Της Αλεξίας Κυριαζοπούλου,
Είναι γεγονός πως οι ευφυείς άνθρωποι είναι ιδιαίτερα εσωστρεφείς, συνηθίζουν να κλείνονται στον εαυτό τους και διακατέχονται από απελπισία και απαισιοδοξία. Ένας τέτοιος ιδιαίτερος άνθρωπος ήταν και ο λογοτέχνης και δοκιμιογράφος Περικλής Γιαννόπουλος. Κατάγονταν από αρχοντική οικογένεια της Πάτρας, η οποία είχε βυζαντινές ρίζες. Τελείωσε το σχολείο στην πόλη του και έπειτα συνέχισε την ακαδημαϊκή του εκπαίδευση, σπουδάζοντας ιατρική για ένα χρόνο στο πανεπιστήμιο Αθηνών και για λίγο στο Παρίσι. Όταν πέθανε ο πατέρας του αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του και έζησε για λίγο στο Λονδίνο όπου εκεί άρχισε να εντρυφά στην αγγλική και γαλλική λογοτεχνία. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα γράφτηκε στην νομική, παράλληλα είχε ξεκινήσει το μεταφραστικό του έργο, το 1894, άρχισε να δημοσιεύει μεταφράσεις ποιημάτων των Ντίκενς, Πόε, Λότι, Μιρμπό αλλά και δικά του πεζά ποιήματα.
Ξεκίνησε να αρθρογραφεί το 1899 στις εφημερίδες, «Ακρόπολις», «Το Άστυ», «Εστία» και σε περιοδικά όπως «Κριτική» και «Παναθήναια», υπέγραφε τα άρθρα του με ψευδώνυμα, με πιο γνωστά τα Λωτός, Απολλώνιος, Νεοέλλην και Μαίανδρος. Στα άρθρα του ο Περικλής Γιαννόπουλος αποτύπωνε τις ελληνοκεντρικές του απόψεις με το δικό του μοναδικό ύφος κατήγγειλε τα αίτια της ελληνικής κακοδαιμονίας, της ξενομανίας, τον «φραγκοραγιαδισμό» όπως τον χαρακτήριζε ο ίδιος. Το 1906 εκδίδει το βιβλίο του με τίτλο «Νέον πνεύμα» και το 1907 την «Έκκληση προς το Πανελλήνιων κοινόν». Η συγγραφή του αποτέλεσε μέσο σύγκρουσης με το κατεστημένο και πολλές φορές σχολιάστηκε αρνητικά από την αθηναϊκή κοινωνία του 20ου αιώνα. Πολλοί ήταν, όμως, εκείνοι που επηρεάστηκαν και εμπνεύστηκαν από αυτόν. Μερικοί εξ αυτών ο Γρηγόρης Ξενόπουλος, Άριστος Καμπάνας, Παύλος Νιρβάνας και Σπύρος Μελάς, σχολίαζαν θετικά το έργο του, ενώ ο Ίων Δραγούμης έγινε αδελφικός του φίλος, αυτός ήταν που μετά τον θάνατό του προσπάθησε να κάνει το όραμα του φίλου του πολιτική πράξη. Ούτε ο Άγγελος Σικελιανός δεν έμεινε ανεπηρέαστος ακολούθησε και αυτός την ελληνοκεντρική πορεία του Γιαννόπουλου.
Ο Περικλής Γιαννόπουλος, ο άνθρωπος που με τόσο πάθος υπερασπιζόταν και εξέφραζε τα ιδεώδη του δεν θα μπορούσε να μην ερωτευτεί και με πάθος. Έτσι αγάπησε την ζωγράφο Σοφία Λασκαρίδου, και πως να μην ερωτευτεί κανείς τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα της, καθώς ήταν μια από τις πρώτες γυναίκες που ακολούθησε το όνειρό της να γίνει ζωγράφος. Με δική της προσωπική παρέμβαση στον βασιλιά Γεώργιο Α’ μπήκε στη σχολή καλών τεχνών της Αθήνας, αγωνίστηκε υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών υπέρ της εισδοχής τους στη σχολή καλών τεχνών. Την γνώρισε τυχαία σε έναν περίπατο του, λίγο αργότερα της ζήτησε να την συντροφεύει όσο εκείνη ζωγράφιζε, ο πατέρας της Λασκαρίδου, της είχε δώσει ένα όπλο, το οποίο είχε πάντα μαζί της, για λόγους ασφαλείας και έτσι περιπαικτικά της είπε πως πλέον θα είναι αυτός ο σωματοφύλακάς της. Ο ποιητής τη ζήτησε σε γάμο αλλά ο πατέρας της αρνήθηκε. Τελικά στην ιστορία του Γιαννόπουλου και της Λασκαρίδου, ποιος αγαπούσε περισσότερο και ποιος λιγότερο; Για τον συγγραφέα ο γάμος με την Σοφία ήταν μια φλογερή ανάγκη, ενώ αυτή δεν βιαζόταν, πίστευε στον έρωτα χωρίς νόμιμα πλαίσια, πίστευε στην ανάγκη της να ζει ελεύθερη. Ίσως να φοβόταν κατά βάθος, ότι από την στιγμή που θα αισθανόταν δεσμευμένη θα άρχιζε να τον αγαπά λιγότερο.
Η Σοφία ολοκλήρωσε τις σπουδές της και εξασφάλισε μια υποτροφία στο εξωτερικό, ταξίδεψε ως τη Γερμανία όπου σπούδασε σε διάφορες σχολές ζωγραφικής, του ζήτησε να την ακολουθήσει αλλά αυτός αρνήθηκε, λίγο πριν φύγει το ζευγάρι συναντήθηκε στο Σκαραμαγκά. Εκεί ο Γιαννόπουλος της εξομολογήθηκε μια τελευταία φορά τον έρωτά του και με τον δικό του τρόπο την προετοίμαζε για αυτό που θα συνέβαινε στο μέλλον. Ο Γιαννόπουλος συνέχισε να ελπίζει ότι θα κέρδιζε κάποια στιγμή την αγαπημένη του αλλά μετά τον δεύτερο χρόνο από τον χωρισμό τους άρχισε να απελπίζεται σε συνδυασμό με το ότι τα βιβλία δεν γνώρισαν την απήχηση που ήθελε, ξαφνικά ένιωσε πως δεν είχε να περιμένει τίποτα από την ζωή πια.
Στις 9 Απριλίου πήγε μαζί με φίλους στον κινηματογράφο και στην συνέχεια σε ένα κέντρο διασκέδασης, φαινόταν μελαγχολικός δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει ότι θα έχανε για πάντα την αγαπημένη του. Το ίδιο βράδυ της έγραψε «Σοφία μου. Σου στέλνω ένα ύστατο “χαίρε” από την Αττική γη, που αφήνω για πάντα. Με άπειρα γλυκύτητα φιλιά. “Χαίρε” Σοφία μου». Ντυμένος στα λευκά κατέβηκε στο Σκαραμαγκά με ένα νοικιασμένο κάρο, έλυσε το άλογο και μπήκε έφιππος στην θάλασσα, με μια σφαίρα στο κεφάλι έβαλε τέλος στη ζωή του.
Το ρολόι που βρέθηκε στην τσέπη του είχε σταματήσει στις 11:03 πρώτα λεπτά. Μια εβδομάδα πριν είχε ενημερώσει με επιστολή τον Ίλαρχο Κρίτσα, με την οποία τον ενημέρωνε για αυτή του την πράξη, καθώς είχε αηδιάσει από την ζωή. Τον διέταξε πως αν το πτώμα του βγει στη στεριά να το ξανά ρίξουν μέσα, δεν ήθελε να τον θάψουν αλλά να χαθεί στο βυθό. Δέκα μέρες μετά την αυτοκτονία του η σορός βγήκε στη στεριά. Ο αστυνομικός Ελευσίνας διέταξε να μεταφερθεί το πτώμα στην εκκλησία εκεί έμεινε ως την άλλη μέρα το πρωί που έγινε η κηδεία. Ο ίδιος αστυνομικός ανέφερε πως είδε δύο γυναίκες να φθάνουν το πρωί με τρένο και να περιποιούνται την σορό με μύρο και άνθη. Ήταν η αγαπημένη του Σοφία και η φίλη της Ελένη Νεφ. Λίγο μετά την κηδεία, προσπάθησε να αυτοκτονήσει αλλά δεν τα κατάφερε. Επέστρεψε στο Μόναχο, συνέχισε τις σπουδές της και αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στην τέχνη. Ο θάνατός του αλλά και ο τρόπος που επέλεξε συγκλόνισε την κοινωνία της εποχής, για πολλές ημέρες δημοσιεύονταν λεπτομέρειες για τον τρόπο θανάτου του και άγνωστες πτυχές της ζωής του. Ποιητές όπως ο Παλαμάς, ο Σικελιανός, ο Μαλακάσης και η Μυρτιώτισσα του αφιέρωσαν ποιήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μελέτης Μελετόπουλος (2004), Περικλής Γιαννόπουλος: Βίος, έργο και αυτοκτονία, Εκδόσεις Νέα κοινωνιολογία.
- Πέτρος Χαρτοκόλλης (2003), Ιδανικοί αυτόχειρες – Έλληνες λογοτέχνες που αυτοκτόνησαν, Εκδόσεις Εστία.
- Νικόλαος Καρράς (1998), Με ιδεολογία Ελληνική: Νεοέλληνες πνευματικοί ήρωες, Εκδόσεις Πελασγός.
