Της Βρισηίδας Τζιόρτζιου,
Το “Memento” δεν είναι μια τυπική ταινία δράματος-μυστηρίου, καθώς η σκηνοθεσία του Christopher Nolan μας αναγκάζει να αναθεωρήσουμε και να αναζητήσουμε νέα νοήματα και την αλήθεια. Ο χαρακτήρας του Guy Pearce, ο Leonard, αναζητά εκδίκηση για τη γυναίκα του, ψάχνοντας με εμμονή τον βιαστή και δολοφόνο της. Ωστόσο, ο Leonard πάσχει από αμνησία που τον κάνει να μην μπορεί να θυμηθεί ό,τι του συνέβη πριν από 15 λεπτά, παρόλο που μπορεί να ανακαλεί λεπτομέρειες πριν από το τραυματικό γεγονός που στιγμάτισε τη ζωή του.
Η απεικόνιση της δυσκολίας της μνήμης, η δομή σε συνδυασμό με την τρομερή πλοκή του, η femme fatale, η αφηγηματική φωνή και η ασπρόμαυρη κινηματογράφηση αποτελούν όλα τα χαρακτηριστικά του κλασικού νουάρ. Για την εύρεση του δολοφόνου και της αλήθειας, ο Leonard χρησιμοποιεί τα τατουάζ που έχει στο σώμα του, τις φωτογραφίες που διατηρεί και τις σημειώσεις του. Αξιοποιεί αυτά τα εργαλεία, για να παρακολουθεί τη βραχυπρόθεσμη μνήμη του και να οργανώνει τις καθημερινές του δραστηριότητες. Στην αρχή, φαίνεται να λειτουργεί πολύ καλά, αλλά όταν γίνεται σαφές ότι αυτό που ο Leonard θεωρεί αληθινό είναι αντικειμενικά αναληθές, βλέπουμε ότι αυτά τα εργαλεία χρησιμεύουν μόνο για την επικύρωση του στρεβλωμένου κόσμου του. Εναλλακτικά, αυτό που ο πολιτιστικός θεωρητικός και φιλόσοφος Jean Baudrillard μπορεί να αναφέρει ως την «υπερπραγματικότητά» του, μια προσομοίωση που έχει ξεπεράσει την πραγματικότητα στα μάτια του Leonard.
Για παράδειγμα, ο Leonard φτάνει στο σημείο να προσλάβει μια πόρνη, για να υποδυθεί τη νεκρή σύζυγό του! Τη στιγμή που τον ξυπνά, χτυπώντας την πόρτα, είναι σε θέση να αιωρείται, πιστεύοντας ότι η γυναίκα του είναι ακόμα ζωντανή. Επιπλέον, κάθε φορά που ο Leonard αμφισβητείται, πέφτει πίσω στις σημειώσεις του και στα Polaroid και περαιτέρω στην «υπερπραγματικότητά»του, όπως όταν επιλέγει να αγνοήσει την προειδοποίηση του Teddy (Joe Pantoliano) ενάντια στη χειραγωγική Natalie (Carrie-Anne Moss). Γνωρίζοντας την αλήθεια, ο Λέοναρντ αντιδρά σαν πεισματάρικο παιδί, απαγγέλοντας την ιστορία του σαν σενάριο: «Δεν έχω αμνησία. Τα θυμάμαι όλα μέχρι το περιστατικό. Το όνομά μου είναι Leonard Shelby. Είμαι από το Σαν Φρανσίσκο».
Στο αποκορύφωμα της ταινίας, όπου συναντώνται οι έγχρωμες σκηνές που ρέουν προς τα πίσω και οι χρονολογικές ασπρόμαυρες σκηνές, ο Teddy αποκαλύπτει στον Leonard —ή μάλλον του θυμίζει— την πραγματική αλήθεια. Ότι είναι υπεύθυνος για το θάνατο της γυναίκας του και ότι επινόησε την ιστορία του Sammy Jankis, για να αντιμετωπίσει την ενοχή του. «Λες ψέματα στον εαυτό σου για να είσαι ευτυχισμένος», του λέει, «Όλοι το κάνουμε». Μέσα από αυτό, ο Teddy αποκαλύπτει το ανούσιο της ατελείωτης, κυκλικής αναζήτησης της αλήθειας του Leonard.
Σύμφωνα με τα λόγια του Teddy, «παίζει τον ντετέκτιβ». Ο Teddy πληρώνει το απόλυτο τίμημα για αυτό, αλλά, επειδή ο Leonard σύντομα θα το ξεχάσει, είναι σε θέση να ξεκινήσει έναν άλλο άσκοπο δρόμο λύτρωσης. Η εμπειρία προβολής του Memento αντικατοπτρίζεται στην εμπειρία του Leonard μέσα σε αυτό. Αν και είμαστε εντελώς σκλαβωμένοι στην κοσμοθεωρία του Leonard, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει και να ταιριάξουμε το παζλ, έτσι βιώνουμε τη μη γραμμική αφήγηση ακριβώς, όπως κάνει ο Leonard. Αν και ξέρει μέσα του ότι δεν μπορεί, ο Leonard δημιουργεί τους δικούς του ψεύτικους γρίφους, για να απαντήσει, και έναν «υπερπραγματικό» κόσμο, για να κατοικήσει, ώστε να μην αναγκαστεί ποτέ να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Έτσι, απολαμβάνει την πολυτέλεια να ξεχνάει.
Ωστόσο, επειδή αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, τελικά συμβιβάζεται με την πραγματικότητα. Συνοψίζοντας, είναι μια συναρπαστική ταινία, που προκαλεί τον θεατή να σκεφτεί και να συνδυάσει τα κομμάτια της πλοκής. Η αναστροφή του χρόνου δημιουργεί ένα μοναδικό περιβάλλον αγωνίας και εκπλήξεων, ενώ η ερμηνεία του Guy Pearce είναι εξαιρετική. Ένα έξυπνο σενάριο που διακρίνεται για την πρωτοτυπία του και αξίζει να αφιερώσεις δύο ώρες παρακολούθησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
