Της Μαρίας Αλμασίδου,
192: Πέθανε ο πρώτος πορφυρογέννητος αυτοκράτορας της Ρώμης, Λούκιος Αίλιος Αυρήλιος Κόμμοδος. Ήταν γιος του Μάρκου Αυρηλίου και της Φαυστίνας και ο μοναδικός γιος που επέζησε. Αναγορεύτηκε σε συναυτοκράτορα σε ηλικία 15 ετών για να διδαχθεί τα αυτοκρατορικά του καθήκοντα και να γίνει ομαλά η διαδοχή.
Ωστόσο, η διαφορά του με τον πατέρα του φάνηκε από την αρχή. Αρχικά, ο ίδιος έτρεφε μία αποστροφή για τη φιλοσοφία, την οποία ο πατέρας του αγαπούσε ιδιαίτερα. Χαρακτηριστικό είναι, επίσης, ότι μιλούσε με ασεβή τρόπο και τον ενδιέφερε ο έκλυτος βίος. Ο Κόμμοδος γνώριζε τα στοιχεία που τον διαφοροποιούσαν από τον πατέρα του και προσπαθούσε να εξισορροπήσει τη διαφορά αυτή με το να φροντίζει την εξωτερική του εμφάνιση, ώστε να εντυπωσιάζει και να πείθει ότι είχε θεϊκή καταγωγή. Παρά τα ελαττώματά του, όμως, και την προσπάθεια του πατέρα του ίσως να καλύψει την αληθινή φύση του παιδιού του, η διαδοχή του έγινε αποδεκτή από τον στρατό.
Σχετικά με την αυτοκρατορική θητεία του, είχε φανεί εξαρχής ότι πρόκειται για έναν ιδιαίτερο αυτοκράτορα. Όταν έγινε μονοκράτορας, έκλεισε τα ανοιχτά μέτωπα με τους εχθρούς, συνάπτοντας συνθήκες ειρήνης. Η ενέργειά του αυτή δεν πήγαζε από το ενδιαφέρον του για την ασφάλεια της αυτοκρατορίας, αλλά επιθυμούσε να διαθέτει περισσότερο χρόνο για τη διεξαγωγή αγώνων στη Ρώμη, ώστε να προβάλλεται ο ίδιος.
Για τον ίδιο λόγο, θέλησε να αποφύγει τη γραφειοκρατική εργασία, που εντασσόταν στα αυτοκρατορικά του καθήκοντα. Έτσι, διόρισε έμπιστα σε αυτόν άτομα για να τη διεκπεραιώσουν και όταν σταμάτησε να τα εμπιστεύεται, δε δίστασε να τα αντικαταστήσει με άλλα ή ακόμη και να διατάξει τη δολοφονία τους.
Σε αντίθεση, επίσης, με τους προηγούμενους αυτοκράτορες, διατηρούσε κακές σχέσεις με τη Σύγκλητο. Σε αυτό, βέβαια, συνέβαλλε και το γεγονός ότι είχε γίνει απόπειρα δολοφονίας εναντίον του με πρωτεργάτες την αδερφή του Λουκίλλα, τον δεύτερο σύζυγό της Τιβέριο Κλαούντιο Πομπιάνο και τη Σύγκλητο. Τελικά, η απόπειρα απέτυχε και έληξε με την εκτέλεση των εμπλεκόμενων προσώπων. Έτσι, λοιπόν, αν και η αρχική του πρόθεση ήταν να διατηρήσει τους αξιωματούχους του πατέρα του, στην πορεία κλονίστηκε η εμπιστοσύνη του προς αυτούς. Μάλιστα, προκαλούσε τον φόβο της Συγκλήτου, αναγκάζοντας τους συγκλητικούς να καταβάλλουν εισφορά γενεθλίων στον αυτοκράτορα, καθώς και να παρευρίσκονται και να τον επευφημούν στους αγώνες.
Οι αγώνες αυτοί ήταν το κύριο μέσο προβολής του, μάλιστα, στην αρένα χρησιμοποίησε ανθρώπους με αναπηρία, καθώς και βετεράνους τραυματισμένους. Όλα αυτά προκαλούσαν τον θαυμασμό του κόσμου. Επίσης, όταν πολεμούσε με μονομάχους του αρκούσε η παράδοσή τους και δεν τους σκότωνε. Για εκείνους από την άλλη ήταν μεγάλη τιμή να φέρουν πάνω τους σημάδια από το αυτοκράτορα. Στο πλαίσιο των επιδείξεων αυτών δε δίστασε να σφάξει αμέτρητα άγρια ζώα, ως επίδειξη της σωματικής ευρωστίας του και προβολής του ως όμοιου του Ηρακλή.
Ωστόσο, η εμμονή του με τους αγώνες έφερε την οικονομία σε απελπιστικά επίπεδα, διότι χρέωνε τη Ρώμη για μία εμφάνισή του με υπέρογκα ποσά. Επιπλέον, στην πορεία προκάλεσε και τις αντιδράσεις του κόσμου που θεωρούσε ότι έπρεπε να πολεμάει με τους εχθρούς και όχι στην αρένα.
Κομβικό σημείο της θητείας του ήταν η πυρκαγιά που κατέκαψε μεγάλο κομμάτι της Ρώμης το 191. Ο ίδιος, αφού εν τέλει δε μπόρεσε να την αντιμετωπίσει, αποφάσισε να ξαναχτίσει τη Ρώμη δίνοντάς της το δικό του όνομα. Θα μετονομαζόταν δηλαδή σε «Κολόνια Λουκία Άνια Κομμοντιάνα». Η αλλαγή θα επεκτεινόταν και στα ονόματα των μηνών, που θα λάμβαναν ένα από τα δώδεκα ονόματά του προς τιμήν του.
Ο επίλογός του, όμως, γράφτηκε, όπως φοβόταν ο ίδιος, από ανθρώπους του κύκλου του. Την πρώτη μέρα του 193, ο Κόμμοδος ετοιμαζόταν να αναλάβει την όγδοη υπατεία του, αλλά η τραγωδία τον πρόλαβε. Δολοφονήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 192 από την τελική συνωμοσία, στην οποία συμμετείχε η παλλακίδα του Μαρκία, ο έπαρχος πραιτορίου Λαίτος, καθώς και ο πρόκοιτος Έκλεκτος. Μάλιστα, οι συνωμότες διέπραξαν δύο απόπειρες. Την πρώτη φορά αποπειράθηκαν να δηλητηριάσουν τον αυτοκράτορα με φαγητό, αλλά εκείνος γλίτωσε. Τελικά, ανέθεσαν στον αθλητή Νάρκισσο να ολοκληρώσει την επιχείρηση στραγγαλίζοντάς τον στο λουτρό.
Η Σύγκλητος, μετά τον θάνατό του, τον κήρυξε εχθρό της Ρώμης κι έδωσε εντολή να καταστραφούν τα αγάλματά του. Ακόμη, καταδίκασαν τη μνήμη του (damnatio memoriae), αλλά στην πορεία ο διάδοχός του Σεπτίμιος Σεβήρος αναίρεσε την καταδίκη αυτή για λόγους δικής του δυναστικής κατοχύρωσης. Φρόντισε, μάλιστα, για την επίσημη αποθέωση του Κομμόδου το 197. Ωστόσο, οι διακυμάνσεις της μεταθανάτιας μνήμης του, χάραξαν μία νέα φάση έντονων εσωτερικών αναταράξεων στην αυτοκρατορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κόμμοδος: ο πρώτος πορφυρογέννητος αυτοκράτορας της Ρώμης, maxmag.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Μπουραζέλης, Κώστας (2017), Οι τρόφιμοι της λύκαινας, Εκδόσεις ΜΙΕΤ
