Του Μάριου Δεστούνη,
Οι Ουκρανοί γιόρτασαν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκέμβρη, μια κίνηση μέσω της οποίας δείχνουν ότι δεν επιθυμούν τίποτε κοινό με τη Ρωσία και, ταυτόχρονα, ότι έρχονται πιο κοντά με τη Δύση.
Η ουσία, πάντως, είναι ότι στο μέτωπο του πολέμου δεν υπάρχουν θετικές εξελίξεις για τους Ουκρανούς. Η Ρωσία διατηρεί τις κτήσεις της στα εδάφη της Ουκρανίας, οι άμυνές της κράτησαν πίσω την ουκρανική αντεπίθεση και έχει δημιουργηθεί ένα «παγωμένο» μέτωπο μεταξύ των δυο εχθρικών δυνάμεων, όπου οι εδαφικές μεταβολές είναι πολύ μικρές, θυμίζοντας τον πόλεμο στο Ντόνμπας, μετά το δεύτερο σύμφωνο του Μινσκ. Οι Η.Π.Α. και η Ευρώπη, παρά τις δημόσιες δηλώσεις τους, είναι απογοητευμένες και, πλέον, οι δεύτερες σκέψεις για το μέλλον του πολέμου είναι σίγουρα πολλές. Η Ουκρανία έχει δεχθεί τεράστια οικονομική και υλικοτεχνική βοήθεια, αλλά δεν έχει καταφέρει να πετύχει κάτι ουσιαστικό στο πεδίο, σε αντίθεση με τη Ρωσία. Ο Putin παρατηρεί τη Δύση να διχάζεται, αναφορικά με το ποσό ακόμη θα συνεχίσει να στηρίζει έναν πόλεμο χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Δυστυχώς, το τρομακτικό για την Ευρώπη δεν είναι μόνο η αποτυχία των Ουκρανών, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο η Ρωσία άντεξε οικονομικά, «έσπασε» τις κυρώσεις και σε καμία περίπτωση δεν δείχνει να έχει «λυγίσει». Η Δύση είχε ποντάρει ότι η Ρωσία θα υποχωρήσει υπό το βάρος των κυρώσεων και ότι θα απομονωθεί. Το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία είναι κάποια από τα παραδείγματα που δείχνουν ότι η Ρωσία μόνο απομονωμένη δεν είναι. Ο πόλεμος, όπως εξελίσσεται, ή θα συνεχίσει να αποτελεί μια παγωμένη σύρραξη ή θα έρθει η αναπόφευκτη ώρα των διαπραγματεύσεων. Για να συμβεί το πρώτο σενάριο, θα πρέπει η Δύση να συνεχίσει να ρίχνει λεφτά στο… κενό, όπως φαίνεται μέχρι τώρα. Το σενάριο που υπάρχει διπλωματική διευθέτηση του πολέμου είναι, όμως, εξίσου περίπλοκο για τη Δύση.
Αρχικά, ο Putin, αν έρθει αυτή η στιγμή, θα κάτσει στο τραπέζι με μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ, εφόσον κατέχει de facto περιοχές της Ουκρανίας, τις οποίες μόνο σε ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας θα συμφωνήσει να επιστρέψει. Βέβαια, για να συναινέσει σε οποιαδήποτε συμφωνία, θα πρέπει να ικανοποιηθούν τα αιτήματά του, τα οποία διατυμπανίζει από την αρχή του πολέμου. Η Δύση πολύ δύσκολα θα τα δεχθεί. Η μόνη επιλογή είναι και τα δυο στρατόπεδα να κάνουν αμοιβαία πίσω στις θέσεις τους. Όμως, όσο ο πόλεμος συνεχίζει και η Ρωσία φαίνεται να κερδίζει, μειώνονται ταυτόχρονα και οι πιθανότητες. Ιδιαίτερα, δε, αν στη συνέχεια του πολέμου η Ρωσία καταφέρει να αποσπάσει και αλλά εδάφη από την Ουκρανία.
Ο Putin είναι σίγουρος για την έκβαση του πολέμου, κάτι που φαίνεται και από τις τελευταίες εμφανίσεις του, όπου έθεσε το εξής ερώτημα προς το κοινό του: «Τι θα συμβεί, εάν η Δύση σταματήσει την αποστολή όπλων και χρημάτων στην Ουκρανία, για μια εβδομάδα;». Ο Putin δείχνει εξίσου βέβαιος και για το επικείμενο “stop” από το αμερικανικό Κογκρέσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως σίγουρη έδειχνε και η Δύση στην αρχή του Πολέμου, ότι η Ρωσία θα καταρρεύσει γρήγορα. Βέβαια, ο Putin δεν βασίζεται στο ότι το δυτικό στρατόπεδο θα… ξεμείνει από λεφτά, αλλά στο γεγονός ότι υπάρχουν έντονες εσωτερικές αντιδράσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι, στις Η.Π.Α., οι φωνές που υποστηρίζουν ότι «δεν γίνεται να υπάρχουν Αμερικανοί στον δρόμο και, την ίδια ώρα, εμείς να κοιτάμε πώς θα σώσουμε την Ουκρανία», οι οποίες και πληθαίνουν διαρκώς. Επίσης, μια δύναμη που έχει υποστηρίξει πολύ την Ουκρανία, η Γερμανία, βιώνει μια οικονομική περίοδο κρίσης, με αρνητικά ποσοστά ανάπτυξης της οικονομίας της. Με αυτά τα δεδομένα, το Κρεμλίνο περιμένει υπομονετικά.
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι η πρόβλεψη του Putin θα πραγματοποιηθεί. Το λάθος του δυτικού στρατοπέδου είναι ότι επιδόθηκε σε μια πολύ σκληρή εκστρατεία μίσους κατά της Ρωσίας και κάτι τέτοιο δεν ευνοεί τη διαδικασία διαπραγματεύσεων και συμβιβασμού. Υπάρχουν ακόμα και πλευρές που επέκριναν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για το ένταλμα σύλληψης του Vladimir Putin, υποστηρίζοντας πως εκείνο θα έπρεπε να καθυστερήσει μετά τη λήξη του πόλεμου, ώστε να μη λειτουργήσει πλήρως αποτρεπτικά σε οποιαδήποτε πιθανότητα διαπραγματεύσεων. Ταυτόχρονα, εντός του 2024 έρχονται εκλογές στις Η.Π.Α. και στη Ρωσία. Οι ρωσικές εκλογές δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πλην κάποιας εξωπραγματικής εξέλιξης. Οι εκλογές των Η.Π.Α., όμως, θα έχουν καθοριστικό ρόλο για την έκβαση του πολέμου, π.χ. με τον Donald Trump να ξεκαθαρίζει ότι θα διαμεσολαβήσει για την άμεση λήξη του πολέμου.
Παρόλα αυτά, για την ανθρωπότητα ευρύτερα, και την Ουκρανία ειδικότερα, η καταστροφή δεν φαίνεται να φτάνει στο τέλος της. Ιδίως μετά το ξέσπασμα και του πολέμου στη Γάζα, πάντως, το ενδιαφέρον για την Ουκρανία έπεσε αισθητά. Βέβαια, για τη Δύση αυτό είναι και μια καλή ευκαιρία να τραβήξουν το βλέμμα της κοινής γνώμης μακριά από τις αποτυχίες στην Ουκρανία και να το στρέψουν σε κάτι νέο. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια των δυτικών αξιωματούχων να κερδίσουν χρόνο στο ουκρανικό μέτωπο, χωρίς να έχουν και τον ίδιο τους τον λαό να επικρίνει τις πράξεις και τα αποτελέσματα. Άλλωστε, το ίδιο το γεγονός της ελαχιστοποίησης των πληροφοριών που αναπαράγονται στα Μ.Μ.Ε. δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει κάτι θετικό να ειπωθεί για την κατάσταση. Πάντως, ίσως για να αποφευχθούν τα χειρότερα, πρέπει η Δύση να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία, ώστε να οδηγηθεί η κατάσταση στον δρόμο των διαπραγματεύσεων. Ειδάλλως, είναι πιθανό, στο επόμενο έτος, να υπάρξουν άσχημες εξελίξεις για το ουκρανικό μέτωπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ukraine ends year disappointed by stalemate with Russia, and anxious about aid from allies, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Putin Quietly Signals He Is Open to a Cease-Fire in Ukraine, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
