Της Γεωργίας Καρυώτη,
Παράδοξη μοιάζει η σύγχρονη προσέγγιση της συμπεριληπτικής αποδοχής της διαφορετικότητας. Μια «εναλλακτική» τάση διάκρισης και κατάταξης των ατόμων σε ομάδες, με βασικά κριτήρια εισαγωγής σε αυτές, μάλλον, για να διευκολύνεται η αποδοχή ή η απόρριψή τους με βάση τις εκάστοτε προτιμήσεις. Ένας, επιφανειακά, κοινός ορισμός των ομάδων που αιωρείται στον αέρα των κοινωνικών συνειδήσεων, όπου στην τελική, όμως, ακόμα προσπαθεί να ορίσει τι αντιπροσωπεύει η κάθε ομάδα. Τι πάει να πει «φασαίος»; Τι πάει να πει «ψαγμένος»; Τι πάει να πει «σλατίνα»; Δεν πρόκειται για φιλοσοφικό ερώτημα, αλλά, πρακτικά, τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι και είναι ή δεν είναι επιθυμητοί; Γιατί, πολλές φορές μπορεί ο καθένας να σκεφτεί ότι απορρίπτονται ή αντίστοιχα επιλέγονται «εικονικά» από τον καθένα μας λόγω αυτού του ορισμού, τον οποίο οι πολλοί έχουν υποθέσει και, τελικά, επιλέξει να πιστεύουν ότι ισχύει.
«Ταμπελοποιούνται» στέκια συνάντησης, τρόποι ντυσίματος, είδη μουσικής και πολλές άλλες νοοτροπίες, σαν να υπάρχουν ιδεολογικά γκέτο. Και αναλόγως τον κοινωνικό περίγυρο, η κάθε ομάδα λαμβάνει μια θετική ή αρνητική χροιά, ειδικά, όταν συμπεριλαμβάνονται σε αυτές και πολιτικές απόψεις. Σίγουρα, δεν είναι κάτι καινούργιο στην ανθρώπινη συμπεριφορά, απλώς έρχεται σε αντίθεση με αυτήν τη φιλελεύθερη και ανεκτική κουλτούρα του diversity και του political correctness, που προασπίζεται ο σύγχρονος πολιτισμός μας. Μάλιστα, παρατηρείται ότι τα άτομα των ίδιων των ομάδων ακολουθούν τις ίδιες στερεοτυπικές αντιλήψεις και για τις άλλες ομάδες, όσο προοδευτικοί και ας αυτοπαρουσιάζονται. Βέβαια, δεν θα μπορούσε να γενικευτεί απόλυτα αυτή η παρατήρηση με τον ίδιο βαθμό σε όλον τον κόσμο. Πάντως, η επιρροή είναι σαφώς εμφανής. Φυσικά, δεν γίνεται όλοι να ταιριάζουν με όλους, απλώς είναι κάπως αχρείαστο και μεροληπτικά άδικο να επιλέγεις να συναναστρέφεσαι με κριτήριο το “κοινό vibe”. Ίσως, τα τόσα κοινά γνωρίσματα να αφορούν ένα πιο επιφανειακό στρώμα της σχέσης και γρήγορα να οδηγούν στην προσπέραση της ουσιαστικής διαδικασίας γνωριμίας δύο διαφορετικών ατόμων. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν απορρίπτουμε την πιθανή επιτυχία μιας οποιασδήποτε σχέσης, η οποία έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο.
Ενδεχομένως, αυτή η κατάτμηση των ομάδων να βοηθά στην ενίσχυση της αίσθησης ασφάλειας που θέλει να νιώθει ο καθένας μας απέναντι σε κάποιον διαφορετικό ή παρόμοιο με εμάς. Σαν να υπάρχουν προκαθορισμένοι, τιτλοφορούμενοι κώδικες συμπεριφοράς που μας προμηνύουν την εξέλιξη της κοινωνικής επαφής με ένα άτομο. Μια ανάγκη προβλεψιμότητας της έκβασης της συμπεριφοράς του άλλου, προκειμένου να γνωρίζουμε τον τρόπο που θα πρέπει να φερθούμε απέναντί του, είτε για να γίνουμε αρεστοί είτε για να ξέρουμε με ποιον έχουμε να κάνουμε είτε για να ξέρουμε τι να περιμένουμε από αυτόν. Μαθαίνουμε να «διαβάζουμε» τους ανθρώπους από υπότιτλους της προ-συμπεριφοράς τους, ώστε να βγαίνουμε από τη δύσκολη διαδικασία της επεξεργασίας των μηνυμάτων τους. «Αυτός είναι φασαίος, τι να περιμένεις», «Αυτή είναι ψαγμένη, δεν θα θέλει να πάτε εκεί», προκατειλημμένες σκέψεις μη συλλογιστικών συμπερασμάτων που δεν χρησιμοποιούν την παρατήρηση, αλλά μόνο την πεπερασμένη κοινή γνώμη ως επιχειρήματα της σκέψης τους.
Η αναμενόμενη πρώτη εικόνα, πιθανόν, να παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας άποψης για κάποιον άλλον, ωστόσο, ακούγεται λίγο περιοριστικό να ενεργοποιείται ένα απόλυτο σχήμα άποψης, το οποίο στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε πρώιμες εμπειρίες και, κυρίως, κοινά αποδεκτούς ορισμούς. Στην τελική, βέβαια, ο καθένας από εμάς μπορεί να έχει το δικό του ορισμό, το πρόβλημα, όμως, είναι να μην μπορούμε να τον αναθεωρούμε.
