Του Κώστα Πασχάλη,
Μέσα σε όλη την οικονομική αναταραχή που έχει δημιουργηθεί στον κόσμο, ένα μικρό οικονομικό θαύμα γίνεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο λόγος για την Γουιάνα μια χώρα της νοτίου Αμερικής με πληθυσμό 800.000, για την οποία λέγεται ότι θα φτάσει σε επίπεδα ανάπτυξης 25-30%, που ακόμη και αυτά μοιάζουν συντηρητικά μιας και το 2022 έφτασε σε επίπεδα ανάπτυξης 60%! Πιο συγκεκριμένα, «η πρόβλεψη για ανάπτυξη πάνω από 25% με 30% μεσοπρόθεσμα είναι, κατά την άποψή μου, πολύ συντηρητική, γιατί ο παράγοντας της προστιθέμενης αξίας θα ανεβάσει τα νούμερα ακόμα υψηλότερα», ανέφερε ο Πρόεδρος της χώρας Irfaan Ali.
Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Δ.Ν.Τ.) προέβλεψε ότι η οικονομία της Γουιάνας θα σημειώσει μέση πραγματική αύξηση του ΑΕΠ της κατά 20% ετησίως ανάμεσα στο 2024 και το 2028, έπειτα από το εντυπωσιακό +60% το 2022. Αιτία αυτής της ραγδαίας ανάπτυξης είναι η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου στα 400.000 από 100.000 που ήταν πριν 3 χρόνια, βέβαια, γεννιούνται κάποια ερωτήματα. Αρχικά, πως μια τόσο μικρή χώρα έφτασε να είναι μια από τις σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγικές χώρες στον κόσμο, και δεύτερον, αν όντως μόνο και μόνο η εξόρυξη και πώληση του πετρελαίου χωρίς καμία πολιτική πρωτοβουλία μπορεί να κάνει τόσο μεγάλη διαφορά;
Η Γουιάνα έχει μικρή ιστορία ως ανεξάρτητο κράτος μιας και αυτονομήθηκε μόλις το 1966. Μετά το 1980, η οικονομία της Γουιάνας εισήλθε σε βαθιά κρίση λόγο της μειωμένης ζήτησης για βωξίτη και ζάχαρη, η εμπορεία των οποίων ήταν μια βασική πηγή εσόδων για τον πληθυσμό, ενώ έφτασε λίγο πριν την κατάρρευση των βασικών δημόσιων υπηρεσιών. Έτσι, επιβλήθηκαν μέτρα λιτότητας από τον τότε Πρόεδρο Forbes Burnham, ο οποίος στράφηκε σε χώρες του σοβιετικού μπλοκ για υποστήριξη και ανακήρυξε τη χώρα ως σοσιαλιστική. Όταν ο Burnham πέθανε το 1985, τον διαδέχτηκε ο Hugh Desmond Hoyte, ο οποίος δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις πολιτικές του Burnham. Όμως προς τα τέλη της δεκαετίας του 80, ο Hoyte σταδιακά απομακρύνθηκε από την ιδεολογία του Burnham, καταγγέλλοντας τον κομμουνισμό και παρέχοντας περισσότερα δικαιώματα στους πολίτες. Η διοίκησή του, αντιμετωπίζοντας επιδεινούμενα οικονομικά προβλήματα, προχώρησε στην απελευθέρωση της οικονομίας.
Παράλληλα, υπέκυψε στις πιέσεις για εκλογική μεταρρύθμιση, και οι εκλογές που διεξήχθησαν το 1992 θεωρήθηκαν ελεύθερες και δίκαιες από τους διεθνείς παρατηρητές. Το PPP (People’s Progressive Party) θριάμβευσε στις εκλογές, και ο Cheddi Jagan έγινε Πρόεδρος. Σε αντίθεση με τις ισχυρές σοσιαλιστικές απόψεις που είχε δεκαετίες νωρίτερα, ο Jagan τώρα υποστήριζε πολιτικές πιο ευνοϊκές για τον εκδημοκρατισμό και την οικονομική μεταρρύθμιση. Μετά το θάνατο του το 1997, η σύζυγός του, Janet Jagan, εξελέγη Πρόεδρος στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν αργότερα το ίδιο έτος. Το PNC (People’s National Congress Reform) αμφισβήτησε τα αποτελέσματα των εκλογών και πολλές διαδηλώσεις ακολούθησαν.
Η Janet Jagan παραιτήθηκε το 1999, αποδίδοντας την αποχώρηση της σε κακή υγεία, και ο Bharrat Jagdeo του PPP διορίστηκε Πρόεδρος. Επανεκλέχθηκε το 2001 και ξανά το 2006. Η διοίκηση του Jagdeo αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Το PNC οργάνωσε περισσότερες διαδηλώσεις μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2001, όταν φάνηκε ότι το PPP θα συνέχιζε να έχει τον έλεγχο της χώρας, απλά και μόνο επειδή στην εκλογική του περιφέρεια, κυρίως στην Ινδο-Γουιάνα, ήταν η πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας. Εν συνεχεία, μια σειρά βίαιων εγκλημάτων, που τροφοδοτήθηκε από πολιτικές αναταραχές, ξέσπασε το 2002, μετά την απόδραση πέντε κατάδικων από τη φυλακή της Georgetown. Ενώ το 2005, σοβαρές πλημμύρες σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους και κατέστρεψαν μεγάλες ποσότητες ρυζιού και ζαχαροκάλαμου.
Οι προοπτικές της χώρας βελτιώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2007, όταν το Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών έλυσε τη μακροχρόνια θαλάσσια διαμάχη μεταξύ της Γουιάνας και του Σουρινάμ, χορηγώντας στη Γουιάνα ένα πολύ μεγάλο μερίδιο της λεκάνης Γουιάνας-Σουρινάμ που μέχρι τότε αμφισβητούταν. Έτσι, δημιουργήθηκαν καινούργια θαλάσσια σύνορα και σύντομα άρχισε η εξερεύνηση για κοιτάσματα πετρελαίου εκεί.
Παρόλους τους ενδοιασμούς του, ο Jagdeo, υπέγραψε μια εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2008, ελπίζοντας να αυξήσει την οικονομική σταθερότητα και να ενισχύσει τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Η Γουιάνα συνέχισε να έχει εσωτερικά προβλήματα, παρόλα αυτά η οικονομία της βελτιώθηκε, καθώς η Κυβέρνηση επένδυσε στους τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας, στις έρευνες για κοιτάσματα πετρελαίου και σε νέους δρόμους και γέφυρες.
Ο Jagdeo είχε συνταγματικά απαγορευθεί να είναι υποψήφιος για τρίτη συνεχόμενη θητεία και τον Νοέμβριο του 2011, ο Donald Ramotar του PPP εξελέγη Πρόεδρος. Εκείνο το έτος, ωστόσο, το κόμμα του και ο μικρότερος εταίρος του στο συνασπισμό, το Civic Party, έχασαν την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, όταν σχηματίστηκε μια συμμαχία από την Εταιρική σχέση για την Εθνική Ενότητα (APNU), μια συμμαχία που αποτελείται από το Εθνικό Συνέδριο Μεταρρύθμισης του Λαού (PNCR, ένα ανασχηματισμένο PNC, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Κόμματος Μεταρρύθμισης), το κόμμα Συμμαχία για την Αλλαγή (AFC) και αρκετά μικρότερα κόμματα.
Στις εθνικές εκλογές του Μαΐου του 2015, ο συνασπισμός APNU-AFC συγκέντρωσε περίπου 207.000 ψήφους σε σύγκριση με περίπου 201.000 για το PPP, πράγμα που σημαίνει ότι η προεδρία πήγε στον υποψήφιο του συνασπισμού, τον εκδότη και πρώην στρατηγό David A. Granger. Ο Ramotar διαμαρτυρήθηκε για τα αποτελέσματα, αλλά οι διεθνείς παρατηρητές δήλωσαν ότι οι εκλογές ήταν ελεύθερες και δίκαιες. Το 2015, το ρίσκο στην πολιτική της Γουιάνας αυξήθηκε με την ανακάλυψη ενός πλούσιου πετρελαϊκού κοιτάσματος στα ύδατα της χώρας. Μέχρι το τέλος του 2020, είχαν ανακαλυφθεί άλλα 17 στο Stabroek Block της Γουιάνας στον Ατλαντικό, υπόσχοντας να μετατρέψουν την οικονομία της χώρας σε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες στον κόσμο. Έτσι καθώς η Γουιάνα εισήλθε σε συνεργασία με την Exxon, η οποία είχε κάνει τις ανακαλύψεις, τόσο το APNU-AFC όσο και το PPP αντιπαρατέθηκαν στον χειρισμό της νέας βιομηχανίας και του πλούτου που προμηνύεται από την εξόρυξη.
Στις αρχές Αυγούστου του 2020, ο Irfaan Ali του PPP έγινε Πρόεδρος της Γουιάνας. Σήμερα, η Γουιάνα έχει φτάσει να έχει στην πρωτεύουσά της, Georgetown, σύγχρονες εγκαταστάσεις, καθώς και ένα πολυτελέστατο ξενοδοχείο μπροστά στη θάλασσα που νοικιάζει τις σουίτες του έναντι $ 750 το βράδυ. Όμως, όλη αυτή η τεράστια επιτυχία δεν είναι ότι έρχεται και χωρίς αρνητικά. Έχουν ξανά αρχίσει οι εσωτερικές διαμάχες μόνο που τώρα υπάρχει και μια εξωτερική απειλή. Η γειτονική Βενεζουέλα ισχυρίζεται πως τμήμα της πετρελαιοπηγής της Γουιάνας βρίσκεται εντός της δικής της επικράτειας, δυσχεραίνοντας τις σχέσεις των δύο χωρών και κάνοντας την όλη κατάσταση στην περιοχή ασταθή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Independence of Guyana, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Η οικονομία που «πετάει»: «Οι προβλέψεις για ανάπτυξη 25-30% είναι συντηρητικές», Money Review, διαθέσιμο εδώ
- Πώς η φτωχή Γουιάνα έγινε το «εμιράτο» της Νότιας Αμερικής, η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
