Του Κωνσταντίνου Μπαρτζώκα,
Η Καστοριά είναι μια μικρή πόλη δεκαέξι χιλιάδων κατοίκων στη Δυτική Μακεδονία, η οποία είναι χτισμένη στη χερσόνησο μέσα στη λίμνη της Καστοριάς, η οποία λέγεται και λίμνη Ορεστιάδας. Το όνομα προέρχεται είτε από τον μεγάλο αριθμό από κάστορες, οι οποίοι ενδημούσαν στη λίμνη, είτε από το «κάστρο», είτε από τον Κάστορα, ο οποίος λέγεται ότι έλαβε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών για να τη χτίσει. Στα βουλγαρικά και σερβικά λέγεται Костур (Κοστούρ-σκελετός πέρκας) και στα τουρκικά Kesriye. Είναι μια πόλη που έχει ιστορία από τα βυζαντινά χρόνια, αλλά κάποιοι την ταυτίζουν και με τη Διοκλητιανούπολη, η οποία βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα έξω, στην περιοχή του σημερινού Άργους Ορεστικού.
Πηγαίνοντας προς την πόλη, περίπου οκτώ χιλιόμετρα έξω, βρίσκεται το Δισπηλιό, ο αρχαίος νεολιθικός οικισμός, ο οποίος ανακαλύφθηκε τυχαία το 1932, όταν παρουσιάστηκαν ίχνη από πασσάλους με τη μείωση της στάθμης των υδάτων. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία της χώρας. Σήμερα στο σημείο υπάρχει μία αναπαράσταση από καλύβες μαζί με τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν τότε. Είναι ένα αξιοθέατο που δεν πρέπει να χάσει κανείς, ιδιαίτερα όσους τους ενδιαφέρει η ιστορία.
Αυτό που θα ακούσει κανείς και ως πρόταση από τους ντόπιους είναι ο γύρος της λίμνης. Μια διαδρομή εννέα χιλιομέτρων κυκλικά της πόλης. Είναι από τις λίγες διαδρομές που μπορεί να βγει κανείς από την πόλη και να ξαναμπεί στο τέλος. Ένας πανέμορφος γύρος μέσα από τα πλατάνια, μπορεί κανείς να κάνει τον κύκλο με το αμάξι, αλλά και με ποδήλατο ή με τα πόδια. Στο μέσο της διαδρομής θα βρει κανείς τον βυζαντινό ναό της Παναγίας Μαυριωτίσσης, καθώς και το σπήλαιο του Δράκου, με τους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες. Τέλος, θα βρει κανείς και τον Ναυτικό Όμιλο της Καστοριάς, έναν από τους μεγαλύτερους ναυταθλητικούς συλλόγους της χώρας, με διακρίσεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, με ολυμπιονίκες αθλητές. Το βουνό της Καστοριάς που έχει δύο μεγάλες εκκλησίες, τον Προφήτη Ηλία και τον Άγιο Αθανάσιο (στην κορυφή του βουνού) ενδείκνυται για πεζοπορία, καφέ και άλλες δραστηριότητες με θέα τη λίμνη και την πόλη.
Η Καστοριά δεν κατάφερε φυσικά να ξεφύγει από την ασχήμια της αντιπαροχής, όμως υπάρχει η παλιά πόλη, η οποία είναι πολύ καλά διατηρημένη. Με κέντρο την πλατεία Ντολτσό, υπάρχουν τριγύρω πολλά μουσεία, όπως το λαογραφικό, το ενδυματολογικό, το μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και το Βυζαντινό μουσείο, λίγο πιο πάνω. Τα γραφικά σοκάκια τριγύρω δημιουργούν ένα ιδιαίτερο συναίσθημα όταν τα διασχίζεις και είναι κατάλληλα για τις πιο όμορφες φωτογραφίες. Από εκεί ξεκινάνε και πολλά αρχοντικά που είναι επισκέψιμα συνήθως, όπως αυτό του Άφωνος Εμμανουήλ, του Σκουταρτζή, του Παπατέρπου, του Αϊβάζη, του Βέργουλα, του Γάκη, του Τσιατσιαπά, του Σαπουντζή και του Μητούση. Μαζί με τα αρχοντικά πρέπει να αναφέρουμε και τις βυζαντινές εκκλησίες, οι οποίες ξεπερνούν τις εβδομήντα στο σύνολο και μπορεί να τις βρει κανείς περπατώντας στην πόλη. Οι πιο σημαντικές είναι η Παναγία Μαυριώτισσα που αναφέραμε, αλλά και η Κουμπελίδικη, η οποία είναι και σύμβολο της πόλης.
Η Καστοριά χαρακτηρίζεται από πολλά τοπικά έθιμα, όπως τα ιδιαίτερα κάλαντα των Χριστουγέννων, τα οποία τραγουδιούνται ομαδικά με χορωδίες. Είναι, επίσης, γνωστή για τα καρναβάλια της, τα λεγόμενα «Ραγκουτσάρια», τα οποία είναι το πρώτο καρναβάλι του έτους, από τις 6 μέχρι τις 8 Ιανουαρίου, ένα διονυσιακό έθιμο από τα βάθη της ιστορίας, το οποίο συμπίπτει και με τον αγιασμό τον υδάτων στα Θεοφάνεια και προσελκύει πολλούς το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων, αλλά και τουρίστες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι ένα έθιμο που έχει δεχτεί κάποιες ξένες επιρροές, κυρίως όσον αφορά τα κουστούμια που μπορεί να φορέσει κανείς, αλλά ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του εθίμου είναι φανερός, καθώς ακούγεται παραδοσιακή μουσική από χάλκινα όργανα, από μπουλούκια στους δρόμους και είναι και έντονη η παρουσία του κόσμου που είναι ντυμένος με παραδοσιακές στολές.
Την περίοδο της αποκριάς υπάρχουν άλλα έθιμα, όπως οι «Μπουμπούνες», οι οποίες είναι μεγάλες στοίβες από ξύλα, τα οποία τα ανάβουν σε διάφορα σημεία της πόλης, κυρίως σε πλατείες, για να φύγουν τα κακά πνεύματα. Και το βράδυ γίνεται το «Χάσκαρι» στο βραδινό τραπέζι, όπου δένονται αυγά από μια κλωστή σε ένα ξύλο και το κουνάνε πέρα δώθε μπροστά σε ένα άτομο, το οποίο προσπαθεί να το φάει.
Υπάρχουν όμορφες διαδρομές και έξω από την πόλη της Καστοριάς και μέρη που αξίζει κανείς να επισκεφτεί, όπως το όρος Βέρνο ή Βίτσι, το οποίο έχει και χιονοδρομικό κέντρο και μια ιδιαίτερη ιστορία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά και το όρος Γράμμος με τις άγριες ομορφιές του, το οποίο, όμως, σε κάποια σημεία μπορεί να μεταβεί κανείς μόνο με τζιπ. Υπάρχουν πολλά χωριά παραλίμνια επίσης, όπως η Χλόη, η Πολυκάρπη, αλλά και το Άργος Ορεστικό και η Μεσοποταμία Καστοριάς (να μην συγχέεται με την άλλη Μεσοποταμία) με ένα όμορφο δασάκι. Στο Νεστόριο πραγματοποιείται το καλοκαίρι River Party, το οποίο επισκέπτονται χιλιάδες άτομα, νέοι κυρίως και έχει πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι, όταν έχει ωραίο καιρό, η βόλτα κατά μήκος της παραλίας είναι πολύ όμορφη και υπάρχουν πολλές καφετέριες, εστιατόρια και μπαράκια δίπλα στη λίμνη. Είναι μια ευθεία διαδρομή, αλλά η πόλη γενικά είναι ανηφορική, οπότε πρέπει να έχει κανείς μαζί του τα κατάλληλα παπούτσια (και διάθεση) για να την εξερευνήσει με τον καλύτερο τρόπο. Για εμένα που κατάγομαι από εκεί με δένει και συναισθηματικά ο τόπος, αλλά προσπαθώντας να το δω και αντικειμενικά, είναι μια ιδιαίτερα όμορφη πόλη. Είτε επισκεφτεί κανείς την Καστοριά αυθημερόν, είτε για μερικές μέρες, είναι σίγουρα ένας προορισμός που μένει αξέχαστος, οποιαδήποτε περίοδο του χρόνου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της πόλης, istorikakastorias.blogspot.com, διαθέσιμο εδώ
- Καστοριά, www.travel.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα θαυμαστά αρχοντικά της Καστοριάς από το 1700 [εικόνες], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
-
Γιατί να έρθετε στο River Party, riverparty.net, διαθέσιμο εδώ
