Του Κωνσταντίνου Μπαρτζώκα,
Ένα ακόμη έτος έφτασε στο τέλος του και είμαι σίγουρος πως δεν είμαι ο μόνος που κάνει έναν «απολογισμό» όλων αυτών που συνέβησαν το ’23 και νιώθει ένα ισοπεδωτικό πλάκωμα, που οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα μόνο πολύ εφήμερα το κατευνάζουν. Γιατί, από τις περισσότερες πλευρές, κάθε χρόνο και χειρότερα πάμε! Και για να μη μιλήσουμε για αυτά που συμβαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν μας φτάνουν ούτε δέκα σελίδες, για να τα αναφέρουμε όλα, ας αναφερθούμε σε κάποια από αυτά που συνέβησαν στην Ελλάδα μόνο. Το δυστύχημα στα Τέμπη, το Ναυάγιο με τους μετανάστες στην Πύλο, το περιστατικό με τους χούλιγκαν στο γήπεδο της ΑΕΚ, οι πυρκαγιές που κατέκαψαν τη Ρόδο, τον Έβρο και άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι πλημμύρες μου κατέπνιξαν τη Θεσσαλία, η δολοφονία του Αντώνη Καρυώτη από το πλήρωμα της «Blue Horizon», οι γυναικοκτονίες, οι δολοφονίες αδερφών, συγγενών, τροχαία, ο πληθωρισμός δίχως τέλος, η διαφθορά, η αστυνομική βία, η ανοχή της βίας, ο αστυνομικός που κατέληξε μετά από τα περιστατικά στου Ρέντη, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι κρατικοί μηχανισμοί και ένα σύστημα υγείας που «πάσχουν». Και αυτά είναι κάποια μόνο από αυτά που μας «στιγμάτισαν». Και είναι αραδιασμένα σαν λίστα από σούπερ μάρκετ. Δεν ξέρω πως να το περιγράψω. Σαν μετρήσιμα περιστατικά που μας «άγγιξαν» (ή και μας τάραξαν) για λίγο και μετά τα ξεχάσαμε.
Αυτοί που δεν ξεχνάνε, όμως, είναι αυτοί που εμπλέκονται κατά κάποιον τρόπο με τα περιστατικά. Συγγενείς θυμάτων, επιζώντες τραγωδιών, αυτόπτες μάρτυρες, άνθρωποι που έχασαν τους κόπους μιας ζωής. Άνθρωποι που έχουν πονέσει και πονάνε τόσο πολύ που δεν έχει μείνει τίποτα όμορφο και θετικό για να στηριχθούν.
Και οι υπόλοιποι ξεφυσάμε στο τέλος της ημέρας από ανακούφιση που είμαστε σώοι και δεν μας συνέβη τίποτα, ευτυχώς. Αλλά μαντέψτε! Ήρθε το 2024! Γεμάτο προσδοκίες, όνειρα, χαρές (;) και καμία ένδειξη ότι δεν θα φέρει άλλα τόσα περιστατικά σαν αυτά που αναφέραμε για να μεγαλώσει την πλούσια λίστα και την πάει στο υπερπέραν, στα αστέρια, στον ουρανό. Τέλειο; Και ας βαρέσουμε πόρτες, παράθυρα, τραπέζια, καρέκλες, βιβλιοθήκες, ντουλάπια, το παρκέ (αυτό που έχουν οι παλιές οι οικοδομές που είναι πράγματι ξύλινο, όχι βαμμένο ξύλινο, αλλά κατά βάση πλαστικό), γυψοσανίδες, κορνίζες, δοκάρια, pellet (για όσους θερμαίνονται έτσι, δεν κρίνουμε), μολύβια, chopsticks, οδοντογλυφίδες, το jenga… οτιδήποτε ξύλινο υπάρχει, αλλά τίποτα δεν μας εγγυάται ότι του χρόνου δεν θα κοιτάμε αυτά που συνέβησαν το 2024 και δεν θα λέμε «Ξουτ από δω, τέτοια χρονιά να μην ξανά’ χουμε ποτέ» ακριβώς πριν από το «Χαρούμενο 2025! Να φέρει χαρά, υγεία και όλα καλά και καμία σχέση να μην έχει με το 2024». Και δεν θα φταίω εγώ αν συμβούν τόσα που είμαι γρουσούζης (και δεν είμαι και γρουσούζης) και μακάρι να με διαψεύσει η πραγματικότητα και να λέμε του χρόνου «Τι τέλεια χρονιά ήταν αυτή φέτος, ας είναι το 2025 σαν το 2024!» και να πετάμε από χαρά και αγαλλίαση.
Αλλά, λογικά κοιτώντας το, δυστυχώς, μα πολύ δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι τα άσχημα τελείωσαν και πάμε για καλύτερα. Και αυτό, γιατί δεν έχουμε πάρει κανένα μέτρο επί της ουσίας, για να αποτρέψουμε πιθανά δυσάρεστα γεγονότα. Το αποδείξαμε και με την ψήφο μας αυτό με τον καλύτερο τρόπο αρχικά, και τώρα καθόμαστε και απλά ελπίζουμε. Αλλά και πάλι, να μην ελπίζει ο άνθρωπος; Δεν βγαίνει διαφορετικά η ζωή. Αν δεν έχεις ένα πιο αισιόδοξο σκεπτικό, πάει, θα καταρρεύσεις. Και συμφωνώ, αλλά επαναπαυόμαστε και ελπίζουμε, χωρίς να αντιδρούμε έμπρακτα (βλ. Γάλλοι). Και θα μου πείτε «άσε ρε επαναστάτη του καναπέ που μας κουνάς το δάχτυλο, γράφοντας συνειρμικά κείμενα χωρίς σαφή συμπεράσματα». Σε αυτό θα διαφωνήσω για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι είμαι «επαναστάτης του κρεβατιού», όχι του «καναπέ». Ξαπλωμένος γράφω βραδιάτικα, στραβολαιμιασμένος. Ο δεύτερος λόγος είναι, επειδή δεν κατηγορώ ούτε κουνάω το δάχτυλο σε κάποιον συγκεκριμένα ή και γενικότερα. Συνειρμικά ναι, αλλά θέλω να καταλήξω στην παρατήρηση που αφορά σε εμάς ως έθνος και την οποία έχουν κάνει πάρα πολλοί, δεν θα πω κάτι πρωτότυπο. Και δεν είναι άλλη από το ότι ανεχόμαστε και ανεχόμαστε χρόνια ολόκληρα και δεν απαιτούμε αλλαγή. Και με ποιον τρόπο να την απαιτήσουμε, δεν ξέρουμε. Έχει «δαιμονοποιηθεί» και η διαμαρτυρία στους δρόμους (για τα δεδομένα μας ο μόνος τρόπος ένδειξης δυσαρέσκειας), με τις άγριες καταλήξεις που έχουν και τέλος, μένουμε άπραγοι.
Γιατί, όμως, δεν αντιδρούμε; Επειδή η χώρα είναι «γερασμένη» και από μεγάλους ανθρώπους δεν θα δούμε αλλαγή; Επειδή ένα μεγάλο μερίδιο του κόσμου είναι βολεμένο και δεν του «καίγεται καρφί» για την ευημερία της χώρας και το κοινό καλό; Γιατί τα καλύτερα μυαλά φεύγουν έξω και αυτά που μένουν δεν τους «καίγεται», επίσης, «καρφί» για αυτά που συμβαίνουν; Μα όχι! Υπάρχουν ένα σωρό μορφωμένοι, ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι, πνευματικοί ταγοί, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, ακόμη και κωμικοί και διάσημοι, αλλά και απλός κόσμος που γράφουν και μιλάνε για αυτά που συμβαίνουν με υπέροχο λόγο. Αλλά, ποιος τους ακούει; Δεν θα πω κανείς, σίγουρα, πάντως, δεν είναι αρκετοί. Αυτοί που δεν είναι «καμένοι» από το «σκρολ» στο TikTok και στο Instagram. Και αυτοί προφανώς δεν ανήκουν στη μάζα.
Και είναι απαραίτητη η μάζα, προκειμένου να επιτευχθεί η αλλαγή. Ακόμα και αν η αλλαγή ξεκινήσει από λίγους ανθρώπους, αν δεν υπάρχει η υποστήριξη του κόσμου… δεν… δυστυχώς. Και θα κάνω την τολμηρή μου δήλωση ότι ουδέν «βλακότερον» της μάζας. Παντού, όχι μόνο στην Ελλάδα. Είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο να κινητοποιηθεί ο κόσμος για κοινωνικά ζητήματα. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης θα μπορούσαν να βοηθήσουν (και βοηθάνε ως ένα βαθμό) στην ευαισθητοποίηση και τη διάδοση ουσιωδών πληροφοριών. Και για να αναφερθώ συγκεκριμένα, μη λέω «γενικούρες» για αλλαγές, π.χ. να σταματήσουμε να μας «δουλεύουν» ψιλό γαζί στο θέμα της ακρίβειας, που έχουμε τιμές Γερμανίας στο σούπερ μάρκετ, ενώ παίρνουμε 3 ή 5 ευρώ την ώρα. Να κάνουμε κάτι, μπας και μείνει φέτος ένα δέντρο όρθιο. Μπας και η αστυνομία κάνει καλύτερα τη δουλειά της και προληφθούν γυναικοκτονίες, βιασμοί, δολοφονίες. Να κρατήσουμε τα κρατικά αγαθά που μας έχουν μείνει, την εκπαίδευση, την υγεία, ακόμα και την ίδια μας τη χώρα. Ξεπουλιόμαστε σε ξένους επενδυτές από παντού και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι, θα ξυπνήσουμε μια μέρα και δεν θα μας έχει μείνει τίποτα. Να απαιτήσουμε να γίνει κάτι, για να μην ξανασυμβούν τα ίδια ατυχήματα! Να απαιτήσουμε περισσότερη διαφάνεια στην πολιτική ή καλύτερη δημόσια συγκοινωνία που το χάλι στις πόλεις είναι απαράδεκτο. Να καταρρίψουμε «απαρχαιωμένα» κοινωνικά, πατριαρχικά, ρατσιστικά, προβληματικά κατεστημένα.
Και φυσικά, να προστατέψουμε την ελευθερία του λόγου! Δεν μπορώ όταν ακούω το επιχείρημα του «Καλά είμαστε, κοιτάξτε τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή». Δηλαδή τι; Να είμαστε ευγνώμονες που δεν είμαστε σαν τη Μέση Ανατολή; Να το αναγνωρίσουμε, ναι, αλλά να συνειδητοποιήσουμε κιόλας ότι αυτό που μας κρατά από το να εισέλθουμε σε μια μεσανατολίτικη (με τη λιγότερο εξωτική πλευρά του όρου που μπορεί να φανταστεί κανείς) κατάσταση είναι κάτι πολύ λεπτό που πρέπει να παλέψουμε, για να το κρατήσουμε. Δεν είναι δεδομένο ό,τι έχουμε κατακτήσει.
Όμως, ο κόσμος αυτό που θέλει είναι να επιβιώσει, θέλει να καλύψει τις βασικές του ανάγκες και όταν μια τεράστια μερίδα του πληθυσμού βρίσκεται στα όρια της φτώχειας, τότε οι αλλαγές είναι πολύ νεανικο-αναρχο-ιδεαλιστικο-επιδιώξεις. Και σε αυτό τι να πεις, δεν μπορείς να απορήσεις, διότι ένας σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος, ο οποίος με το ζόρι βγάζει τα προς το ζην, θα σκεφτεί την αλλαγή ως το τελευταίο πράγμα. Ή μήπως μπορείς; Αμφίδρομες δεν είναι οι καταστάσεις φτώχειας -αλλαγής καταστάσεων- βελτίωσης συνθηκών ζωής; Και είναι οι νέοι γεμάτοι ελπίδες και όνειρα για το μέλλον, οι ιδεαλιστές, που πιστεύουν ότι κάτι θα κάνουν, για να σώσουν τον κόσμο. Ίσως, και κάτι μεγάλο, ίσως, ακόμη και κάτι στην Παλαιστίνη ή την Ουκρανία. Και είναι μια πολύ σκληρή συνειδητοποίηση, που πονάει πολύ, ότι, τελικά, δεν μπορούμε να σώσουμε τον κόσμο ούτε να τον αλλάξουμε. Ο κόσμος θα υποφέρει και εμείς θα νιώθουμε τύψεις που μόνο κατά τύχη είμαστε στην πλεονεκτική θέση να ζούμε με μια σχετική αξιοπρέπεια.
Ναι, δεν θα αλλάξουμε τον κόσμο. Δεν γίνεται, δεν μπορούμε. Εδώ τη μικρή μας χώρα δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μιλάμε για αυτά που συμβαίνουν. Να μιλάμε και να εμπνέουμε μερικά άτομα γύρω μας. Και αυτά τα άτομα να εμπνεύσουν μερικά ακόμα και ούτω καθεξής. Για μένα, αν ένα άτομο σκεφτεί έστω και κάτι, διαβάζοντας αυτό το κείμενο, θα είμαι υπερ-ικανοποιημένος και θα είναι μια νίκη. Μόνο έναν μικροσκοπικό «τοσοδούλη» αντίκτυπο μπορούμε να έχουμε, ο οποίος είναι αρκετός, αφού είναι ρεαλιστικός. Γιατί πρέπει να μιλάμε και να συνεχίσουμε να μιλάμε για πράγματα. Όσο δεν μιλάμε τόσο αυτά χάνονται στη λήθη και «φτου» κι απ’ την αρχή.
Υ.Γ. Εύχομαι, πάντως, ειλικρινά, καλή χρονιά σε όλους με υγεία, χαρά, τύχη, δημιουργικότητα και δύναμη, για να πετύχετε τους στόχους σας!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τα γεγονότα που σημάδεψαν τη χρονιά που φεύγει, Lifo.gr. Διαθέσιμο εδώ
