Της Μαίρης Μορέλλα,
Σε μια εποχή που όλες οι μεταβολές είναι τόσο γρήγορες και έντονες, που όλοι αναζητούν εύκολους και σύντομους δρόμους για δημιουργία προκειμένου να εξοικονομήσουν χρόνο και πόρους, κάνει την εμφάνισή της η ψηφιακή μορφή της τέχνης. Η εξέλιξη της τέχνης, κατά την πάροδο των χρόνων, είναι αναμφισβήτητα ραγδαία. Νέοι καλλιτέχνες, αντλώντας έμπνευση από προηγούμενες εμβληματικές γενιές δημιουργών, κατάφεραν να προσεγγίσουν, με διαφορετικό τρόπο, την τέχνη αξιοποιώντας την τεχνολογία. Ήταν αναμενόμενο, όπως άλλωστε προστάζει η επικράτησή της στην καθημερινότητά μας.
Τόσο η παραδοσιακή μορφή της τέχνης, όσο και η εξελιγμένη της μορφή, προϋποθέτουν οπωσδήποτε την κατοχή, καθώς και την καλλιέργεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων, προκειμένου να λάβουν ζωή. Η γνώση της υφής, του χρώματος, των πινέλων και των άλλων υλικών που θα μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει για τη δημιουργία ενός έργου τέχνης, αποτελούν πληροφορίες που μεταβιβάστηκαν με παραδοσιακό τρόπο από γενιά σε γενιά. Η κατάλληλη χρήση μέσων για δημιουργία ψηφιακής τέχνης, και ο σωστός χειρισμός νέων τεχνολογιών, είναι, από την άλλη πλευρά, μια σχετικά καινούρια γνώση. Σίγουρα, απαιτεί αρκετό χρόνο και ιδιαίτερες δεξιότητες, όπως η εξοικείωση με πληθώρα ψηφιακών εργαλείων, προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης αξιοποίησή της.
Μετά τα πρώτα βήματα της χειροκίνητης ψηφιακής τέχνης, δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή του ένας νέος κλάδος που θα την πάει ένα βήμα παρακάτω: η τεχνητή νοημοσύνη. Πρόκειται για ανεπτυγμένα υπολογιστικά συστήματα και αλγόριθμους, ειδικά σχεδιασμένα για να μπορούν να εκτελούν ενέργειες, μετά από συγκεκριμένες εντολές, όπως οι άνθρωποι. Για να δημιουργηθεί, λοιπόν, με αυτόν τον τρόπο, τέχνη χρειάζεται ένας τεράστιος αριθμός εικόνων, μαζί με τις περιγραφές τους, για την τροφοδοσία του συστήματος. Σε αυτόν τον τομέα, πιθανότατα να προκύψουν ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας –εφόσον εμπλέκονται τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογραφιών που θα χρησιμοποιηθούν– έτσι ώστε να μπορέσει γεννηθεί ένα δημιούργημα από την αρχή.
Η δημιουργικότητα αποτελεί κοινή συνιστώσα όλων των μορφών τέχνης, είτε αυτές δημιουργούνται χρησιμοποιώντας κοινά, απτά εργαλεία, είτε υπαγορεύοντας απλά φωνητικές εντολές σε έναν υπολογιστή. Είναι λογικό, όμως, με την εκτεταμένη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η δημιουργικότητα να αρχίσει να εξασθενεί. Η χειροκίνητη εκτέλεση, περιλαμβάνει μια ευφάνταστη διαδικασία σκέψης, δοκιμής, διόρθωσης και τελειοποίησης, σύμφωνα με τα υποκειμενικά κριτήρια του ίδιου του καλλιτέχνη. Όλος ο δημιουργικός οίστρος που διαθέτει ένας καλλιτέχνης είναι πολύ πιθανό να αντικατασταθεί με απρόσωπες, στεγνές, αυτοματοποιημένες εντολές σε μια μηχανή, η οποία θα παράγει έργα χρησιμοποιώντας ήδη υπάρχοντα. Με την τεχνητή νοημοσύνη, τα καλλιτεχνικά έργα θα πάψουν να περιέχουν τη μοναδικότητα και την προσωπική πινελιά του δημιουργού τους. Η φιγούρα και η προσωπική έμπνευση του καλλιτέχνη για δημιουργία, προσδίδει πάντα έναν τόνο ζωντάνιας, καθώς πίσω από ένα έργο κρύβεται κάποιο υπαρκτό πρόσωπο που με μεράκι και αγάπη προσπάθησε να του χαρίσει ένα ιδιαίτερο νόημα.
Ωστόσο, δεν απουσιάζουν εκείνοι που εκθειάζουν την ψηφιακή τέχνη και τις ικανότητες της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι σαφώς μια τεχνική που απαιτεί λιγότερο χρόνο και οι διορθώσεις γίνονται πιο εύκολες, μόνο με τη χρήση ενός πλήκτρου! Το γεγονός αυτό μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες μεγάλων εταιριών, που χρειάζονται άμεσα ένα έργο, χωρίς να χρειαστεί να γίνει ανάθεση σε κάποιον καλλιτέχνη. Εξαιτίας αυτής της εύκολης, και λιγότερο χρονοβόρας, προσβασιμότητας η ψηφιακή τέχνη έχει γίνει αγαπητή όχι μόνο από τους καλλιτέχνες, αλλά και από όσους χρειάζονται ταχύτατες ιδέες και λύσεις πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι. Βέβαια, δεν αποτελεί την πιο οικονομική επιλογή δημιουργίας, εφόσον οι νέες τεχνολογίες έχουν αυξημένο κόστος κατασκευής και παραγωγής ενδεχομένως.
Η παραδοσιακή τέχνη, όπως και η ψηφιακή, άρχισαν να εδραιώνονται και να συνυπάρχουν στην εποχή μας. Σε πολλούς ανθρώπους, αυτή η απότομη μετάβαση από το πινέλο στην οθόνη προκαλεί δυσαρέσκεια, καθώς έχουν συνδέσει την τέχνη με μια μορφή έκφρασης, η οποία εμπεριέχει το προσωπικό βίωμα και το άγγιγμα του καλλιτέχνη. Είναι βέβαιο πώς και οι δύο μορφές τέχνης μπορούν να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα και να προσφέρουν ένα όμορφο θέαμα στον θεατή, ενώ συνεχίζουν να εξελίσσονται παράλληλα και να αποτελεί η μία πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για την άλλη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is digital art “real art”?, campustimes.org, διαθέσιμο εδώ.
- «What is AI art? How art generators work (2023)», elegantthemes.com, διαθέσιμο εδώ.
