Του Χρήστου Δημάκα,
Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εισήχθη στη χώρα από τη βαυαρική Αντιβασιλεία, με το Βασιλικό Διάταγμα της 27ης Δεκεμβρίου του 1833 (νόμος «Περί Συστάσεως των Δήμων»). Η τότε μικρή Ελλάδα διαιρέθηκε σε Δήμους, Επαρχίες και Νομούς. Οι δημογεροντίες, οι οποίες είχαν αναγνωριστεί από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, ασχολούνταν με τα τοπικά ζητήματα. Αυτές καταργήθηκαν για μικρό διάστημα από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Η σημερινή διοικητική διαίρεση της Ελλάδας διαμορφώθηκε από το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» και το Πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» και ισχύει από την 1η Σεπτεμβρίου 2019. Η Ελλάδα διαιρείται σε 7 Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, 13 Περιφέρειες και 332 Δήμους. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι είναι αυτοδιοικούμενα Νομικά Πρόσωπα, δηλαδή οι Αρχές τους εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία από τους εγγεγραμμένους δημότες και με τη σειρά τους διαιρούνται σε 74 Περιφερειακές Ενότητες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι δημοκρατικός θεσμός και σημαντική προϋπόθεση για την πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας. Η Δημοκρατία πρέπει να θεμελιώνεται από κάτω προς τα πάνω (από τον λαό προς την εξουσία) και αυτό επιτυγχάνεται με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το Σύνταγμα στο άρθρο 102 κατοχυρώνει την ύπαρξη Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α). Όλες οι υποθέσεις τοπικής σημασίας (π.χ. η επισκευή των πεζοδρομίων, η καθαριότητα) ανήκουν αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των Ο.Τ.Α. Οι Οργανισμοί αυτοί έχουν αρμοδιότητες, αλλά και δικαιώματα και υποχρεώσεις. Έχουν δικό τους προσωπικό, δικά τους έσοδα και περιουσία και δικό τους προϋπολογισμό.
Οι Αυτοδιοικητικές Εκλογές σημαίνουν πολλά για τον κάτοικο μιας περιοχής, διότι αφορούν συνολικά το επίπεδο διαβίωσής του σε αυτήν. Ωστόσο, οι Εκλογές για την Αυτοδιοίκηση έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα πολιτικά κόμματα εδώ και δεκαετίες, με την υποστήριξη κομματικών υποψηφιοτήτων. Αυτή η πολιτική τακτική στην Αυτοδιοίκηση έχει, συνήθως, άσχημα αποτελέσματα, καθώς οι πολίτες «παγιδεύονται» και ψηφίζουν τον κομματικό υποψήφιο που μπορεί να είναι αδιάφορος ή ανίκανος. Ορισμένοι άνθρωποι που ενδιαφέρονται και μπορούν να επιφέρουν αποτελέσματα δεν δηλώνουν υποψηφιότητα, διότι θεωρούν δεδομένο ότι δεν θα εκλεγούν. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καταλήγει να μην κρίνεται από την ικανότητα του ηγέτη της, αλλά από την κομματική του ταυτότητα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, πρέπει να επιλέγονται άτομα με κριτική σκέψη και ελεύθερη βούληση και όχι αυτοί που επιβάλλονται από τους κομματικούς «σωλήνες». Άτομα που έχουν αυτοδιοικητική εμπειρία, είναι γνώστες των τοπικών Κοινωνιών και των προβλημάτων τους.
Η κοινή αντίληψη θεωρεί την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως απλή προέκταση της Κεντρικής Εξουσίας, άμεσα εξαρτώμενη από την κομματική παντοδυναμία, έναν απλό μηχανισμό άσκησης διοίκησης, κατά παραχώρηση κομματική. Μια τέτοια επιλογή, που στη Μεταπολίτευση έχει καταντήσει θεσμός για την Ελλάδα, έχει υποβιβάσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε ένα διοικητικό όργανο, υποκατάστατο του κόμματος που ασκεί την εξουσία ή σε ένα απλό αντιπολιτευτικό όργανο που τη διεκδικεί. Γίνεται, έτσι, ένας θεσμός τυπικός, χωρίς κανένα περιεχόμενο, χωρίς καμία δυνατότητα για αυτενεργό δράση και πρωτοβουλία και οπωσδήποτε επιζήμιος για τον τόπο. Τα πολιτικά κόμματα εξουσίας επιδιώκουν τέτοια Αυτοδιοίκηση, ώστε να μπορούν να επιλέγουν όχι τα πιο αξιόλογα στελέχη, που θα έπρεπε να είναι το κύριο έργο της τοπικής κοινωνίας, αλλά το πιο υπάκουο κομματικό στέλεχος, το οποίο, μάλιστα, εξοπλίζουν στο όνομα της καταπολέμησης της «ακυβερνησίας» με μια άβουλη πλειοψηφία, πέρα για πέρα αντιδημοκρατική, ώστε να πανηγυρίζουν κατά τις εκλογές, παρουσιάζοντας τις περιοχές που επικρατούν με τα χρώματά τους και να ελέγχουν την πλειοψηφία του Δήμου και να της επιβάλλουν τις απόψεις τους.
Συμπερασματικά, στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές θα πρέπει να πρυτανεύουν όχι μόνο τα πολιτικά κριτήρια, αλλά και η προσωπικότητα κάθε υποψηφίου, οι θέσεις του για το μέλλον του Δήμου, οι στρατηγικές που έχει ακολουθήσει ή θέλει να υλοποιήσει, οι συνεργάτες που επιλέγει, η συμπεριφορά προς τους δημότες, το κοινωνικό πρόσωπο και η σχετική πολιτική, το όραμα για τον τόπο. Ανεξάρτητα από χρώματα και κόμματα, πρέπει να αγκαλιάσουν οι υποψήφιοι την Τοπική Αυτοδιοίκηση με βάση τα προβλήματα και σε συνεργασία με τους πολίτες του τόπου να προσπαθήσουν να τα ξεπεράσουν. Μόνο έτσι θα μπει ένα οριστικό τέλος στην «ακυβερνησία» που κατά μία διαδεδομένη άποψη μαστίζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αυτοδιοίκηση και κόμματα, πολύ κακός συνδυασμός, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
