγνητική τομογραφία ή στο εγκεφαλογράφημα.
Οι επιληπτικές κρίσεις μπορεί να είναι διάχυτες ή εντοπισμένες και να εμφανίσουν συμπτώματα αντίστοιχα με τον λοβό o οποίος πάσχει. Για παράδειγμα, μία γενικευμένη τονικοκλονική κρίση χαρακτηρίζεται από απώλεια συνείδησης, κραυγή, πτώση του ασθενούς στο έδαφος σαν κούτσουρο, τονική σύσπαση του κορμού και των άκρων, ρυθμικές κλονικές συσπάσεις, καταστολή της αναπνευστικής λειτουργίας, κυάνωση, σιελόρροια, δήγμα γλώσσας και ακράτεια ούρων, κοπράνων, ενώ μια κρίση του κροταφικού λοβού χαρακτηρίζεται από γνωσιακές κρίσεις του τύπου deja vu/jamais vu, συναισθηματικές κρίσεις του τύπου του φόβου, του γέλιου και της άκρατης ευδαιμονίας (επιληψία του Dostoyevsky) εκδηλώσεις από το αυτόνομο, του τύπου της ταχυκαρδίας, ανόρθωσης τριχών, ερυθρίασης, κοιλιακού άλγους, ερυγών και οσφρητικές εκδηλώσεις, με δυσάρεστη οσμή σαν καμένο λάστιχο ή σαν κλούβιο αυγό.
Μια οντότητα από την οποία οφείλουμε να διαφοροδιαγιγνώσκουμε την επιληπτική κρίση είναι η ψυχογενής μη επιληπτική κρίση. Η ψυχογενής μη επιληπτική κρίση είναι μια νόσος στην οποία η ψυχή εμφανίζει συμπτώματα σαν να πάσχει ο εγκέφαλος. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για παροξυσμικά επεισόδια με κινητικές εκδηλώσεις ή/και διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος, που μιμούνται επιληπτικές κρίσεις, αλλά δεν προκαλούνται από ανώμαλη παροξυσμική εγκεφαλική δραστηριότητα. Οι κρίσεις αυτές εμφανίζονται κυρίως σε γυναίκες ηλικίας 20–30 χρονών, στις οποίες είχε προηγηθεί ψυχοτραυματικό γεγονός ή σε άτομα με νοητική υστέρηση, αναπτυξιακές διαταραχές ή συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές.
Η διαφοροδιάγνωση της ψυχογενούς μη επιληπτικής κρίσης από την επιληψία είναι ιδιαίτερα δύσκολη, ωστόσο, απαραίτητη, καθώς η αντιμετώπιση των δύο οντοτήτων είναι πολύ διαφορετική. Έχει παρατηρηθεί ότι το 1/3 των ασθενών που λαμβάνει αντιεπιληπτικά έχει επιβαρυνθεί αδίκως από τη συγκεκριμένη αγωγή, γιατί στην πραγματικότητα πάσχει από ψυχογενείς μη επιληπτικές κρίσεις.
Αρχικά, οι ψυχογενείς κρίσεις εγκαθίστανται βαθμιαία, ενώ οι επιληπτικές κρίσεις αιφνιδίως. Επιπλέον, συνοδεύονται από κινήσεις της πυέλου, αντίσταση στο άνοιγμα των οφθαλμών, μετακρισιακό ψεύδισμα και ανάμνηση της κρίσης, στοιχεία τα οποία μας απομακρύνουν από την πραγματική επιληπτική κρίση. Τέλος, δεν συνοδεύονται από απώλεια ούρων ή κυάνωση, η οποία θα μπορούσε να συμβεί σε μια επιληπτική κρίση, ενώ εμφανίζουν και αρκετά μεγαλύτερη διάρκεια από μια επιληπτική κρίση. Συνεπώς, όταν ένας ασθενής προσέλθει με μυοτονικά τινάγματα, αναφορά κρίσης και μετακρισιακή κόπωση, πριν βάλουμε στη σφραγίδα της επιληψίας οφείλουμε να αποκλείσουμε βάσει ιστορικού και κλινικής εικόνας την ψυχογενή μη επιληπτική κρίση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Epilepsy, National League Against Epilepsy. Διαθέσιμο εδώ
- Psychogenic non-epileptic seizures (PNES) in the context of concurrent epilepsy – making the right diagnosis, Research Gate. Διαθέσιμο εδώ
