Της Μιχαηλίας-Ραφαέλας Καραγιάννη,
Παρά τις πολλές έρευνες, την πρόοδο και τις ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της Ιατρικής, το πνευμονικό οίδημα παραμένει μία από τις πιο κοινές αιτίες εισαγωγής στο νοσοκομείο και στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Το πνευμονικό οίδημα προκαλείται με τον ίδιο τρόπο που δημιουργείται οίδημα και στα άλλα μέρη του σώματος. Έτσι, οποιοσδήποτε παράγοντας αυξάνει τη διήθηση υγρού από τα πνευμονικά τριχοειδή αγγεία ή παρεμποδίζει τη λειτουργία των λεμφαγγείων, σε συνδυασμό με την αύξηση της πίεσης του μεσοκυττάριου υγρού των πνευμόνων, ενδέχεται να οδηγήσει σε πλήρωση του χώρου που βρίσκεται ανάμεσα στα κύτταρα των πνευμόνων και των κυψελίδων με μεγάλα ποσά ελεύθερου υγρού.
Οι υποκείμενες αιτίες για το πνευμονικό οίδημα είναι δύο:
- Η ανεπάρκεια του αριστερού μέρους της καρδιάς ή οι παθολογικές αλλοιώσεις της μητροειδούς βαλβίδας (βαλβίδα που βρίσκεται ανάμεσα στον αριστερό κόλπο και στην αριστερή κοιλία της καρδιάς). Αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της πνευμονικής φλεβικής, αλλά και τριχοειδικής πίεσης.
- Οι βλάβες στη μεμβράνη των πνευμονικών τριχοειδικών αγγείων, οι οποίες προκαλούνται από λοιμώξεις, όπως η πνευμονία, ή από την εισπνοή επιβλαβών ουσιών, όπως το χλώριο και το διοξείδιο του άνθρακα.
Αυτοί οι μηχανισμοί ωθούν το πλάσμα και τις πρωτεΐνες του αίματος έξω από τα τριχοειδή, προς το μεσοκυττάριο χώρο των πνευμόνων και των κυψελίδων. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ασθένειες που οδηγούν σε πνευμονικό οίδημα. Οι κυριότερες εξ αυτών είναι η οξεία νεφρική ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος και οι αλλεργίες. Ακόμα, τα μεγάλα υψόμετρα ενδέχεται να αποτελούν αιτία αυτού του οιδήματος λόγω της διαφοράς πίεσης.
Σχετικά με την εξέλιξη του οιδήματος, η περίσσεια υγρού συσσωρεύεται πρώτα στον μεσοκυττάριο χώρο των πνευμόνων, με λίγα ή καθόλου συναφή κλινικά συμπτώματα. Ο μεσοκυττάριος χώρος μπορεί να φιλοξενήσει μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιοστόλιτρα (ml) περίσσειας υγρού, οπότε το υγρό σύντομα πλημμυρίζει τους εναέριους χώρους. Αυτοί σε έναν ενήλικα 70 κιλών προσεγγίζουν τα 5.000 ml. Αυτή η πλήρωση του εναέριου χώρου με περίσσεια υγρού συνδέεται με βαθιά αναπνευστική δυσχέρεια, επειδή τα αέρια δεν δύναται να ανταλλάσσονται αποτελεσματικά.
Τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς είναι δύσπνοια, εφίδρωση και το χρώμα του προσώπου τους αποκτά χρώμα με μπλε ή γκρι τόνο. Επίσης, λαχανιάζουν εύκολα, η αρτηριακή τους πίεση παρατηρείται χαμηλότερη από το φυσιολογικό και σε κάποιες περιπτώσεις οι ασθενείς έχουν ροζ, αφρώδη πτύελα.
Το πνευμονικό οίδημα είναι μία εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση, αφού συνήθως οδηγεί σε υποξία. Η αναπνοή δεν ολοκληρώνεται σωστά και έτσι ο οργανισμός ούτε αποβάλλει αποτελεσματικά το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά ούτε προσλαμβάνει επαρκή ποσότητα οξυγόνου. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να εντοπιστεί όχι μόνο το πνευμονικό οίδημα, αλλά και η αιτία που το προκαλεί, έτσι ώστε η διαδικασία της αναπνοής να ανακτηθεί το συντομότερο δυνατό. Ωστόσο, πρέπει να μελετηθούν και οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στην κάθαρση των υγρών του εναέριου χώρου, επειδή δεν είναι αρκετό να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί η αιτία του οιδήματος, αν οι πνεύμονες δεν μπορούν να απομακρύνουν την περίσσεια υγρού.
Η αντιμετώπιση του πνευμονικού οιδήματος εξαρτάται από την αιτία που το προκαλεί. Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί χορηγούν οξυγόνο. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της καρδιακής ανεπάρκειας, η οποία είναι και η συχνότερη αιτία πνευμονικού οιδήματος, χορηγούνται διουρητικά σε μεγάλες δόσεις, μορφίνη, νιτρώδη και, φυσικά, οξυγόνο. Στην αντιμετώπιση του πνευμονικού οιδήματος συμβάλλουν ιατρικά εργαλεία τα οποία έχουν την ιδιότητα να προσδιορίζουν με ακρίβεια την περίσσεια όγκου του υγρού που έχει συσσωρευτεί και την υδροστατική πίεση που αυτό ασκεί.
Συνοψίζοντας, το πνευμονικό οίδημα είναι μία επείγουσα κατάσταση στην οποία απειλείται η ζωή του ασθενή. Ουσιαστικά, συσσωρεύεται υγρό στους πνεύμονες και στις κυψελίδες, κάτι το οποίο αποτρέπει τη φυσιολογική αναπνοή. Η συσσώρευση του υγρού προκαλείται από διάφορες άλλες ασθένειες, από καρδιακή ανεπάρκεια και από βλάβες στα πνευμονικά τριχοειδή. Είναι σημαντικό οι ειδικοί να παρέμβουν εγκαίρως, να εντοπίσουν την αιτία του οιδήματος και να το αντιμετωπίσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Assessment of Pulmonary Edema: Principles and Practice, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Pulmonary edema fluid movement within the lung, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Guyton and Hall, Ιατρική Φυσιολογία, ΕΠΙΣΤΙΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε., 14η έκδοση
