Του Αντωνίου Σολάκου,
Με αφορμή το προηγούμενο άρθρο, «Πυρ, Θεοφανώ και θάλασσα», που η εικόνα της Θεοφανούς -της υπέρλαμπρης εκείνης Πελοποννήσιας γυναίκας- κατάφερε να υποκινήσει την δολοφονία του συζύγου της Νικηφόρου Φωκά σε συνέργεια με τον ανιψιό του Ιωάννη Τσιμισκή, επιμένουμε και πάλι στην βυζαντινή «ίντριγκα» για να παρουσιάσουμε το πορτρέτο της ζωής της.
Η Θεοφανώ, κατάγονταν από την Πελοπόννησο, μεγαλωμένη σε μια φτωχή οικογένεια κατάφερε να ανέλθει στα βασιλικά «σαλόνια» και να γίνει γρήγορα αρκετά ποθητή, αλλά και μοιραία. Η ιστορία της περίπλοκη και με αρκετές εκδοχές. Οι ιστορικές πηγές, αναφερόμενες στην αιτία ανέλιξης της νεαρής κόρης, συγκλίνουν ως προς τα μέσα ανέλιξής της.
Αναμφισβήτητα, η Θεοφανώ υπήρξε αρκετά όμορφη, έξυπνη και πονηρή γυναίκα, κάτι που δεν πέρασε απαρατήρητο από τον πρώτο σύζυγό της, τον φιλήδονο Ρωμανό Β´. Με τα πολλά και με τα λίγα αγαπητοί αναγνώστες, το 956 ο Ρωμανός Β’, γιος του Κωνσταντίνου Ζ΄, νυμφεύεται την Θεοφανώ. Ωστόσο, ο φιλήδονος χαρακτήρας του, τον εμπόδισε να είναι αφοσιωμένος σε εκείνη. Ο Ρωμανός αν και αγαπούσε την Θεοφανώ δεν μπορούσε να αντισταθεί και στους πειρασμούς των πολλαπλών ερωμένων του. Η Θεοφανώ, όσο ζούσε ο Ρωμανός, παρέμενε στο παλάτι χωρίς να αναμιγνύεται με το “gossip” της εποχής. Μαζί αποκτούν τον Βασίλειο Β΄ (τον αργότερα επονομαζόμενο και Βουλγαροκτόνο). Τρία χρόνια αργότερα ο θάνατος του Κωνσταντίνου Ζ΄, πεθερού της Θεοφανούς, εγείρει πολλαπλές αντιδράσεις από την αυλή καθώς κατηγορείται η ίδια πως τον δηλητηρίασε. Η αιτία πως ο Κωνσταντίνος Ζ΄, συνεχώς την δυσφημούσε στον υιό του λόγω της κατώτερης καταγωγής της.
Η ενοχή της δεν αποδείχτηκε ποτέ και η Θεοφανώ έγινε αυτοκράτειρα, στο πλάι του Ρωμανού που στέφθηκε «ελέω Θεού», αυτοκράτορας των Ρωμαίων. Η Θεοφανώ άσκησε σημαντική επιρροή στις αποφάσεις του Ρωμανού καθώς γεννημένος γλεντοκόπος δεν έδινε και ιδιαίτερη σημασία στα πολιτικά πράγματα. Έτσι, τον πείθει να φυλακίσει τις αδερφές του και να εξουδετερώσει με κάθε τρόπο τις πιθανές αντικαταστάτριές της. Το 963, σε ηλικία μόλις 26 ετών ο Ρωμανός Β´ πεθαίνει, οι αιτίες αποδίδονται στις κραιπάλες και στην άστατη ζωή που έκανε. Η Θεοφανώ μπαίνει στο στόχαστρο και καθίσταται ύποπτη για τον θάνατο του συζύγου της. Ο θάνατος του Ρωμανού αφήνει την Θεοφανώ μαζί μα τα παιδιά τους σε ένα εχθρικό παλάτι. Λόγω της ηλικίας του, ο υιός τους Βασίλειος Β’ δεν μπορούσε να αναλάβει το θρόνο. Η Θεοφανώ καταφέρνει και φέρνει στο παλάτι έναν άξιο στρατηγό και νονό των παιδιών τους Νικηφόρο Φωκά.
Κατόπιν πολλών και πολλαπλών -σε παράγοντες- έντονων αντιδράσεων γίνονται ζευγάρι. Η βυζαντινή κοινωνία σκανδαλίζεται καθώς η συγγένεια που τους έδενε ήταν αρκετά στενή. Η συνέχεια γνωστή -λίγο ή πολύ- σε όλους μας. Η Θεοφανώ ερωτευμένη με τον ανιψιό του Νικηφόρου Φωκά σχεδιάζει να τον δολοφονήσει…
Προς το παρόν θα μεταφερθούμε στο 975(6), που ο υιός της Βασίλειος Β΄ αναλαμβάνει το θρόνο και την επαναφέρει στην αυλή του παλατιού, καθώς ο εραστής της Ιωάννης Τζιμισκής για να γίνει αυτοκράτορας την εξόρισε. Η Θεοφανώ υποσχέθηκε να μείνει μακριά από την πολιτική ζωή του παλατιού, καθώς πλέον δεν μπορούσε να κάνει και αλλιώς. Ο υιός ήταν ισχυρός και το μόνο μέλημά του ήταν η αφοσίωση και η υπηρέτηση των συμφερόντων της αυτοκρατορίας του.
Η περίπτωση της Θεοφάνους αποτελεί ιδιάζουσα για τα βυζαντινά γράμματα, στάθηκε η μοιραία σύζυγος τριών αυτοκρατόρων, ενώ το όνομά της σχετίστηκε με άλλους δύο, τον πεθερό της Κωνσταντίνο Ζ’ Πορφυρογέννητο και τον γιο της Βασίλειο Βουλγαροκτόνο. Η ίδια υπήρξε εκλεκτή της μοίρας καθώς κατάφερε από κόρη ταβερνιάρη να γίνει μια πολυσυζητημένη γυναίκα στο ρου της ιστορίας. Πεθαίνει το 976 μέσα σε ένα χρόνο από την επιστροφή της στο παλάτι ξεχασμένη από όλους…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ. Tην κατηγόρησαν ότι δολοφόνησε τρεις αυτοκράτορες, μεταξύ των οποίων και ο σύζυγός της, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Θεοφανώ, µια γυναίκα – δηλητήριο, topontiki.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η αυτοκράτειρα Θεοφανώ, σύζυγος δυο αυτοκρατόρων και μητέρα του Βασιλείου Β΄, ikee.lib.auth.gr, Διαθέσιμο εδώ
